Chcialbym dzisiaj przedstawic Panstwu bardzo interesujacy hormon nazywany melatonina. Substancja ta zostala zatwierdzona do uzytku w Stanach Zjednoczonych poprzedniego roku i jest do nabycia w aptekach bez recepty pod nazwa Melatonin. Lek ten jest nie do nabycia w Polsce pomimo tego jest on tam bardzo popularny… i przypisuje sie mu "cudowne" dzialanie. Kraza o nim mity. Wielu znajomych osobiscie prosilo mnie o przyslanie im tego leku.
Czym jest i jak naprawde dziala
"cudowna" melatonina.
Melatonina jest hormonem. Jest ona produkowana w mozgu przez bardzo mala strukture nazywana szyszynka. Z szyszynki przenika ona do krwi i wywiera wplyw na wiele organow naszego ciala.
Wydzielanie melatoniny jest regulowane iloscia swiatla docierajaca do naszego oka. Swiatlo przenika do oka, dociera do siatkowki, ktora przeksztalca energie swietlna na bodziec elektryczny, ktory nastepnie jest transmitowany do szyszynki. Produkcja hormonu melatoniny jest hamowana przez swiatlo, natomiast w ciemnosci produkcja hormonu wzrasta. Poziom tego hormonu we krwi wzrasta zaraz po zachodzie slonca, osiaga szczyt okolo 2-4 rano i spada w drugiej czesci nocy. Poziom melatoniny zmienia sie wiec cyklicznie w ciagu 24 godzin. Ta cyklicznosc zmian i scisla relacja z pora dnia (natezeniem swiatla) od dawna sugerowala, ze moze ona miec wplyw na sen. Obecnie okazuje sie, ze jest to prawda. Zazywanie tego hormonu (dawka ok. 5 mg) przed noca powoduje szybsze zapadanie w sen, poglebia sen i przedluza czas snu. Potwierdzono, ze zazywanie malych dawek melatoniny (1-2 mg o przedluzonym dzialaniu) przez ludzi starszych poprawia sen i moze zlikwidowac bezsennosc. Melatonina moze byc wiec zastosowana w tym celu (oczywiscie pod obserwacja lekarza) jako lek poprawiajacy sen. Zostalo to potwierdzone w probach klinicznych.
Melatonina jest obecnie stosowana takze przez ludzi (szczegolnie personel lotniczy) odbywajacych dlugie podroze samolotem, co jest zwiazane ze zmianami stref czasowych i zaburzeniem naszego 24 godzinnego cyklicznego rytmu czuwanie-sen. Zjawisko to jest znane pod nazwa "jet leg" i objawia sie trudnosciami w dostosowaniu sie do nowego czasu takimi jak bezsennosc w ciagu nocy, sennosc w ciagu dnia, rozdraznienie, brak koncentracji.
W doswiadczeniach na stuardessach udowodniono, ze zazycie 5mg melatoniny o 6.00 po poludniu przed wylotem i nastepnie 5mg przed noca (w nowym miejscu i nowym czasie) istotnie znosilo objawy "jet leg". Wyglada wiec na to, ze melatonina moze poprawic nasz komfort podczas podrozy.
W niektorych rodzajach depresji takich jak endogenna depresja i sezonowa depresja (depresja w ciagu zimy) wykazano niski poziom melatoniny w ciagu nocy i opoznione wydzielanie tego hormonu. Przypuszcza sie, ze nieodpowiedni poziom melatoniny moze byc odpowiedzialny za wystepowanie tych chorob, tym bardziej, ze leczenie swiatlem przynosi pewna poprawe. Jest mozliwe, ze w przyszlosci melatonina bedzie wykorzystana do leczenia tych schorzen. Na razie jest to nie zatwierdzone w Stanach Zjednoczonych i konieczne sa dalsze badania w tym kierunku.
Jak wiec na razie melatonina moze miec zastosowanie w leczeniu zaburzen snu, w zmniejszeniu objawow "jet leg" i byc moze w leczeniu wybranych rodzajow depresji.
Dlaczego wiec uwazana jest przez wielu ludzi (szczegolnie w Polsce)
za "cudowny lek"?
Sprobuje to wyjasnic. Melatonina ma kilka innych ciekawych wlasciwosci. Okazuje sie, ze neutralizuje ona tak zwane wolne rodniki (substancje wysoce utlenione), ktore sa odpowiedzialne za niszczenie naszych informacji genetycznych w komorkach i w efekcie moga prowadzic do nowotworow i starzenia tkanek. Ma ona podobne, ale znacznie silniejsze dzialanie jak wszystkie tak zwane antiutleniacze (antioxydants), takie jak glutathione czy Vit. E. Niestety okazuje sie, ze aby osiagnac te rezultaty nalezy miec stosunkowo wysoki poziom hormonu we krwi, co wiaze sie z duzymi dawkami leku.
Okazalo sie takze, ze melatonina zwieksza odpornosc immunologiczna. Pobudza ona wydzielanie substancji bakteriobojczych i stymulujacych biale cialka krwi, co wzmacnia nasza odpornosc na infekcje. Niestety studia te byly przeprowadzone na myszach i jak na razie nie zostaly potwierdzone u ludzi.
Poziom melatoniny w ciagu nocy spada systematycznie w ciagu naszego zycia. Stwierdzenie to doprowadzilo wielu badaczy do przypuszczenia, ze melatonina ma scisly zwiazek z procesem starzenia i chorobami starosci. Badania na myszach i szczurach wykazaly, ze zmniejszone wydzielanie melatoniny moze byc zwiazane z przyspieszonym procesem starzenia i podawanie tego hormonu moze miec ochronne dzialanie. Do tej pory nie ma jednak zadnych dowodow, ze chroni ona przed starzeniem u ludzi. Nie jest wiec to cudowny eliksir mlodosci.
Eksperymentalne doswiadczenia wykazuja, ze melatonina ma wplyw na rozrost guzow nowotworowych u zwierzat. Usuniecie szyszynki u zwierzat powoduje szybszy wzrost nowotworow, natomiast podawanie melatoniny hamuje proces nowotworowy. Doswiadczenia na ludziach daja sporne rezultaty. Proby z nowotworami mozgu (glioblastoma) wykazaly, ze chorzy leczeni melatonina i naswietlaniem zyli dluzej niz chorzy leczeni tylko naswietlaniem. Kobiety z przerzutowym nowotworem piersi leczone z dodaniem melatoniny mialy wolniejszy postep choroby. Sposrod 40 osob z nowotworem skory (czerniak zlosliwy) leczonych melatonina 6 miala znaczne zmniejszenie guzow. Wszystkie te badania na ludziach sa statystycznie nieznaczace, przeprowadzone na bardzo malych grupach ludzi, niektore z nich daja sprzeczne informacje i zdecydowanie nie moga byc uzyte jako wzor do leczenia. Melatonina nie jest wiec "cudownym" lekiem na nowotwory.
Melatonina ma takze swoje efekty uboczne. Jej wysokie dawki hamuja owulacje, zaburzaja cykl miesiaczkowy, moga zaburzac cykl dojrzewania. Jest jednym z hormonow mozgowych … i nie wiemy o niej jeszcze tak wiele. Przyszlosc pokaze czy ma ona jeszcze inne efekty uboczne. Powinnismy wiec byc z nia bardzo ostrozni.
Sumujac, jest potwierdzone, ze melatonina moze dzialac nasennie, poprawiac sen, regulowac 24 godzinny rytm czuwania i spania u ludzi. Inne przypisywane jej dzialania jak odmladzanie, zapobieganie chorobom, zwiekszanie odpornosci, zwalczanie nowotworow sa absolutnie nie udowodnione u ludzi. Melatonina nie powinna byc stosowana do tych celow. Na cudowny eliksir mlodosci musimy wiec jeszcze troche poczekac.
