Planeta Ziemia podczas swojej corocznej podróży dookoła Słońca wielokrotnie wchodzi w (pozostawione przez rozmaite komety i planetoidy) strumienie drobin i pyłów, zwane meteoroidami, o rozmiarach od setnych części milimetra do brył wielkości pięści. Niektóre komety są nadal aktywne i okresowo widywane, jak Halley, której okruchy stanowią źródło dwóch znanych rojów: majowych Eta-Akwarydów oraz październikowych Orionidów. Czasami jednak komety - ciała macierzyste meteorowych rojów - ulegają zniszczeniu i rozpadowi, jak np. ISON, która miała się stać astronomicznym wydarzeniem roku 2013. Jej okruchy nadal krążą wokół Słońca i mogą w przyszłości stworzyć kolejne, ciekawe widowisko! Natura nieustannie stwarza dla nas nowe, fantastyczne zjawiska!
Drobne okruchy kometarne wpadają w ziemską atmosferę z wielkimi prędkościami, co powoduje ich gwałtowne „spalanie” i świecenie w górnych warstwach atmosfery. Meteory jako takie, ze względu na rozmiary, w ogromnej większości NIE SĄ WIDOCZNE z Ziemi. Oglądamy tylko świetliste smugi po spalającym się obiekcie, widoczne przez okres od ułamka do kilku sekund.
Sierpniowe Perseidy
Prędkości, z jakimi meteoroidy uderzają w ziemską atmosferę, są ogromne, najwolniejsze Kaprikornidy osiągają 24 km/sekundę (30 razy SZYBCIEJ niż średnia prędkość kuli karabinowej - 800 m/s), podczas gdy Leonidy mkną 72 km/s (blisko 260 tys. km/godzinę!). Warto dla porównania podać, że prędkość, z jaką wyrzucana jest plazma słoneczna, odpowiedzialna m.in. za powstawanie zorzy polarnej, wynosi przeważnie 450 kilometrów/sekundę!
Meteory należące do poszczególnych rojów pojawiają się na całym niebie, lecz przedłużenia ich dróg (wstecz) przecinają się w punkcie zwanym radiantem, który położony jest w konstelacji - przykładowo - Perseusza, Lwa lub Bliźniąt (stąd nazwa rojów). Nie dajmy się jednak zwieść pozorom; meteory NIE WYLATUJĄ Z ODLEGŁYCH KONSTELACJI! One spalają się w ziemskiej atmosferze na wysokości około 100 km, “na tle” znanych gwiazdozbiorów. Warto zapoznać się z charakterystyką tych fascynujących zjawisk, aby będąc gdzieś na wakacjach nie przeoczyć jednego z najbardziej urzekających spektakli nocnego nieba.
Kolorowe metory
Najbogatszym meteorowym pokazem roku na północnej półkuli są niewątpliwie sierpniowe Perseidy oraz grudniowe Geminidy. Pozostałe roje należy potraktować z większym lub mniejszym przymrużeniem oka, jako gromadzenie doświadczenia, chociaż... od czasu do czasu zdarzają się miłe niespodzianki.
Perseidy to najbardziej znany i najciekawszy rój meteorów w ciągu roku, najlepiej widziany na półkuli północnej. Perseidy są wyjątkowo regularne, widoczne na niebie pomiędzy 11 lipca a 25 sierpnia. Ilość “spadających gwiazd” stopniowo narasta dając wydłużone maksimum 11, 12 oraz 13 sierpnia! Podczas maksimum można oczekiwać w ciągu godziny nawet 120 szybkich i jasnych meteorów, często pozostawiających długie i stosunkowo długotrwałe smugi. Delta Akwarydy i alfa Kaprikornidy nadal pozostają aktywne, co w sumie powoduje, że pierwsza połowa sierpnia to bez wątpienia najbardziej obiecujący okres roku dla miłośników meteorów!
Perseid ponad Księżycem
Perseidy, obserwowane już starożytności, związane są z kometą 109P/Swift-Tuttle, wpadając w ziemską atmosferę z prędkością 59 kilometrów/sekundę. Ze względu na fazę Księżyca, najlepsza pora na oglądanie Perseidów w 2024 roku przypadnie na noc z niedzieli na poniedziałek 11/12 sierpnia. Księżyc będący blisko I kwadry zajdzie o godzinie 22:57, dając fantastyczne warunki do obserwacji od północy aż do 5 rano.
Kilka ciekawostek dotyczących meteorów:
- NAJBOGATSZY RÓJ METEORÓW: sierpniowe Perseidy i grudniowe Geminidy
- NAJBARDZIEJ KOLOROWE METEORY: grudniowe Geminidy
- NAJDŁUŻSZE SMUGI POZOSTAWIAJĄ: Perseidy
- NAJSZYBSZE: Leonidy, mkną 72km/s (blisko 260 tys. km/godzinę!
- NAJWOLNIEJSZE: Alfa Kaprikornidy, 24 km/sekundę (80 tys. km/godzinę)
- NAJJAŚNIEJSZE: Alfa Kaprikornidy, 31 lipca - 1 sierpnia
Perseid z Massbach Ridge, IL, 12 sierpnia 2020
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka
Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL. Biuro organizuje wycieczki po całym świecie, A gdyby któs zdecydował się na nocną eskapadę połączona z obserwacją i fotografowaniem Perseidów w nocy 11/12 sierpnia - zapraszamy. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6773 W.Belmont Ave, Chicago IL 60634. tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
