O leasingu raz jeszcze

O leasingu napisano juz prawdopodobnie tomy, niejeden student prawa zrobil magisterium. Sadze jednak, ze wzorem hasel reklamowych pewne slogany oraz wiadomosci najlepiej utrwalaja sie powtarzane wielokrotnie.

Zaczne moze od wyjasnienia co to w ogole jest leasing i dlaczego firmy z niego korzystaja.

Leasing jak wskazuje jego angielska nazwa to nic innego jak dzierzawa. Dzierzawic mozna wiele rzeczy. Poczatkowo, gdy leasing byl nowym, rozwijajacym sie dopiero procesem w krajach zachodnich (lata siedemdziesiate) jego glowna domena byla dzierzawa nieruchomosci, potem metode te rozciagnieto takze i na inne, praktycznie niemal wszystkie rodzaje srodkow trwalych. Obecnie zas w gospodarce rynkowej, finansowanie aktywow przedsiebiorstwa za pomoca leasingu stalo sie jednym z glownych zrodel finansowania zewnetrznego przedsiebiorstw. Oczywiscie firma nie moze tylko i wylacznie opierac swej dzialalnosci na wydzierzawianiu wszystkich srodkow trwalych, ale daje sie zauwazyc rosnaca tendencja w tym zakresie, zwlaszcza w firmach malych, ktore nie moga pozwolic sobie na zakup srodkow trwalych lub korzystanie z kosztownych, wysoko oprocentowanych kredytow bankowych.

Na swiecie istnieje wiele odmian leasingu, ktore roznia sie miedzy soba zarowna przedmiotem samej umowy, sposobem jej zawarcia jak i co oczywiste - skutkami z tego wynikajacymi.

Dla przypomnienia, sposrod umow leasingowych, z punktu widzenia skutkow ekonomicznych i prawnych, rozroznia sie dwa podstawowe rodzaje leasingu:

1. operacyjny ( operating lease): obejmuje te wszystkie umowy, ktore przewiduja tylko i wylacznie odplatne uzytkowanie dobr. Umowa nie zawiera prawa do nabycia rzeczy, ktora sie dzierzawi, a przedmiot umowy zalicza sie do majatku dzierzawcy. W tym wypadku wszystkie oplaty zwiazane miesiecznymi ratami traktuje sie w firmie jako koszt uzyskania przychodow. Umowa taka moze zostac wypowiedziana w zasadzie w kazdym momencie jej trwania. Tego typu umowy dotycza zwykle sprzetu komputerowego, urzadzen telekomunikacyjnych, wyposazenia biur, itp.

2. finansowy ( financial lease), nieraz nazywany kapitalowym, w ktorym w umowie leasingu deklaruje sie kupno dziarzawionego towaru po zakonczeniu okresu trwania umowy leasingowej. W tym wypadku nie ma mozliwosci wlaczenia zwiazanych z nim oplat jako kosztu pozyskania przychodow. Ta forma leasingu jest traktowana czesto jako sprzedaz na raty. Czesto w raty comiesieczne wliczone sa nie tylko wartosc leasingowanych dobr, ale rowniez spodziewany dochod firmy, ktora bierze towar w leasing, z tytulu uzytkowania tego srodka (np. wypozyczalnie samochodow).

Gdy firma leasingowa tylko wydzierzawia dany towar, ale nie swiadczy w zwiazku z tym zadnych innych uslug (np. konserwacja itp) taka forme nazywa sie w jezyku prawniczym leasingiem czystym (net lease).

Gdy natomiast warunki umowy leasingowej przewiduja rowniez zaangazowanie leasingodawcy w dodatkowe swiadczenia typu konserwacja, naprawa, obsluga przedmiotu umowy to taka umowe okreslamy mianem dzierzawy calkowitej ( gross lease).

Leasing w Polsce zaczal rozwijac sie dopiero na poczatku lat dziewiecdziesiatych. Nie znaczy to wcale, ze firmy polskie wczesniej nie finansowaly swych inwestycji leasingiem. Owszem, korzystaly z takiej formy, ale bazowaly wowczas glownie na zagranicznych firmach leasingowych.

Krajowe firmy leasingowe zaczely powstawac wlasciwie dopiero wraz z reformami gospodarczymi i przestawieniem naszej gospodarki na tory gospodarki wolnorynkowej. Oczywiscie w wiekszosci polskie podmioty wolaly zakladac firmy leasingowe do spolki z udzialem kapitalu zagranicznego, gdyz w swietle owczesnego prawa uzyskiwaly one mozliwosc zwolnien z podatku dochodowego, uzyskujac tym samym od razu o wiele lepsza pozycje startowa w stosunku do firm czysto polskich.

Bardzo trudno jest dzisiaj ustalic dokladne dane na temat leasingu w Polsce. Sa nawet klopoty z ustaleniem liczby firm prowadzacych tego typu dzialalnosc. W zaleznosci od zrodla informacji szacuje sie, ze obecnie dziala w Polsce od okolo 100 (wedlug danych Konferencji Przedsiebiorcow Leasingowych) do okolo 200 (wedlug nieoficjalnych szacunkow Ministerstwa Finansow) firm leasingowych. W rzeczywistosci jest ich jeszcze wiecej, gdyz wiele firm traktuje leasing jako mozliwosc dodatkowego zarobku i wzbogacenia swojej oferty co jest rzecza niezwykle istotna w dobie gospodarki wolnorynkowej.

Wspomniana juz wyzej Konferencja Przedsiebiorstw Leasingowych powstala dopiero w 1995 r. i zrzesza do tej pory zaledwie 32 firmy leasingowe (najwieksze i najstarsze), ale nawiazala kontakty z szeregiem pozostalych. Cztery najwieksze firmy leasingowe zdobyly razem prawie 50% udzialow w rynku polskim, a pozostale osiem dalszych 33 % udzialow.

Miesiecznik " Leasing" publikuje liste najwiekszych firm leasingowych w Polsce, ktorych udzial w rynku przekroczyl 1%. Dane te zamieszczam w tabeli ponizej.

W standardach swiatowego leasingu dominuja umowy dlugoterminowe pozwalajace odnowic majatek produkcyjny firmy bez duzego wplywu kapitalu.

W Polsce, w przeciwienstwie do modeli zachodnich umowy leasingowe zawiera sie zwykle (75% umow) na okres krotszy niz dwa lata (Europejski Fundusz Leasingowy, Centralne Towarzystwo Leasingowe), ewentualnie na 2-5 lat, a to z kolei wymusza stosunkowo wysokie raty splat.

Dzisiejsze firmy, zwlaszcza te mniejsze, rozpoczynajace dzialalnosc gospodarczai nie dysponujace jeszcze odpowiednimi zasobami kapitalowymi traktuja leasing jako korzystna forme finansowania inwestycji, ktora pozwala im na sieganie po nowoczesna technologie bez nadwerezania wlasnych zasobow kapitalowych.

Wsrod leasingowanych dobr prym wioda srodki transportu drogowego (ponad 57%), komputery i urzadzenia biurowe (23,7%), maszyny i urzadzenia przemyslowe (14,5%). Stosunkowo maly procent to umowy leasingowe dotyczace samochodow osobowych, podczas gdy w krajach Europy Zachodniej, na Wegrzech i w Czechach stanowia one ponad polowe wszystkich zawieranych umow leasingowych. Przyczyna tego stanu rzeczy jest obwarowanie leasingu samochodow osobowych wieloma dodatkowymi przepisami podatkowymi niestety niekorzystnymi dla leasingobiorcy.

Niepokojaca sprawa z punktu widzenia rozwoju gospodarki jest praktycznie brak umow leasingowych w sektorze nieruchomosci, podczas gdy w USA czy w Europie Zachodniej wiekszosc nieruchomosci wznosi sie i wynajmuje wlasnie na zasadach leasingu. U podloza tej z kolei zagadki leza ustalone przez ministerstwo Finansow na bardzo niskim poziomie stawki amortyzacyjne (2,5% rocznie).

Glownymi leasingobiorcami w Polsce sa firmy prywatne (az ok. 70% klientow), firmy panstwowe stanowia zaledwie 8,5%. Dyrektorzy duzych przedsiebiorstw panstwowych wciaz jeszcze nie maja zaufania do leasingu jako ulatwienia w inwestowaniu i wciaz wola drozszy nawet i trudniejszy do uzyskania kredyt bankowy.

Oplacalnosc leasingu (pomimo wielu trudnosci zwiazanych glownie z rozliczeniami podatkowymi) odkrywaja raczej firmy mniejsze handlowe lub produkcyjne. Leasing bowiem w przeciwienstwe do kredytu bankowego, poza wieksza dostepnoscia (ze wzgledu na to, ze leasingodawca jest wlascicielem przedmiotu leasingu przez caly okres jego finansowania, minimalizuje sie wymogi formalne w stosunku do leasingobiorcy w porownaniu z kredytem) daje mozliwosc odliczenia od dochodu firmy wyzszych kosztow w krotszym czasie. Jest to praktykowana przez wiele firm polskich forma ucieczki od podatku dochodowego. Wyzsze splaty spowodowane krotkim okresem umowy leasingu odlicza sie bowiem od dochodu i tym samym wykazuje mniejszy zysk firmy, a to oznacza mniejszy podatek dochodowy.

Jak juz wspomnialam rynek leasingu w Polsce wciaz boryka sie z trudnosciami wynikajacymi glownie ze spraw podatkowych i praktyka stosowana czesto przez Ministerstwo Finansow, ktorego przedstawiciele bardzo czesto kwalifikuja na przyklad umowy leasingu finansowego jako sprzedaz ratalna, ktora oczywiscie taka nie jest. Wynika z tego tytulu wiele nieporozumien, ktore rzucaja cien na calosc systemu umow leasingowych. Pomimo to jednak wciaz powstaja nowe firmy leasingowe, a inne dodaja te forme dzialalnosci do swojej aktualnej oferty uslugowej.

Planujac zawrzec umowe leasingu o wielkiej wartosci dla firmy musimy jednak sprawdzic najpierw wiarygodnosc firmy leasingowej, gdyz w Polsce niestety do tej pory dostepu do branzy uslug leasingowych nie bronia zadne ograniczenia prawne. Prawo polskie nie chroni leasingobiorcy, na ktorym spoczywa ciezar zbadania wiarygodnosci firmy leasingowej (jej kapitalu wlasnego, zabezpieczen bankowych, okresu dzialalnosci na rynku) przed zawarciem umowy.

Poniewaz jednak forma leasingu jest przyjmowana i stosowana coraz powszechniej przez firmy o roznym profilu dzialalnosci nalezy raczej myslec pozytywnie o rozwoju rynku uslug leasingowych w Polsce wedlug przyjetego i stosowanego juz od dawna w USA i krajach Europy Zachodniej modelu ( leasing dlugoterminowy).

Kwestia czasu wydaje sie jedynie wypracowanie z Ministerstwem Finansow przejrzystych regul prawnych pozwalajacych na swobodne, a jednoczesne swiadome stosowanie leasingu jako formy inwestycji, czego zycze wszystkim firmom leasingowym, jak tez ich klientom.