Na całym świecie pojawiają się oznaki, że odporność na SARS-CoV-2, koronawirusa wywołującego chorobę Covid-19, nie utrzymuje się długo po zaszczepieniu. Izrael przeżywa obecnie jeden z najgorszych na świecie wzrostów zachorowań na Covid, około pięciu miesięcy po zaszczepieniu większości swojej populacji. A w Stanach Zjednoczonych urzędnicy ds. zdrowia zalecają przyjęcie kolejnej, trzeciej szczepionki (tzw. booster).
Wiele osób zastanawia się, jak długo utrzymuje się odporność po dwóch dawkach szczepionki. Sześć miesięcy lub więcej?
Wszystko zależy od rodzaju odporności – mówi immunolog Ali Ellebedy z Washington University w St. Louis. Sześć miesięcy po szczepieniu twój organizm może być lepiej przygotowany do walki z koronawirusem niż mogłoby się wydawać.
„Jeśli byłeś zostałeś zaszczepiony sześć miesięcy temu, twój układ odpornościowy trenował przez sześć miesięcy – jesteś teraz lepiej przygotowany do walki z infekcją Covid-19” – mówi Ellebedy.
Seria nowych badań, w tym dwa prowadzone przez Ellebedy’ego, sugeruje, że szczepionki mRNA, takie jak te od Pfizer-BioNTech i Moderna, wyzwalają układ odpornościowy do ustanowienia długoterminowej ochrony przed ciężkim przebiegiem Covid-19 – to ochrona, która prawdopodobnie potrwa kilka lat lub nawet dłużej, uważa Ellebedy.
Po pierwszej dawce szczepionki nasz układ odpornościowy zaczyna wytwarzać przeciwciała, które mogą zapobiegać infekcji i stanowią pierwszą linię obrony organizmu. Jednak dopiero około miesiąca po drugim wstrzyknięciu mRNA liczba przeciwciał we krwi osiąga swój szczytowy poziom. Potem zaczyna stopniowo spadać. Same przeciwciała ulegają degradacji, a komórki, które je tworzą, umierają – jak doniesiono w czerwcu w czasopiśmie Nature.
Dzieje się tak z każdą szczepionką, czy to na Covid-19, grypę czy odrę, mówi Bhattacharya. „W każdej odpowiedzi immunologicznej następuje gwałtowny wzrost poziomu przeciwciał, okres gwałtownego spadku, a następnie sytuacja zaczyna się stabilizować”.
Media w dużej mierze skupiły się na tym spadku przeciwciał jako przyczynie „zanikającej odporności”. I to prawda, mówi Deepta Bhattacharya, bioimmunolog z University of Arizona, dodając, że ten spadek przeciwciał w połączeniu z dużą siłą wariantu delta, który zaczął dominować w wielu krajach w tym roku, prawdopodobnie zwiększa wskaźnik infekcji u w pełni zaszczepionych osób. Media jednak w dużej mierze przeoczyły kilka kluczowych faktów na temat przeciwciał obecnych osiem miesięcy po szczepieniu. Przede wszystkim to, że są silniejsze niż te wywołane szczepionką, mówi Bhattacharya.
„Jakość przeciwciał poprawia się z czasem. Potrzeba znacznie mniej tych nowych przeciwciał, aby cię chronić” – mówi Bhattacharya. „Myślę więc, że martwienie się spadkiem przeciwciał nie jest czymś produktywnym” – dodaje.
W tym samym czasie komórki, które wytwarzają silniejsze przeciwciała, same stają się odporniejsze.
„Te komórki są niezwykłe” — mówi Bhattacharya. „Szacuje się, że ‘wypluwają’ około 10,000 cząsteczek przeciwciał na sekundę”. Więc nie potrzebujesz wielu z tych komórek, aby chronić cię przed przyszłą infekcją.
Ellebedy i jego koledzy odkryli, że około sześciu miesięcy po szczepieniu te komórki wytwarzające przeciwciała trafiają do szpiku kostnego, gdzie mogą żyć przez dziesięciolecia, a może nawet całe życie, jak wykazały badania, i przez cały czas wytwarzają przeciwciała. W jednym badaniu z 2008 roku naukowcy zidentyfikowali przeciwciała, które mogą zneutralizować grypę z 1918 roku we krwi osób, które były narażone na wirusa 90 lat wcześniej.
„Sprawdziliśmy szpik kostny i widzieliśmy te komórki u osób wcześniej zakażonych SARS-CoV-2” – mówi Ellebedy. „Teraz kończymy badania, które pokazują, że te komórki pojawiają się również w szpiku kostnym po szczepieniu”.
Nazywane długożyjącymi komórkami plazmatycznymi, komórki te prawdopodobnie przez dziesięciolecia pompują przeciwciała do krwi, mówi Ellebedy, zapewniając ludziom trwałą, długoterminową ochronę przed SARS-CoV-2. Jest jednak jedno zastrzeżenie: jeśli wirus zmieni się za bardzo, te przeciwciała nie będą tak skuteczne.
„Przeciwciała są utrzymywane na bardzo niskim poziomie, ale stanowią pierwszą linię obrony przed infekcją” – mówi Ellebedy. „Jeśli zaskoczy cię SARS-CoV-2, te przeciwciała spowolnią replikację wirusa” – do czasu, gdy organizm wytworzy lepszą obronę.
Podsumowując
Około sześć miesięcy po szczepionkach ilość przeciwciał we krwi spada – zgodnie z oczekiwaniami. Są one też nieco mniej skuteczne przeciwko wariantowi delta. „Oznacza to, że w miarę upływu czasu od serii szczepień pojawia się więcej infekcji objawowych” – mówi Gommerman. Ale u osób zaszczepionych infekcje te będą najprawdopodobniej miały łagodny lub umiarkowany przebieg, ponieważ ich układ odpornościowy nie zaczyna od zera. W rzeczywistości jest dokładnie odwrotnie – od miesięcy trenuje swoje komórki i przeciwciała.
„Wciąż masz całą tę odporność w swoim ciele, a organizm odpowiednio reaguje na zagrożenie” – mówi Gommerman. „Dzięki szczepieniu posiadasz komórki, które mogą zrobić to naprawdę szybko”.
Ogólnie rzecz biorąc wiąże się to z lżejszym przebiegiem choroby i mniejszą szansą hospitalizacji.
„Do tego właśnie zaprojektowano szczepionki – aby nauczyć układ odpornościowy, jak radzić sobie z tym najeźdźcą, jeśli wystąpi infekcja” – mówi Gommerman. „A szczepionki robią to wyjątkowo dobrze”.
jm
