Kardiologia jako specjalizacja medyczna fascynowala mnie od momentu studiow - miala urok chirurgii, w postaci szybkiej, skutecznej interwencji, a jednoczesnie intelektualny urok interny (specjalizacja chorob wewnetrznych). Jako asystent Akademii Medycznej w Warszawie podawalem pacjentom srodki rozpuszczajace zakrzepy w tetnicach wiencowych, a moja przyszla zona w Instytucie Kardiologii w Aninie ratowala swoich pacjentow rozpychajac te zatory balonikami.
Od tego czasu uplynelo ponad 15 lat i obecnie mamy za soba takze amerykanskie specjalizacje z kardiologii, z University of Chicago w moim przypadku, a z University of Utah - zony. Cztery lata spedzone na University of Chicago byly wspaniala intelektualna przygoda. Zanim zdolalem zapuscic tam korzenie zona zadecydowala, ze chce kontynuowac kardiologie z podspecjalizacja z elektofizjologii, czyli nauce o zaburzeniach rytmu serca. Znalezlismy sie w na University of Utah, slynnym nie tylko z Mormonow, ale i elektrofizjologii oraz swietnego programu transplantacji serc z najdluzsza przezywalnoscia pacjentow.
I tak powstal rodzinny zespol: ja hydraulik, gdyz specjalizuje sie w leczeniu tetnic wiencowych i zona elektryk, gdyz zajmuje sie zaburzeniami rytmu serca, rozrusznikami, defibrylatorami. Zanim obejrzelismy sie minelo pare lat i odzyla stara milosc - University of Chicago. Dodatkowym wabikiem byl nowy sprzet, ktory jest obecnie instalowany dla nas w Weiss Hospital. Z kardiologia jest tak jak z wyscigiem Formuly I: trzeba miec najnowoczesniejszy sprzet, aby sie liczyc.
Obecnie specjalizacja chorob serca i ukladu krazenia dzieli sie na:
1. kardiologie inwazyjna i interwencyjna: cewnikowania serc, baloniki i inne urzadzenia do udrazniania naczyn wiencowych, zastawek sercowych, i naczyn obwodowych.
2. kardiologie nieinwazyjna z echokardiografia i kardiologia nuklearna: sposobami ogladania miesnia sercowego, zastawek serca i naczyn przy uzyciu ultrasonografii i radioizotopow.
3. elektrokardiografie z elektrofizjologia - nauki o czynnosci elektrycznej serca i jej zaburzeniach.
4. profilaktyke kardiologiczna i rehabilitacje.
Wszystkie te dzialy sa scisle ze soba powiazane, a techniki w nich stosowane czesto wspomagaja sie nawzajem abysmy mogli wlasciwie rozpoznac kazda dolegliwosc serca i ukladu krazenia oraz zastosowac najbardziej odpowiednie metody leczenia, a w wypadku profilaktyki uniknac tej koniecznosci.
Chirugia na otwartym sercu takze czyni ogromne postepy i takze wymaga osobnego omowienia i podzialu.
Chcialbym jednak zaczac od najblizszej sercu mojej specjalizacji- kardiologii inwazyjnej i interwencyjnej. Ta dziedzina od czasu swego powstania kontynuuje dynamiczny rozwoj. W latach 60-tych i 70-tych moglismy tylko zobaczyc co sie dzieje z tetnicami wiencowymi i co najwyzej wyslac pacjenta na operacje na otwartym sercu. Od konca lat 70-tych i 80-tych zaczeto uzywac plastikowych balonow do rozpychania zatorow tetnic wiencowych. Baloniki te, ktore cisnienieniem od 1 do 20 atmosfer nadmuchiwane sa do rozmiaru od 1 mm do 4 mm, w zaleznosci od srednicy tetnicy, z czasem staly sie coraz doskonalsze i efektywniejsze. Jednoczesnie zaczelo byc oczywiste, ze samymi balonami nie zdolamy uchronic wszystkich pacjentow przed operacja na otwartym sercu. Wtedy tez zaczely powstawac nowe urzadzenia: aterektomy do wycinania zlogow cholesterolowych poprzez scinanie ich tak, jak nabiera sie lody na lyzeczke, czy tez aterektomy rotacyjne, gdzie blokade usuwa sie poprzez borowanie bezposrednio przez zlog cholesterolowy malym diamentowym wiertelkiem w ksztalcie oliwki. Gdy to tez okazuje sie niewystarczajace mamy do dyspozycji stenty naczyniowe - druciki w ksztalcie sprezynek, siateczek, ktore ladowane na balonik dostarczane sa od wewnatrz do tetnic wiencowych. Rozpychaja one tetnice tak, aby nie zapadla sie, cos na ksztalt lukow umacniajacych podziemne korytarze. Stenty stosuje sie takze poza sercem - w zwezeniach tetnic udowych, tetnic miednicy, szyjnych i innych, co pozwala uniknac operacji chirurgicznej. Nie ma wiekszej satysfakcji niz wyslanie pacjenta do domu wyleczonego, bez zadnej blizny chirurgicznej,czesto w ciagu jednej doby. Wiekszosc tych zabiegow robi sie rutynowo, niektore jednak nadal jako naukowe badania porownawcze, aby ustalic ktora metoda jest lepsza (stent czy operacja). Intuicyjnie wydaje sie lepsza ta metoda, w ktorej unika sie ciecia i dlugiej rekonwalescencji.
Na amerykanskim rynku pojawily sie urzadzenia do rozbijania duzych zakrzepow z tetnic wiencowych przy pomocy odpowiednio sterowanego strumienia cieczy pod wysokim cisnieniem, czy wiazki ultrasonograficznej. Jedno z tych urzadzen w trakcie badan porownawczych jest obecnie glosno reklamowane przez jeden z lokalnych uniwersytetow jako dowod stopnia zaawansowania ich lekarzy. Typowy konflikt akademii i komercjalizacji, bo przeciez nie wszystko co sie testuje w koncu znajduje powszechne zastosowanie. Na przyklad laser do usuwania zlogow cholesterolowych, byl kilka lat temu ogromnie popularnym wabikiem na pacjentow, szczegolnie tych technicznie zaawansowanych i coz - teraz sie o nim prawie nie slyszy, gdyz nie okazal sie bardziej skuteczny i bezpieczniejszy od balonikow, nie przetrzymal proby czasu i wrocil do laboratoriow do poprawki.
Pieta Achillesowa zabiegow na naczyniach wiencowych jest restenoza, czyli ponowne zamykanie sie tych tetnic do 6 miesiecy po zabiegu. Dzieje sie to w przypadku okolo 40% zabiegow po rozpychaniu zlogow w malych naczyniach wiencowych przy pomocy balonow, do 15-20% w przypadku stosowania stentow w duzych 3 do 4 milimetrowych tetnicach. Ale i tutaj nie rezygnujemy stosujac stenty nasaczone specjalnymi lekami lub radioaktywnoscia. I jak nadmienilem powyzej sa to wszystko badania, ktore w koncu, moze juz niedlugo, dadza nam cos lepszego w walce z ujarzmieniem choroby wiencowej.
Aby to wszystko bylo mozliwe, aby dokladniej moc ocenic stan naczyn wiencowych, czy reagowac na to co sie stalo z naczyniem po zabiegu trzeba miec dobry sprzet badawczy.
Laboratorium do cewnikowania serc, gdzie robi sie te zabiegi musi miec monitory o doskonalej rozdzielczosci, a takze mozliwosc natychmiastowego, wielokrotnego ogladania kolejnego etapu zabiegu - cyfrowy replay. Laboratoria do cewnikowania serc, ktore zalozono 8-10 lat temu sa obecnie co najmniej niedoskonale, jesli nie byly w miedzyczasie gruntownie modyfikowane.
Inwazyjne metody kardiologiczne sa rowniez przydatne przy pelnym diagnozowaniu wad zastawkowch, choc dynamicznie rozwijajace sie nieinwazyjne metody rozpoznawania zmniejszyly liczbe takich badan. W tym samym czasie opracowano jednak metody pozwalajace na leczenie niektorych z tych wad w laboratorium cewnikowan serca przez kardiologa, z uniknieciem operacji chirurgicznej.mowa tu glownie o zwezeniu zastawki mitralnej i innych rzadziej spotykanych chorob zastawek miesnia sercowego.
Inna z technik inwazyjnych to biopsja miesnia sercowego, czesto pomocna w rozpoznaniu generalnej choroby miesnia sercowego i konieczna we wlasciwym leczeniu pacjentow po przeszczepie serca.
Oczywiscie wiekszosc moich pacjentow, na szczescie, nie laduje na stole w laboratorium do cewnikowania serc. Sporo zalezy od nas samych, od poszanowania wlasnego ciala - mozemy zmniejszyc ryzyko chorob serca poprzez modyfikacje tych czynnikow, na ktore mamy wplyw - palenie tytoniu, leczenie nadcisnienia, kontrolowanie cholesterolu.
Pamietajmy: choroba wiencowa, podobnie jak nadcisnienie, jest choroba cywilizacyjna: ludy prymitywne i ubogie, czy nawet zubozali po drugiej wojnie swiatowej Europejczycy mieli mala na nia zachorowalnosc. Jednoczesnie wiencowka, gdy juz obecna, jest choroba przewlekla i wymaga monitorowania oraz swiadomego udzialu pacjenta w procesie leczenia.
Mam nadzieje, ze w kolejnych odcinkach bede mial okazje opisac dalsze podspecjalizacje w kardiologii, a takze poprosze moja zone, Hanne Konarzewska, aby opisala wspolczesne leczenie zaburzen rytmu serca, omdlen oraz rozruszniki i defibrylatory, ktore rownie dramatycznie rozwijaja sie i sa ciagle udoskonalane, w koncowym rezultacie przynoszac dzieki temu skuteczniejsza diagnoze i terapie.
Ewentualne pytania prosze kierowac e-mailem na moj adres: msochanski@medicine.bsd.uchicago.edu
