Slynne rozprawy sadowe co kilka lat odsuwaja na dalszy plan wszystkie inne wydarzenia polityczne, gospodarcze czy nawet sportowe. Szczegolnego znaczenia nabieraja one w przypadkach gdy dotycza osob powszechnie znanych w swiecie polityki, sztuki, filmu lub sportu. Relacjonowane sa one na pierwszych stronach gazet lub w czolowkach wiadomosci telewizyjnych i radiowych. Doskonalym przykladem takiej wlasnie sytuacji byla rozprawa kryminalna przeciwko bylemu sportowcowi i aktorowi O.J. Simpsonowi oskarzonemu o zamordowanie swojej bylej zony Nicole Brown-Simpson i jej przyjaciela Rona Goldmana.
Nie mam oczywiscie zamiaru calej sprawy analizowac, chce jedynie wskazac kilka faktow, ktore uczynily ja tak emocjonujaca. Po pierwsze uwiklana w nia osoba byla bardzo znana, po drugie oskarzenie dotyczylo podwojnego morderstwa, po trzecie dosc wyrazny byl w niej pierwiastek rasowy. Wszyscy doskonale pamietamy jakie bylo zakonczenie calego procesu kryminalnego i jak szerokim echem odbil sie on w Stanach Zjednoczonych i poza granicami Kraju.
Dlaczego o tym wszystkim wspominam? Proces O.J. Simpsona ujawnil bowiem wiele nieprawidlowosci w zakresie, najogolniej mowiac, postepowania z dowodem rzeczowym, procedur przekazywania dowodow rzeczowych z jednej instytucji do drugiej ( chain of custody) oraz tego wszystkiego co dotyczylo naukowego badania dowodow rzeczowych. Proces wykazal i udowodnil jeszcze raz iz we wspolczesnym systemie prawnym niezbednym staje sie doskonale wyksztalcony i wszechstronnie wyszkolony biegly sadowy. Mam tu na mysli osobe przygotowana merytorycznie i zawodowo do zabezpieczania i badania dowodow rzeczowych na miejscu zbrodni (plamy krwi, odciski palcow, zakrwawiona odziez, bron palna lub biala, strzykawki, substancje chemiczne, itd. itd.) oraz badania tychze w specjalistycznym laboratorium kryminalistycznym lub medyczno-sadowym. Przykladami tego typu procedur moga byc: ustalanie grup krwi lub badania DNA dokonywane w laboratorium serologii sadowej, badania balistyczne pociskow dokonywane w policyjnych laboratoriach balistycznych, badania sfalszowanych dokumentow (czekow, aktow wlasnosci, itd.) czy wreszcie badania materialu sekcyjnego w celu wykrycia substancji chemicznych (lekow, narkotykow, toksycznych gazow) mogacych byc przyczyna smierci. Przyklady dzialalnosci wspolczesnego uczonego sadowego mozna oczywiscie mnozyc niemal w nieskonczonosc. Jak wiec nalezaloby zdefiniowac nauki sadowe? Sa one mianowicie zastosowaniem naukowych metod badawczych w sadownictwie czyli dla potrzeb wymiaru sprawiedliwosci.
W Stanach Zjednoczonych funkcjonuje obecnie kilka mniej lub bardziej znanych programow ksztalcacych specjalistow w dziedzinie nauk sadowych ( Forensic Sciences). Wszyskie one sa programami podyplomowymi ( Graduate Programs). Dosc czesto uzywany jest termin kryminologia lub nauki kryminalistyczne ( Criminalistics), ktory wedlug mojej oceny nie odzwierciedla wszystkich aspektow nauk sadowych.
Powszechnie uwaza sie iz termin kryminalistyka (Criminalistics) odnosi sie raczej do badania miejsca zbrodni ( crime scene investigation) i czynnosci dochodzeniowych. W rzeczywistosci nauki sadowe zajmuja sie znacznie szerszym wachlarzem zagadnien.
Jednym z bardziej znanych programow w dziedzinie nauk sadowych jest program dzialajacy od kilkunastu lat w Katedrze Nauk Farmaceutycznych i Farmakodynamiki ( Department of Pharmaceutics and Pharmacodynamics) Wydzialu Farmacji ( College of Pharmacy) Uniwersytetu Illinois w Chicago. Jest to dwuletni program magisterski ( Master Program in Criminalistics).
Aby byc przyjetym nalezy spelnic nastepujace wymagania: posiadac dyplom ukonczenia wyzszych studiow o profilu (alternatywnie) chemicznym, biologicznym, farmaceutycznym ze znaczna iloscia godzin kredytowych w zakresie chemii organicznej i chemii fizycznej. Nalezy ponadto wykazac sie srednia ocen ( Grade Point Average - GPA) conajmniej 4.00 w skali pieciostopniowej. Wymagany rowniez jest egzamin GRE ( Graduate Record Exam). Studenci zagraniczni musza dodatkowo zdac egzamin z jezyka angielskiego ( TOEFL) i uzyskac minimum 550 punktow. Caly program nauk sadowych obejmuje 37 godzin semestrowych. W ich sklad wchodzi piec glownych przedmiotow ( core courses), a takze kilka kursow wybieranych indywidualnie przez studentow ( electives). Zwykle 2-4 godzin kredytowych przeznaczonych jest na specjalistyczna praktyke ( internship) w laboratorium o profilu medyczno-sadowym.
Ponizej podaje tytuly oraz symbole poszczegolnych przedmiotow glownych oraz ilosci godzin kredytowych:
PMPD480
Application of Science to the Law 4
PMPD482
Comparative Analysis of Patterned Evidence 3
PMPD580
Chemical Microscopy and Ultramicroanalysis 3
PMPD581
Forensic Analytical Microscopy 3
PMPD582
Forensic Serology Laboratory 3
PMPD584
Forensic Drug Analysis and Toxicology 3
PMPD592
Internship in Criminalistics 2-3
Wszyscy studenci zobowiazani sa do przeprowadzenia krotkiego cyklu badan naukowych i opracowania uzyskanych wynikow w formie pracy magisterskiej pod kierunkiem osoby uprawnionej (profesora Uniwersytetu lub kierownika laboratorium zatwierdzonego do pelnienia tej funkcji przez Dyrektora Programu lub Kierownika Katedry). Ostatnim etapem dla studenta konczacego program jest obrona pracy magisterskiej przed specjalnie powolana w tym celu komisja ( Master Thesis Committee).
Jak latwo zorientowac sie mozna z powyzszego zestawienia, w programie nauk sadowych dominuja trzy glowne grupy zagadnien: analiza toksykologiczna materialu biologicznego z elementami toksykologii lekow i substancji narkotycznych, mikroanaliza (analiza minimalnych ilosci substancji chemicznych), tradycyjna serologia sadowa obejmujaca identyfikacje plynow ustrojowych (krew, mocz, nasienie, itp.) oraz bardziej nowoczesna analize DNA, i wreszcie badanie dowodow rzeczowych (PMPD482). Problematyka ostatniej z wyzej wymienionych grup zagadnien zapoznaje studentow z nowoczesnymi metodami badania odciskow palcow i tworzeniem baz danych, badaniem kwestionowanych dokumentow z elementami grafologii, i wreszcie badaniem broni palnej, a takze pociskow. Studenci maja rowniez okazje zapoznania sie z podstawami wspolczesnej balistyki.
W ciagu ostatnich dwoch lat program nauk sadowych przezywa prawdziwy renesans i burzliwie sie rozwija. Zainteresowanie naszym programem wzroslo w tym samym czasie kilkakrotnie, zarowno w Stanach Zjednoczonych jak i poza jego granicami co prawdopodobnie zawdzieczac nalezy rozprawie kryminalnej O.J. Simpsona. W efekcie w ciagu ostatnich dwoch lat zwiekszylismy ilosc studentow do przeszlo dwudziestu. Wielu chetnym musielismy odmowic z braku miejsc. W ostatnim czasie zatrudniony zostal rowniez nowy Dyrektor programu, swiatowej slawy serolog sadowy i redaktor naczelny Journal of Forensic Sciences, Dr. Robert Gaensslen. Program nasz wspolpracuje aktywnie z Policja Stanowa Stanu Illinois oraz z wieloma laboratoriami medyczno-sadowymi na terenie metropolii chicagowskiej.
Wszystkich zainteresowanych programem zachecam do skontaktowania z sekretariatem Katedry pod numerem (312) 996-0888 (prosba o aplikacje) lub bezposrednio z autorem niniejszego artykulu pod numerem (312) 996-2560.
