Sprawy tzw. "mienia przesiedlenczego" ciagle stanowia przedmiot zywego zainteresowania. Moze to wzbudzac pewne zdziwienie, gdy zwazy sie, ze sprawa ta omawiana juz byla w polonijnych srodkach masowego przekazu wielokrotnie. "Monitor" tez nie skapil swoich stron dla tej problematyki i juz kilkakrotnie publikowal wyjasnienia na ten temat. Ostatnio, w listopadzie ubieglego roku "Monitor" zamiescil informacje o zmianach w prawie celnym w zakresie mienia przesiedlenczego i dzisiaj ograniczymy sie przede wszystkim do kilku uwag praktycznych. Na wstepie jednak niezbedne jest przypomnienie podstawowych warunkow jakie musi spelniac osoba przesiedlajaca.
Nowe prawo celne wprowadza dwie kategorie osob przesiedlajacych sie: "osobe krajowa" i "osobe zagraniczna". Rozroznienie to ma znaczenie przy okreslaniu jakie mienie i w jakich ilosciach moze byc przewiezione bezclowo. Wszystkie osoby przesiedlajace sie moga przewiezc jedna lodz turystyczna, jeden samochod, motocykl, komputer, po jednej sztuce sprzetu elektronicznego powszechnego uzytku. W praktyce uprawnienia "osoby krajowej" sa nieco ograniczone, gdyz poza powyzej wymienionymi przedmiotami moze ona przewiezc tylko dwa instrumenty muzyczne, bizuterie i wyroby jubilerskie ze srebra lacznie do 4 kg, a ze zlota i platyny do 200g. "Osoby zagraniczne" nie maja tych ograniczen. Obydwie kategorie moga przewozic inne przedmioty bez ograniczen, pamietac jednak nalezy, ze charakter i ilosc przewozonego mienia musza wskazywac, ze przedmioty przewozone sluzyly do uzytku domowego i osobistego osoby przesiedlajacej sie. W przeciwienstwie do poprzednich przepisow trzeba zaplacic clo za przedmioty, ktore sluzyly do uzytku zawodowego lub prowadzenia dzialalnosci gospodarczej. O tym czy dana osoba jest osoba "krajowa" czy "zagraniczna" decyduje nie status obywatelski lecz miejsce zanieszkania, a do oceny miejsca zamieszkania stosuje sie polskie prawo.
Aby uzyskac uprawnienia do bezclowego przewozu mienia przesiedlenczego wymagany jest przynajmniej 12 miesieczny pobyt za granica. Ten pobyt musi byc w zgodzie z amerykanskimi przepisami imigracyjnymi. Nie jest wystarczajacym posiadanie prawa do takiego pobytu. Osoba zainteresowana musi fizycznie przebywac poza granicami Polski. Przykladowo obywatel amerykanski lub posiadacz zielonej karty ma prawo do przebywania w USA lecz jezeli mieszka w Polsce a w USA przebywa tylko "dorywczo", nie bedzie mogl korzystac z uprawnien do mienia przesiedlenczego.
Osoba przesiedlajaca sie jest zobowiazana do wykazania, ze rowniez ma prawo do pobytu stalego w Polsce. W wypadku obywateli polskich wystarczy okazanie polskiego paszportu. Obywatele innych panstw (w tym amerykanscy) musza wykazac sie polska karta stalego pobytu.
Nie bede opisywal pozostalych warunkow formalnych, ktore powinna spelniac osoba starajaca sie o bezclowy przewoz mienia. Dokladnych informacji zawsze udzieli odpowiedni konsulat RP, w ktorym zalatwia sie wymagane przez urzad celny zaswiadczenie o mieniu przesiedlenczym. Przydatna moze byc znajomosc kilku praktycznych zasad unikania klopotow w trakcie procedury odprawiania mienia przesiedlenczego.
Samochody
Pojazdy samochodowe sa najczesciej wystepujacym skladnikiem przewozonego mienia. Niestety rowniez najczesciej z nimi zwiazane sa nieporozumienia i klopoty. Zanim nastapi podjecie decyzji o przewiezieniu samochodu do Polski warto dokonac krotkiej kalkulacji by sprawdzic czy rzeczewiscie sie to oplaca. To prawda, ze oplaty celne i graniczne wynosza okolo 97% wartosci samochodu. Nie oznacza to jednak, ze przywozac bezclowo samochod z USA osiagnie sie takie oszczednosci. Nawet z pobieznego przegladu cen na polskich gieldach uzywanych samochodow wynika, ze cena danej marki pojazdu, z danego rocznika wcale nie jest prawie dwukrotnie wyzsza niz w USA. Przykladowo, kilkuletnia Honda Civic warta w USA 10 tys. dolarow powinna w Polsce kosztowac (po oplaceniu cel i oplat granicznych) prawie 20 tys. dolarow. Tak jednak nie jest, gdyz na polskich gieldach mozna bedzie ja nabyc za kilkanascie tysiecy dolarow. Wyjasnieniem tego fenomenu powinien sie ktos zajac, ale dla naszych dzisiejszych rozwazan wazne jest to, ze osoba przywozaca Honde za 10 tysiecy ponosi wiele innych wydatkow, ktore czesto umykaja naszej uwadze. Po pierwsze przewiezienie samochodu do Polski jest kosztowne. Rozsadny czlowiek na pewno jeszcze ubezpieczy ten przewoz. Amerykanska wersja kazdego samochodu jest inna od europejskiej i przerobki swiatel, systemu wydechowego i innych elementow sa bardzo kosztowne. Wiekszosc firm ubezpieczeniowych w Polsce pobiera wyzsze stawki za ubezpieczenie samochodu przywiezionego z Ameryki. Zalatwianie formalnosci zwiazanych z przywozem bezclowym samochodu jest czasochlonne, czesto stresujace i rowniez powiazane z pewnymi wydatkami. Sama oplata konsularna za zaswiadczenie celne wynosi 230 dolarow. Po krotkim podsumowaniu moze okazac sie, ze cala ta operacja da nam oszczednosci minimalne lub wrecz zadne. Warto zawsze rozwazyc opcje zakupu samochodu w Polsce, moze nieco skromniejszego, nieco slabiej wyposazonego, ale czesto z gwarancja, dostepnym serwisem i duzo mniejsza iloscia formalnosci i klopotow.
Jezeli jednak podjeta zostanie decyzja o przeslaniu samochodu z USA, to nalezy pamietac, ze urzedy celne zadaja aby przewozony pojazd byl zarejestrowany w Ameryce na osobe przesiedlajaca sie i by tytul (Title) wlasnosci wyraznie byl wystawiony na te osobe. Dopiski i podpisy na odwrocie tytulu wlasnosci w wielu przypadkach nie sa uznawane przez celnikow. Nie jest wymagany zaden specyficzny okres uzytkowania samochodu za granica, ale data zakupu i rejestracji musi poprzedzac date wyjazdu z USA. Od tej zasady jest tylko jeden wyjatek. Akceptowane sa samochody zakupione w czasie podrozy przesiedlenczej do Polski i uzyte do tej podrozy. Przykladowo osoba, ktora wracajac do Polski wyladuje w jednym z krajow europejskich, zakupi tam samochod, a nastepnie tym samochodem wjezdza do kraju bedzie mogla korzystac z przywileju bezclowego wwozu (oczywiscie zakladajac, ze spelnia wszystkie inne warunki). Nie mozna natomiast przyjechac do Polski, a nastepnie udac sie po zakup samochodu do innego kraju - celnicy wymierzaja wtedy clo i podatki. Urzedy celne wymagaja osobistego stawienia sie osoby przesiedlajacej sie po odbior samochodu. Celnicy wychodza z zalozenia, ze jezeli ktos sie przesiedla to powinnien zrobic to faktycznie i byc w Polsce.
Bezclowy przewoz mienia przesiedlenczego przysluguje kazdej poszczegolnej osobie w rodzinie, ktora sie przesiedla. Nalezy zachowac jednak ostroznosc w przesylaniu samochodu jako mienia np. 10 letniego dziecka. Celnicy beda bardzo dociekliwi w ustalaniu w jaki sposob samochod ten sluzyl do uzytku osobistego tak mlodej osoby. Moga spodziewac sie rowniez klopotow ci, ktorzy beda sie starali przekonac urzad celny, iz przewozona ciezarowka lub samochod specjalistyczny sluzyl do uzytku osobistego lub domowego. Nie wolno rowniez zapominac, ze przez okres 2 lat przewieziony pojazd nie moze byc sprzedany lub w inny sposob odstapiony. Organa celne zobowiazane sa do przeprowadzania odpowiedniej kontroli i osoby lamiace ten zakaz moga stanac wobec odpowiedzialnosci karno-skarbowej.
Sprzet elektroniczny
Przepisy zezwalaja na przywiezienie po jednej sztuce takiego sprzetu. Dotyczy to jednak kazdej osoby i dlatego 3 osobowa rodzina bedzie mogla zabrac z soba po trzy telewizory Hi-Fi, komputery czy magnetofony. Komputer moze byc wwieziony wraz z osprzetem czyli z monitorem i drukarka, ale takze skanerem, modemem i innymi urzadzeniami wspolpracujacymi. Nic nie moze jednak wskazywac na przeznaczenie handlowe przewozonych przedmiotow.
Sprzety wyposazenia domowego
Podobnie jak w innych kategoriach, kazda osoba przesiedlajaca sie moze przewiezc po jednym egzemplarzu danego sprzetu czy urzadzenia. Nie dotyczy to jednak takich przedmiotow jak meble, odziez, ksiazki, dywany czy przedmioty ozdobne. Podstawowym kryterium tutaj stosowanym jest czy przedmioty te sluzyly do potrzeb osobistych i domowych i czy czasem nie sa przewozone w celach handlowych. Jezeli celnik prowadzacy postepowanie wyjasniajace uzna, ze te warunki sa spelnione, na pewno nie bedzie stawial przeszkod w odprawie celnej.
Na zakonczenie porusze jedno zagadnienie interesujace tych, ktorzy rozpoczynaja postepowanie zwiazane z bezclowym przewozem mienia przesiedlenczego, a nie sa pewni czy faktycznie chca przesiedlic sie do Polski. Nie bede wspominal o odpowiedzialnosci karnej i skarbowej za podawanie nieprawdy w swoich oswiadczeniach. Przypomne jednak, ze sprawy "mienia przesiedlenczego" nabraly sporego rozglosu w Polsce i roznego rodzaju organy coraz czesciej zajmuja sie sprawdzaniem czy system ten dziala prawidlowo. Dwunastomiesieczny okres pobytu za granica wymagany do nabycia interesujacych nas uprawnien nie oznacza, ze mozna co 12 miesiecy korzystac z ulgi celnej. Nie twierdze jednak, ze ulga taka jest mozliwa tylko raz w zyciu. Urzedy konsularne wydaja kolejne zaswiadczenia celne tej samej osobie jezeli, po uplywie rozsadnego okresu czasu, osoba powtornie zamieszkiwala przez 12 miesiecy poza granicami Polski, ale ten ponowny pobyt zagraniczny musi byc innej, nowej podstawie. Posiadacz "zielonej karty", ktory juz raz sie przesiedlil nie otrzyma kolejnego zaswiadczenia celnego w konsulacie poslugujac sie tym samym uprawnieniem do pobytu w USA. Jezeli poprzednio zrezygnowal ze stalego pobytu w Ameryce i przesiedlil sie do Polski, a nastepnie powtornie wystapil do amerykanskich wladz imigracyjnych o staly pobyt i pobyt ten zostal mu nadany, moze w razie kolejnej przeprowadzki do Polski ubiegac sie o bezclowy przewoz mienia. Oznaczenie i numery kolejnej "zielonej karty" wykaza czy ten drugi pobyt w USA byl kontynuacja poprzedniej "rezydencji" czy tez jest nowa sprawa i kolejne zaswiadczenie celne moze byc wydane.
Przepisy celne ulegaja czestej modyfikacji i jest to cecha nie tylko polskich przepisow celnych. Wiekszosc krajow stara sie modyfikowac swoje prawo tak aby odpowiadalo zmieniajacym sie warunkom. Przed podejmowaniem decyzji, ktore czesto maja powazne skutki finansowe warto zebrac aktualne informacje z Glownego Urzedu Cel lub konsulatu.
