Komputery stacjonarne PC weszly do naszego zycia nie pytajac nikogo o zgode; sa w tej chwili jego nieodlaczna czescia z ktora coraz ciezej sie rozstac. Czy podobna sytuacja bedzie miala miejsce w wypadku mniejszego brata poczciwego PC-ta - komputera walizkowego lub jak kto woli notebooka. Na pewno w tej chwili notebooki sa jednym z podstawowych narzedzi pracy dla ludzi, ktorzy duzo podrozuja, a jednoczesnie musza pracowac. Nikogo nie dziwi sprzedawca ubezpieczen, ktory wkraczajac do naszego domu aby zaprezentowac nam najkorzystniejszy dla nas plan ubezpieczeniowy przede wszystkim rozklada komputer przenosny. Inny scenariusz coraz czesciej spotykany to notebook w olbrzymim kilkudziesieciotonowym track-u gnajacym przez bezdroza Ameryki. Kierowca korzystajac z tego urzadzenia jest w stanie w kazdej chwili okreslic gdzie sie obecnie znajduje (nawigacja satelitarna GPS), jakim zjazdem musi opuscic autostrade i jak dojechac do bazy aby nie przestawic po drodze paru za niskich mostow. Eleganckich pan i panow siedzacych w tzw. Biznes Class w miedzykontynentalnym locie trudno sobie dzisiaj wyobrazic bez notebooka "na kolanach". No, dobrze, ale czym jest ten mlodszy brat stacjonarnego PC-ta? Jak to zwykle w rodzinie bywa, niczym innym jak jego powieleniem w mniejszym opakowaniu.
Przy samym wyborze komputera przenosnego nalezy zwrocic uwage na kilka istotnych parametrow, ktore nie wystepuja w komputerach stacjonarnych. Kiedy otworzymy obudowe wolnostojacego komputera PC zaskoczy nas jego niemalze puste wnetrze. Ogromna ilosc wolnej przestrzeni, w ktorej znajduje sie kilka malych obwodow drukowanych polaczonych kablami. Te wlasnie obwody i urzadzenia producenci komputerow przenosnych musza "upakowac" do malej przenosnej skrzynki. Wiadomo, iz wymaga to zupelnie innych technologii i wiaze sie ze zwiekszonymi kosztami. Szczegolnie dotyczy to wymiany standardowego monitora na dobrej jakosci plaski ekran notebooka. Dlatego tez notebooki sa prawie dwukrotnie drozsze od komputerow wolnostojacych o podobnych parameterach . To znaczne zmniejszenie obudowy oprocz wszystkich plusow ma jeden podstawowy minus z ktorym borykaja sie wszyscy producenci. Jest nim cieplo, a wlasciwie metody chlodzenia komputerow przenosnych. W komputerach wolnostojacych cieplo wytwarzane przez procesor i inne uklady elektroniczne odprowadzane jest za pomoca duzych radiatorow i wiatrakow. Jednakze trudno byloby wyobrazic sobie 6-funtowy notebook z wiatrakiem chlodzacym jego wnetrze. Dlatego powstala cala nowa technologia wytwarzania czesci specjalnie dla komputerow przenosnych. Oprocz ich zmniejszonych wymiarow, zmniejszonego poboru mocy, wydzielaja one znacznie mniej ciepla niz ich odpowiednicy w komputerach wolnostojacych.
Przejdzmy do poszczegolnych parametrow charakteryzujacych dobry notebook:
Plyta glowna -
tak jak w wypadku jednostek stacjonarnych jest to jedna z najwazniejszych czesci w komputerze. Powinna posiadac magistrale danych PCI. Zawierac minimum 64KB pamieci cache i oczywiscie pracowac z procesorami firmy Intel Pentium. Plyty o architekturze 486 odchodza powoli w zapomnienie. Jednakze dla osob, ktore planuja uzywanie notebook-a tylko i wylacznie jako edytora tekstu sa one wciaz wystarczajace.
Procesor -
nalezy stawiac na pewniaki, dlatego tez powinnismy zostac przy firmie Intel. Szybkosc procesora nie jest tak istotna jak w wypadku komputerow wolnostojacych. Optymalnie obecnie powinnismy wybrac, pomiedzy Intel Pentium 75-133MHz.
Twardy dysk -
w odroznieniu od komputerow wolnostojacych ma on zmniejszony rozmiar geometryczny. Niemniej producenci daja nam do dyspozycji przestrzen od 850MB w gore. Im wiekszy twardy dysk, tym lepiej. Pamietajmy o tym, ze nie mozemy tak latwo jak wypadku komputerow stacjonarnych dodac sobie do srodka nastepnego dysku w momencie, w ktorym zabraknie nam miejsca. Tylko niektore komputery przenosne (czytaj te najdrozsze) maja mozliwosc dolaczenia drugiego dysku.
Pamiec RAM -
tak jak w przypadku komputerow stacjonarnych jej ilosc ma ogromny wplyw na szybkosc pracy systemu. Mozemy kupic notebook z 8MB pamieci RAM EDO, jednakze od razu zaplanujmy w budzecie fundusze na dokupienie w krotkim czasie nastepnych 16MB. Pamietajmy o tym, ze zwykle w komputerach przenosnych mozemy zainstalowac maksymalnie do 40MB RAM i dysponujemy tylko dwoma wolnymi "slotami". Tak wiec nie ma sensu dokupienie tylko 4-8MB, gdyz zajmiemy wszystkie wolne "sloty" i przy nastepnym powiekszaniu pamieci bedziemy musieli wyjac stara. Zalecana jest rozbudowa od 16-32MB. Pamiec do komputerow przenosnych jest drozsza niz do komputerow stacjonarnych i kazdy producent uzywa zwykle innej pamieci. Tak wiec nalezy pamietac, aby w sklepie podac dokladny model swojego komputera.
Wyswietlacz -
urzadzenie, ktore zastepuje tradycyjny monitor. Jest ono jedna z glownych przyczyn wysokich cen notebook-ow. Czarno-biale wyswietlacze dawno juz odeszly w zapomnienie. Obecnie ze wzgledu na technologie i jakosc mozemy podzielic wyswietlacze na dwie grupy:
- dual scan color - najtansza technologia, poziom bieli jest stosunkowo niski, a kolory lekko pastelowe. Obraz jest wyrazny jezeli patrzymy pod katem prostym na ekran.
- active matrix, HI resolution - drozsza technologia, jednakze warto jest wydac te pare dolarow wiecej. Jakosc obrazu nie ustepuje dobrym monitorom stacjonarnym. Obraz jest wyrazny nawet jezeli patrzymy z duzego kata, a kolory bardzo zywe. Idealny wyswietlacz dla osob, ktore musza pokazywac dane klientom podczas prezentacji. Hi-Resolution daje nam mozliwosc zwiekszenia rozdzielczosci ze standardowej 640x480 punktow na 800x600 punktow, a w najnowszych (potwornie drogich) nawet 1024x768.
Ze wzgledu na wielkosc standardem jest obecnie 10.4" mierzone diagonalnie. Powoli wyswietlacze 11.3" i 12.4" spadaja w cenie i wyglada na to, ze one przejma palme pierwszenstwa. Pojawily sie juz wyswietlacze o przekatnej 13.1". Jest to taka sama przekatna jaka oferuja nam klasyczne monitory 14".
Karta graficzna -
tak jak w komputerach typu desktop producenci coraz czesciej umieszczaja wysokiej klasy akceleratory graficzne wyposazone w 1-2MB szybkiej pamieci VRAM. Coraz czesciej karty graficzne w komputerach przenosnych wyposazane sa w sprzetowe wspomaganie MPEG-1. W normalnych zastosowaniach wystarczy nam karta 1MB z programowym dekoderem MPEG.
Mysz i klawiatura -
sa chyba najwiekszym utrapieniem dla inzynierow projektujacych komputery przenosne. Dla nikogo chyba nie jest tajemnica, iz najwygodniej pisze sie na pelnowymiarowej klawiaturze (104 klawisze), a ikony wybiera standardowa dwuguzikowa myszka. Niestety w wypadku komputerow przenosnych trzeba bylo rozwiazac problem inaczej. Jak na razie prawie wszystkie komputery przenosne maja gniazda do podlaczenia zewnetrznych tradycyjnych klawiatur, monitorow i myszy. Jednak wybrazmy sobie jak trudne byloby uzywanie zwyklej myszki i klawiatury na przyklad w samolocie. Klawiatury komputerow przenosnych maja troche mniej klawiszy (okolo 84) i sa one nieco mniejsze niz, te znane nam z klasycznych klawiatur. Jednakze sa one wystarczajaco wygodne do pisania w podrozy. Jakosc klawiatury jest bardzo wazna i powinnismy opierac sie na znanych producentach, ktorzy maja duze doswiadczenie w tej dziedzinie. Zamiast tradycyjnej myszki mozemy zwykle spotkac jedno z trzech rozwiazan:
- trackball - kulka, ktora poruszamy palcem (tak jakbysmy przewrocili klasyczna mysz na plecy)
- point stick - jest to rodzaj miniaturowego joystika wystajacego z klawiatury. Rozwiazanie czesto stosowane w komputerach przenosnych produkowanych przez firme IBM.
- Touch Pad - rodzaj plytki (miniaturowy tablet) na ktorej przesuwajac palec przesuwamy kursor na ekranie.
Ostatnie dwa rozwiazania sa najczesciej spotykane we wspolczesnych komputerach walizkowych. Ktore jest lepsze, trudno powiedziec - po prostu kwestia gustu.
Floppy Drive i CD-ROM -
niewatpliwie kazdy komputer potrzebuje jakiegos urzadzenia za pomoca ktorego mozemy wprowadzac programy czy przenosic dane. Do tego celu sluzy stacja dyskietek miekkich lub CD (ten ostatni tylko do wprowadzania danych). Na pewno konieczna jest wiec 3.5" stacja dyskow miekkich i wszystkie komputery ja maja. Nalezaloby tutaj powiedziec slowo o tzw. subnotbook - sa to najmniejsze z komputerow przenosnych, zwykle charakteryzuja sie bardzo mala waga i tym, ze wlasnie stacja dyskietek 3.5" jest podlaczana zewnetrznie poprzez specjalny kabel. Nie jest to zbyt wygodne rozwiazanie. Bardzo dobrym rozwiazaniem jest natomiast wymienny CD ze stacja dyskietek 3.5". Pozwala ono nam na wmontowanie w zaleznosci od potrzeb jednego badz drugiego urzadzenia. Szybkosc napedu CD nie ma wiekszego znaczenia, szczegolnie, ze glownie sluzy on do instalacji nowych programow. Niemniej obecnie nie powinna ona byc mniejsza niz czterokrotna .
Bateria -
technologie zasilania komputerow przenosnych sa nastepnym duzym problemem dla inzynierow. Najnowsze rozwiazania baterii "lithum-ion" (bardzo drogie) daja mozliwosc pracy komputera bez zasilania zewnetrznego powyzej trzech godzin. Jezeli nasz budzet jest ograniczony, sensownym jest wybor baterii "NiCd" lub "NiMH": , ktore sa niewiele gorsze od od "Li-ion". Dla osob, ktore duzo podrozuja zakupienie zapasowej baterii moze byc bardzo dobrym rozwiazaniem.
Fax-Modem -
urzadzenie, ktore sluzy do komunikacji poprzez linie telefoniczne z sieciami, (np. internet) wysylania i przyjmowania faksow. Do niedawna producenci wbudowywali karte Fax/Modem do wnetrza komputera. Obecnie coraz czesciej jest ona umieszczana w zlaczu PCMCIA. Rozwiazanie to daje uzytkownikowi komputera przenosnego wieksza swobode w wypadku wymiany tego urzadzenia na szybszy model. Obecnie najczesciej uzywamy Fax/Modem-ow o szybkosci transmisji 28,800-36,600 bps.
Karta muzyczna -
coraz wiecej komputerow przenosnych ma wbudowana karte muzyczna i dwa malutkie glosniczki. Jest to bardzo przydatna opcja dla milosnikow gier i programow multimedialnych.
Urzadzenia peryferyjne -
do naszego malego "komputerka" mozemy podlaczyc bardzo wiele urzadzen w zaleznosci od potrzeb. Standardowo prawie kazdy komputer przenosny ma wyjscia pozwalajace podlaczyc zewnetrznie: mysz, klawiature, drukarke, wolnostojacy monitor. Poprzez zlacza PCMCIA mozemy dolaczac dodatkowo kontrolery SCSI, karty sieciowe, .... Oprocz tych wszystkich wyprowadzen prawie kazdy komputer przenosny ma mozliwosc dolaczenia do tak zwanego docking station. Jest to urzadzenie do ktorego wkladamy zamkniety notebook i mamy do dyspozycji normalny komputer. Czyli jest to cos co z malego robi nam z powrotem duze.
Waga -
wiekszosc wspolczesnych komputerow przenosnych wazy od 6-8 funtow, ale sa tez wiele lzejsze (np. subnotebooks).
Ponizej kilka porad dla tych, ktorzy kupuja po raz pierwszy. Jezeli ktos z Panstwa juz pracowal ze stacjonarnym komputerem PC, to doskonale bedzie wiedzial czego oczekiwac od notebooka. Potrzebne beda tylko drobne poprawki wynikajace z samej specyfiki komputerow przenosnych. Natomiast ci, dla ktorych komputer przenosny jest pierwszym komputerem, beda musieli spedzic chwile czasu na poszukiwaniach lub skorzystac z porad osob, ktore pracuja na tego typu komputerach od dluzszego czasu. Niemniej ta druga opcja tez bedzie wymagala troche wysilku (dotyczy to takze tych, ktorzy chca po raz pierwszy zakupic komputer stacjonarny). Po pierwsze, nalezy usiasc z kartka i wypisac wszystko co chcielibysmy robic na naszym przyszlym komputerze, nastepnie ulozyc to w kolejnosci od najwazniejszych do najmniej waznych potrzeb. Okreslic jaka sume chcielibysmy przeznaczyc na zakup komputera. Operacja ta pozwoli ustalic wstepnie parametry, konfiguracje i producenta oraz pomoze uniknac przykrych rozczarowan w przyszlosci. Na przyklad jezeli ktos planuje duzo pisac, jedna z najwazniejszych rzeczy bedzie jakosc klawiatury, a nie szybkosc procesora. Natomiast dla osob, ktore beda duzo korzystaly z internetu wazna jest szybkosc modemu, rodzaj "myszki". Dla milosnikow muzyki wazna jest karta muzyczna, CD-ROM, jakosc wbudowanych glosnikow i wejscie na sluchawki. Praktycznie rzecz biorac, kazdy moze miec inne potrzeby i dopiero z nich mozna okreslic jaki komputer przenosny kupic. Nalezy pamietac o tym, iz jezeli w wypadku komputerow stacjonarnych mozemy latwo i tanio zmieniac konfiguracje (zakladajac, ze nie kupimy komputera o monolitycznej architekturze), tak w wypadku komputerow przenosnych jest to praktycznie niemozliwe. Nastepna uwaga dotyczy producentow. W wypadku komputerow przenosnych powinnismy sie opierac na znanych firmach, ktore od lat zajmuja sie produkcja komputerow przenosnych i maja w tym bardzo duzo doswiadczenia. Sa to miedzy innymi: IBM, NEC, TI, Toshiba, Fujitsu, Zenith, AST, Winbook, Digital, Samsung, Sharp, Hitachi, HP ... Jest to jedna ze znaczniejszych roznic pomiedzy wyborem producenta dla komputera przenosnego i stacjonarnego.W wypadku tego drugiego najwazniejsza jest jakosc poszczegolnych komponentow i mozliwosci rozbudowy, a nie producent koncowy. Polecam takze przeglad zestawien komputerow przenosnych publikowanych w czasopismach komputerowych.
Miejsc, gdzie mozna kupic notebook-i jest tysiace; najwazniejsze abysmy wiedzieli co nam jest potrzebne. Ostatnia uwaga dotyczy komputerow, ktore maja oznaczenie "Reconditioned by Manufacter". Moim zdaniem jest to swietna opcja zakupienia porzadnego sprzetu w bardzo atrakcyjnej cenie. Okreslenie to oznacza, ze notebook ten byl naprawiany przez producenta. Zwykle przy masowej produkcji, kazdemu udaje sie popelnic jakis blad. Cala taka seria wraca do producenta, po czym wadliwa czesc jest wymieniana na nowa, a cena jest obnizana o 20-40% (takie jest prawo). Pamietajmy o tym, ze notebook z serii "remanufacter" powinien miec gwarancje od producenta i powinnismy miec minimum tydzien na zwrot, jezeli bedziemy w jakikolwiek sposob niezadowoleni.
