Umiejetnosc zarzadzania wlasnymi pieniedzmi, czyli wlasnym kapitalem, jest podstawowym warunkiem osiagniecia sukcesu finansowego. Najbardziej efektywnym sposobem zarzadzania jest inwestowanie. Moze ono przyniesc nam korzysci, ktore pozwola na szybsza i pelniejsza realizacje takich zyciowych planow i marzen, jak: kupno domu, zalozenie wlasnego interesu, wyksztalcenie dzieci czy zabezpieczenie wlasnej starosci. Przemyslane inwestowanie moze obnizyc takze nasze swiadczenia podatkowe. Brak elementarnej wiedzy i znajomosci terminologii, przy ciaglych zmianach warunkow inwestowania, powoduje, ze wiele osob rezygnuje z tej tak bardzo korzystnej formy pomnazania swojego kapitalu i poprzestaje na lokowaniu oszczednosci w banku.
Po co inwestujemy
Inwestujemy po to, zeby zyskac wiecej pieniedzy, niz przynioslaby nam lokata tego samego kapitalu w banku. Wiekszosc ludzi inwestuje w instrumenty "bezpieczne", na przyklad certyfikaty bankowe, ktore przynosza dochod nizszy niz 10% w stosunku rocznym. Nie jest to zly interes, ale czy wiecie, jak szybko beda rosly pieniadze, gdy zdecydujemy sie powiekszyc nasz roczny dochod do 20%? Czy warto poniesc w tym celu dodatkowe ryzyko? Tak, z bardzo prostego powodu. Zainwestowane $10,000 na 10% po trzydziestu latach przyniesie $174,494, a zainwestowane na 20% da $2,373,763. Roznica jest szokujaca i wynosi $2,199,269.
Inwestowanie sprowadza sie do dwoch podstawowych strategii. Pierwsza wykorzystuje sile procentu skladanego w polaczeniu z sila czasu. Druga wykorzystuje znajomosc rynku. Albert Einstein nazwal procent skladany osmym cudem swiata.
Stosujac pierwsza strategie, inwestujemy w instrumenty finasowe pozbawione ryzyka, na przyklad certyfikaty bankowe, polisy emerytalne itd. albo w instrumenty o malym ryzyku, na przyklad obligacje. Instrumenty finansowe o malym ryzyku narazone sa na wahania swoich cen, ale zapewniaja szybszy wzrost konta z racji wyzszego oprocentowania.
Przeanalizujmy wspolnie znaczenie czasu i znaczenie procentu skladanego. Zalozmy, ze certyfikaty bankowe przynosza nam osmioprocentowy dochod w skali rocznej. Jezeli zainwestujemy $10,000 w certyfikaty, stan naszego konta po pieciu latach wzrosnie do $14,693, a po trzydziestu latach do $100,627. Przyklad ten pokazuje znaczenie czasu. Jezeli te same $10,000 zainwestujemy w obligacje dajaca 10% rocznie, to po trzydziestu latach stan naszego konta wzrosnie do $174,494, a wiec bedziemy mieli o $73,867 wiecej niz przy obraniu poprzedniej strategii. Przyklad ten pokazuje sile procentu skladanego, operujemy bowiem tym samym kapitalem ($10,000) w tym samym okresie (30 lat), a roznica polega jedynie na zmianie wysokosci procentu (z 8% na 10%).
Jakiekolwiek inne formy inwestycji sa probami pokonania czasu. Innymi slowy, kazda strategia kupna akcji i obligacji w czasie hossy i sprzedawania ich w czasie bessy lub strategia oparta na wskaznikach rynku sa proba szybszego wzbogacenia sie na podstawie naszej wiedzy rynkowej. Strategie te wybieraja miliony inwestorow. Niektorzy osiagaja olbrzymie sukcesy. Moim zdaniem, wiekszosc inwestorow odnosilaby jednak wieksze sukcesy inwestujac dlugoterminowo, tj. przy wykorzystaniu sily czasu i sily procentu skladanego zamiast prob pokonywania czasu.
Ktora strategie wybieram? Stosuje obie w zaleznosci od potrzeb klientow. Strategia oparta na sile procentu skladanego jest nudna, wymaga cierpliwosci, ale jest bezpieczna i staje sie atrakcyjna w miare uplywu czasu i wzrostu stanu naszego konta. Strategia wyboru odpowiedniego czasu do inwestycji jest interesujaca, ale wymaga dobrej znajomosci wskaznikow rynku i silnych nerwow.
Tabela ponizej pokazuje wzrost inwestycji $10,000 przy zalozeniu, ze oprocentowanie moze wynosic od 5% do 26% w skali rocznej, po 5,10, 20 i 30 latach. Jezeli posluzymy sie tabela do analizy wczesniejszych przykladow, mozemy dojsc do interesujacych wnioskow.
Inwestor mlodszy ma wiecej czasu i w zwiazku z tym moze sobie pozwolic na zastosowanie strategii procentu skladanego. Inwestor starszy ma mniej czasu i pozostaje mu strategia prob pokonywania go. Oznacza to, ze powinien on szukac takich inwestycji, ktore pozwola mu zyskac wiecej niz 10% w skali rocznej.
Pozostaje pytanie, czy cel ten jest latwy do osiagniecia. Zalezy to od wyboru instrumentu i zakresu ryzyka, jakie zdecydujemy sie podjac. Nie pomoze nam zakup bezpiecznych certyfikatow bankowych. Droga do osiagniecia celu jest zakup obligacji, akcji lub zastosowanie jeszcze bardziej dynamicznych instrumentow finansowych, ktore zwiazane sa jednak z wiekszym ryzykiem. Zdaje sobie sprawe, ze kazdy z inwestorow ma inny cel i nie zawsze chce podjac wieksze ryzyko. Ponizej przedstawiam niektore wazniejsze instrumenty finansowe, oferowane przez firmy inwestycyjne.
Rodzaje organizacji
Dwie formy organizacji w amerykanskiej gospodarce to spolka akcyjna i spolka komandytowa. Zrozumienie istoty tej formy organizacyjnej jest pomocne dla wyjasnienia omawianych ponizej instrumentow finansowych. Spolka akcyjna jest osoba prawna, placi podatki i ma wiele innych prawnych i finansowych zobowiazan. Kapital spolki akcyjnej pochodzi z dwoch podstawowych zrodel. Spolka tego rodzaju emituje akcje i obligacje. Wlascicielami spolki akcyjnej sa akcjonariusze. Akcje odzwierciedlaja wiec wspoludzial w spolce. Sa dwa rodzaje akcji: akcje zwykle i uprzywilejowane. Wszystkie spolki akcyjne emituja akcje zwykle, ale nie wszystkie emituja akcje uprzywilejowane. Obligacje odzwierciedlaja pozyczki zaciagniete przez spolke. Akcjonariusze spolki maja ograniczona odpowiedzialnosc prawna. Oznacza to, ze w przypadku bankructwa akcjonariusze traca kapital, ktory wplacili na zakup akcji. Pozostaly majatek akcjonariuszy pozostaje nie naruszony.
Istnieja takze spolki komandytowe, ktorych wlascicielami sa udzialowcy, a nie akcjonariusze. Ciezar zobowiazan takiej spolki spada na samych wspolnikow, a nie tylko na przedsiebiorstwo. Inwestorzy nie chca jednak podejmowac ryzyka, ktore przekracza kapital zainwestowany w spolke. Zeby uporac sie z tym problemem, tworzy sie dwie klasy wspolnikow: glownych - odpowiedzialnych bez ograniczen (komplementariuszy) i komandytariuszy o odpowiedzialnosci ograniczonej. W zamian za wklad kapitalowy wniesiony przez komandytariusza, wspolnik glowny zwalnia go od odpowiedzialnosci za zobowiazania spolki i ryzyka zwiazanego z prowadzeniem interesu. I odwrotnie, komandytariusz, ktorego odpowiedzialnosc i ryzyko sa ograniczone, wyraza zgode na wszelkie decyzje wspolnika glownego.
Firma, ktora organizuje spolke komandytowa i sprzedaje jej udzialy inwestorom (komandytariuszom - wspolnikom z ograniczona odpowiedzialnoscia), mianuje sie zazwyczaj wspolnikiem glownym. Spolki komandytowe dziela sie na prywatne i publiczne. Spolki prywatne nie sa rejestrowane przez Komisje Papierow Wartosciowych. Ich udzialy sprzedaje sie bogatym inwestorom. Komandytowe spolki publiczne sa rejestrowane. Spolki komandytowe rozpowszechnily sie w latach osiemdziesiatych. Celem pierwszych tego typu przedsiewziec bylo odraczanie podatkow z tytulu dochodow z inwestycji. Obecnie, po zmianie prawa podatkowego w roku 1986, spolki tego rodzaju klada nacisk na uzyskanie jak najwiekszeego dochodu z inwestycji albo tez na uzyskanie jak najwiekszego zysku, np. niektore z nich handluja towarami na gieldach terminowych. Jestem przekonany, ze w najblizszych latach powstana nowe typy spolek, ktore beda laczyc oba wymienione cele.
Rodzaje funduszy inwestycyjnych
Trzy rodzaje funduszy inwestycyjnych, ktore odgrywaja wazna role na dzisiejszym rynku, to fundusze:
• otwarte,
• zamkniete
• powiernicze.
Fundusze otwarte i zamkniete prowadzone sa przez firmy zarzadzajace, natomiast fundusze powiernicze - przez firmy inwestycyjne.
Firmy zarzadzajace
inwestuja kapital drobnych inwestorow, kupujac papiery wartosciowe zgodnie z, deklarowanymi w prospekcie emisyjnym, celami inwestycyjnymi. Firmy te oferuja uczestnikom wieksza roznorodnosc portfela, plynnosc inwestycji i profesjonalne zarzadzanie kapitalem. Firmy zarzadzajace dziela sie na otwarte i zamkniete. Firmy otwarte emituja i umarzaja jednostki uczestnictwa codziennie, natomiast firmy zamkniete, podobnie do innych spolek akcyjnych, maja stala liczbe akcji. Akcjami tymi handluje sie zwykle na jednej z gield. Firmy zarzadzajace pobieraja oplaty za zarzadanie funduszami inwestorow. Oplaty te wynosza od 0.5% do 1% wartosci funduszu.
Cele inwestycyjne funduszu wyszczegolnione sa we wniosku rejestracyjnym i prospekcie emisyjnym. W uproszczeniu, fundusze mozna podzielic na nastepujace kategorie:
• zdywersyfikowany fundusz akcji,
• zbilansowany fundusz (kombinacja obligacji i akcji uprzywilejowanych i zwyklych),
• fundusz obligacji i akcji uprzywilejowanych (fundusz przynoszaey stosunkowo wysokie oprocentowanie),
• fundusz wyspecjalizowany (w danej galezi gospodarki lub w grupie branzy pokrewnych, geograficznie, pod wzledem wielkosci firmy),
• fundusz o wysokim biezacym dochodzie (obligacje o poprzedniej, niskiej jakosci),
• fundusz akcji firm szybko rozwijajacych sie,
• fundusz pozwalajacy inwestorom wybrac jeden z dwoch komponentow - albo akcje spolek dochodowych, albo wzrostowych,
• fundusze plynne (oparte na krotkoterminowych instrumentach finansowych).
Fundusze otwarte
Spolki zarzadzajace funduszami otwartymi emituja nowe jednostki uczestnictwa codzienne i umarzaja stare po wartosci aktywow netto, przypadajacej na jednostke uczestnictwa. Cene jednostki uczestnictwa ustala sie sumujac wartosc wszytkich papierow wartosciowych pod koniec dnia, dodajac inne na przyklad gotowke, odliczajac zobowiazania i dzielac te sume przez liczbe wyemitowanych jednostek uczestnictwa. Liczba jednostek uczestnictwa waha sie kazdego dnia z zaleznosci od emisji nowych jednostek uczestnictwa i umorzenia starych. Notowania tych wartosci publikuje sie codziennie w prasie finansowej.
Inwestujac w fundusze otwarte trzeba pamietac o zasadzie, ze czym wiecej zainwestujemy kapitalu, tym mniejsze beda oplaty. Wlascicielami funduszy sa wszyscy inwestorzy, ktorych wklady kapitalowe tworza pule inwestycyjna. Fundusze zarzadzane sa przez profesjonalistow, ktorzy lokuja pieniadze z puli w akcje, obligacje i inne instrumenty finansowe.
Zalety: Zaleta funduszy jest mozliwosc zakupu akcji lub obligacji za niewielka sume. Minimalny wklad kapitalu wynosi zwykle $2,000. Doswiadczeni inwestorzy korzystaja z funduszy, by zmniejszyc ryzyko wiazace sie z indywidualnym zakupem instrumentow finansowych.
Wady: Wada tego rodzaju funduszy jest stosunkowo wysoka oplata za profesjonalne uslugi. Czasem pobiera sie wpisowe, ktore dochodzi do 5.5%. W niektorych funduszach nie stosuje sie wpisowego. Niekiedy pobiera sie rowniez oplate przy likwidacji jednostek udzialowych (3%). Prawie zawsze pobiera sie oplate za zarzadanie funduszem, ktora stanowi do 1% pieniedzy puli.
Powyzsze oplaty sa istotne przy wyborze funduszu. Najwazniejszy jednak jest wybor funduszu pod katem celu inwestowania, jaki nas interesuje. Istotne sa tez wyniki funduszu z ostatnich lat. W latach 1982-1987 fundusze oparte na akcjach przyniosly ponad 20% zysku od zainwestowanego kapitalu w skali rocznej. Minimalny wklad kapitalowy wynosi $1,000.
Fundusze zamkniete
Fundusze zamkniete sa firmami inwestujacymi kapital swoich akcjonariuszy w portfel akcji spolek dochodowych albo wzrostowych, obligacji gwarantowanych przez panstwo lub tez obligacji tandetnych. Fundusze zamkniete rozni od otwartych to, ze w tym przypadku nie emituje sie nowych jednostek uczestnictwa i nie skupuje sie starych od inwestorow. Akcje tych funduszy sprzedawane sa na gieldzie.
Ceny akcji tych funduszy podlegaja sile podazy i popytu i oscyluja powyzej lub ponizej wartosci ksiegowej akcji (sa premiowane lub dyskontowane). Strategie inwestycyjne wykorzystuja te aberracje rynkowe. Inwestorzy powinni kupowac akcje funduszy zamknietych, kiedy ich cena jest silnie zdyskontowana i sprzedawac je, kiedy ich cena jest premiowana.
Czesc funduszy zamknietych inwestuje we wszystkie galazie gospodarki, a czesc specjalizuje sie w jednej galezi gospodarki. Inne inwestuja w akcje firm zagranicznych lub tez w papiery wartosciowe danego kraju, na przyklad Fundusz Japonski, Fundusz Koreanski. Fundusz Japonski zawiera portfel akcji firm japonskich, a Fundusz Koreanski - firm koreanskich.
Powiernicze jednostki uczestnictwa
Powiernicze jednostki uczestnictwa sa instrumentem finansowym tworzonym przez firmy inwestycyjne i zarejestrowane przez Komisje Papierow Wartosciowych. Firmy inwestycyjne kupuja portfel wysoko oprocentowanych papierow wartosciowych, na przyklad obligacje emitowane przez przedsiebiorstwa, rzad federalny lub stanow i miast, obligacje hipoteczne lub tez akcje uprzywilejowane. Portfel ten sprzedawany jest nastepnie jako jednostka uczestnictwa za okolo $1,000 plus okolo czteroprocentowy narzut z tytulu prowizji. Portfel jest staly, niezmienny, inwestorzy dostaja staly miesieczny procent z puli, a takze z czasem, kiedy przychodzi czas splaty obligacji, zwrot swojego kapitalu. Wiekszosc domow inwestycyjnych utrzymuje rynek wtorny w celu zapewnienia plynnosci jednostek powierniczych. Poniewaz firma inwestycyjna nie zarzadza portfelem aktywnie, nie ma zadnych oplat z tytulu zarzadzania.
Analiza instrumentow finansowych
Analizujac wady i zalety instrumentow finansowych musimy brac pod uwage:
• cechy charakterystyczne instrumentu finansowego,
• potencjalny zysk kapitalowy, potencjalny dochod,
• ryzyko,
• korzysci podatkowe,
• minimalny czas trwania inwestycji, oplaty zwiazane z kupnem i sprzedaza,
• minimalny wklad kapitalu.
Zrealizowany zysk kapitalowy mamy wtedy, kiedy sprzedajemy instrument finansowy po cenie wyzszej od ceny zakupu. Dochod uzyskujemy w postaci okresowo wyplacanego procentu lub dywidendy.
Autor artykulu, Zenon Komar jest autorem ksiazki pt. "Sztuka Inwestowania", ktorej artykul ten jest fragmentem.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 225 Park Line; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492