W ciagu ostatnich dwoch lat zagadnienie "uzycia tytoniu" nabralo w Stanach Zjednoczonych nieprawdopodobnego rozglosu. Pojawia sie w zwiazku z tym szereg pytan: dlaczego?
? Dlaczego srodki masowego przekazu poswiecaja tej kwestii tyle uwagi?
? Dlaczego najwyzsze osrodki wladzy wykonawczej Stanow Zjednoczonych - z prezydentem Bilem Clintonem na czele sa tak bardzo zaangazowane w te kwestie?
? Dlaczego niektorzy z medycznych ekspertow w USA nazywaja "uzycie tytoniu - kryzysem amerykanskim"?
? Dlaczego niektorzy z kandydatow na najwyzsze urzedy w USA stracili wiarygodnosc spoleczna po zignorowaniu tej kwestii?
? Dlaczego Urzad do Spraw Zywnosci i Lekow poswieca tej kwestii tyle uwagi?
W poszukiwaniu odpowiedzi na te kompleksowe pytania siegnijmy po szereg najbardziej istotnych faktow.
Glowne przyczyny przedwczesnej
smierci w USA
czynne palenie 430,000
alkohol 105,000
wypadki samochodowe 50,000
bierne palenie 50,000
AIDS 35,000
samobojstwa 30,000
kokaina i inne narkotyki 5,000
Wyniki badan statystycznych sa oczywiste. Palenie doprowadza do przedwczesnej smierci w wiekszym stopniu niz alkohol, narkotyki, wpadki samochodowe, samobojstwa i zabojstwa wlacznie. (zrodlo: US Center for Disease Control, 1992/1993).
Swiadomosc doroslych Amerykanow jest wysoka w tym wzgledzie i liczba doroslych palaczy maleje z roku na rok. W chwili obecnej wynosi ona okolo 25% spoleczenstwa, w porownaniu z okolo 40-45% w latach 60-tych.
Jak wyglada sytuacja wsrod dzieci i mlodziezy amerykanskiej ?
Dzieci a palenie
Urzad do Spraw Zywnosci i Lekow przeprowadzil jedno z najwnikliwszych badan naukowych we wspolczesnej medycynie w latach 1995/1996 analizujac ponad 700,000 dokumentow nadeslanych przez instytuty badawcze, zrzeszenia, organizacje spoleczne i religijne oraz prywatnych obywateli. Potwierdzily one wczesniejsze wnioski z wielu innych badan.
Generalne wnioski wyplywajace z badan:
1. 3,000 dzieci i mlodziezy rozpoczyna palenie kazdego dnia w USA
2. 82% doroslych palaczy rozpoczelo palenie przed 18-tym rokiem zycia. Wiecej niz polowa z nich stala sie regularnymi palaczami w tym czasie.
3. Palenie wsrod mlodziezy klas 8-ej i 10-tej (2-ga licealna) wzroslo o 50% od 1991 roku.
4. Sposrod 1000 statystycznych 20-to latkow, ktorzy beda palic, 6-ciu umrze przedwczesnie z powodu zabojstwa, 12 w wyniku wypadkow samochodowych, a okolo 500 wskutek chorob spowodowanych paleniem.
5. Przeprowadzone badania wskazuja, ze mlodziez nabywa produkty tytoniowe spoza lady w punktach sprzedazy - w 70% badanych przypadkow i w 90% w automatach ulicznych.
6. 30% trzyletnich dzieci i 91% szescioletnich dzieci potrafi skojarzyc Joe Camel - tak zwana kreskowke jako symbol palenia.
7. Okolo 50% dzieci i mlodziezy, ktorzy pala i okolo 25% tych, ktorzy nie pala, posiadaja co najmniej jeden z promocyjnych materialow produkowanych przez przemysl tytoniowy (czapki, koszulki, sandaly, itd)
Odsetek palacej mlodziezy i dzieci wynosi okolo 28% w skali krajowej, jest wiec wyzszy niz wsrod doroslych. W stanie Illinois sytuacja jest jeszcze bardziej alarmujaca - gdyz odsetek ten wynosi 29%-30% wsrod mlodziezy i dzieci.
Rozporzadzenia prawne opracowane przez Urzad do Spraw Zywnosci i Lekow
(Food and Drug Administration)
Zasady te obejmuja glownie mlodziez, dzieci i sprzedawcow produktow tytoniowych. Dorosli maja prawo wyboru stylu zycia zwiazanego z paleniem czy tez niepaleniem.
Ponizej zamieszczam liste rozporzadzen prawnych, ktore wchodza w zycie 28-lutego 1997.
1. zakaz sprzedazy papierosow i innych produktow tytoniowych osobom ponizej 18-go roku zycia,
2. wymagana bedzie weryfikacja wieku kupujacego do 27-go roku zycia (spowodowane jest to trudnoscia w rozroznieniu wieku osob w granicy wiekowej od 18 do 27 lat),
3. zasady te nie obejmuja cygar i fajek,
4. sprzedawcy moga zostac ukarani grzywna w wysokosci $250 po sprzedaniu produktow dzieciom i mlodziezy.
A oto kilka innych rozporzadzen prawnych ktore maja wejsc w zycie 28 sierpnia 1997 roku.
1. wyeliminowanie automatow ulicznych i innych form sprzedazy produktow tytoniowych bez udzialu sprzedawcy z miejsc, gdzie znajduja sie osoby ponizej 18-go roku zycia.
2. zakaz sprzedazy pojedynczych papierosow i niepelnych paczek, tzw. dzieciecych.
3. kupony na papierosy i inne produkty tytoniowe moga byc realizowane wylacznie przez doroslych bezposrednio u sprzedawcy, a nie przez poczte.
4. zakaz rozprowadzania darmowych probek tytoniowych.
5. zakaz umieszczania reklam tytoniowych w odleglosci do 1000 stop /ponad 300 metrow/ od szkol i placow zabaw.
6. pozwolenie jedynie na bialo-czarne reklamy w czasopismach dla mlodych czytelnikow, kolorowe reklamy beda dozwolone tylko:
a. w czasopismach, gdzie jest ponizej 15% mlodych czytelnikow i ponizej 2 milionow czytelnikow
b.w miejscach, gdzie nie ma mlodziezy ponizej 18-go roku zycia
7. zakaz nabywania innych produktow w zamian za przedstawienie kuponow swiadczacych o zakupie produktow tytoniowych
8. zakaz rozdawania lub sprzedazy produktow takich jak czapki, koszulki i inne posiadajace marke tytoniowa.
9. Zakaz sponsorowania imprez sportowych lub rozrywkowych poprzez uzycie marek papierosow, ale pozwolenie na stosowanie nazwy korporacji (np. zamiast Winston Grand Prix - stosowanie nazwy R.J. Reynolds Grand Prix)
Reakcja przemyslu tytoniowego
na poczynania
Urzedu do Spraw Zywnosci i Lekow
Kwestia pelnomocnictwa i rozporzadzen, szczegolnie tych majacych wejsc w zycie w sierpniu 1997 i 1998 roku w wydaniu Urzedu do Spraw Zywnosci i Lekow okazuje sie byc sprawa niezwykle delikatna z punktu widzenia interesow roznych grup spolecznych.
Niektore agencje tytoniowe, zrzeszenie sprzedawcow i koalicja agencji reklamowych i wydawcow czasopism wniosly sprawe do sadu w Greensboro, w poczatkach lutego, kwestionujac:
• pelnomocnictwo Urzedu do Spraw Zywnosci i Lekow do wydawnia rozporzadzen.
• lamanie pierwszej zasady konstytucyjnej przy wprowadzaniu rozporzadzen.
Ostateczne rozstrzygniecia
odnosnie kwestii - dzieci a tyton.
Ostateczne rozstrzygniecia w sprawie uzywania tytoniu przez mlodziez pojawia sie w kolejnych miesiacach i latach. Slaboscia rozporzadzen Urzedu do Spraw Zywnosci i Lekow jest pominiecie kwestii cygar i fajek w rozporzadzeniach (uzasadnienie: brak wystarczajacej ilosci badan w tej kwestii).
Jest to skrupulatnie wykorzystywane przez przemysl tytoniowy do reklamy tych produktow przy wykorzystaniu wielu znanych aktorow i sportowcow.
Moj osobisty wniosek: cygaro i fajka sa rownie szkodliwe jak i inne produkty tytoniowe.
Moja osobista refleksja: bardzo modnym stalo sie ostatnio w kregach biznesowych, edukacji, polityce odwolanie do "zlotej reguly".
Brzmi ona: "Wszystko wiec, co byscie chcieli, zeby wam ludzie czynili, i wy im czyncie".
Konsekwencje uzywania tytoniu sa zbyt straszliwe aby mogly byc kontynuowane na dluzsza skale. Jesli przemysl tytoniowy czerpie dochody z doprowadzania wielu ludzi do straszliwych chorob i przedwczesnej smierci, to wczesniej czy pozniej zostanie skonfrontowany i potraktowany w podobny sposob.