Przy wyborze komputera jednym z wazniejszych parametrow na ktory powinnismy zwrocic uwage jest rodzaj karty graficznej. Jeszcze kilka lat temu nikt nie przywiazywal az tyle uwagi do rodzaju karty graficznej (moze z wyjatkiem uzytkownikow programu typu CAD), wystarczylo, ze jest ona "akceleratorem". Obecnie sytuacja ta zmienila sie diametralnie. Producenci oprogramowania (glownie gier) wyzywaja sie na naszych kieszeniach wprowadzajac coraz wiecej elementow grafiki 3D, plynnych sekwencji filmowych i animacji. Wszystkie te funkcje sa bardzo atrakcyjne, jednakze wymagaja niezlego (ba, swietnego!) sprzetu abysmy nimi mogli cieszyc oko. No coz, komputery sa coraz szybsze, programy coraz wieksze i zaawansowane, a my po prostu musimy sie z tym pogodzic i podreptac do sklepu po kolejna nowa karte graficzna.
Czym jest karta video?
Jak sama nazwa wskazuje jest to urzadzenie odpowiedzialne za wyswietlanie na monitorze obrazu. Jest ona odpowiedzialna zarowno za szybkosc wyswietlania jak i jakosc. W zaleznosci od przeznaczenia naszego komputera musimy dobrac karte, ktora najlepiej pracuje z programami przez nas uzywanymi. Czyli inne parametry wazne sa dla inzyniera pracujacego w aplikacjach CAD-CAM, inne dla uzytkownika domowego, zapalonego gracza, a jeszcze inne dla grafika komputerowego czy tez sekretarki. Brzmi to moze dziwnie, ale kazda z wyzej wymienionych grup potrzebuje innej karty i wlasnie funkcja jaka komputer ma spelniac w naszym zyciu okresla rodzaj karty, w jaka powinnismy sie zaopatrzyc. Sprobujmy wyodrebnic te funkcje:
1. Wspomaganie grafiki 2D (dwuwymiarowej) - najbardziej podstawowa funkcja kazdej karty, polega ona na odciazeniu procesora komputera od wykonywania operacji rysowania linii, wypelniania kolorem obiektow na ekranie poprzez specjalistyczny procesor graficzny umieszczony na karcie graficznej. Kazda obecna na rynku karta spelnia te funkcje bardzo dobrze. W tego typu karty wyposazone sa glownie komputery uzywane do prac biurowych, programowania, aplikacji biznesowych, w ktorych nie ma potrzeby uzywania trzeciego wymiaru (najtanszy rodzaj kart)
2. Grafika 3D - obecnie bardzo dynamicznie rozwija sie rodzina programow wykorzystujacych trzeci wymiar. Oczywiscie, abysmy mogli korzystac z dobrodziejstw karty graficznej wspomagajacej 3D musimy uzywac programow (glownie gry) napisanych przy uzyciu 3D API (applicaton programming interface). Cala idea 3D sprowadza sie do faktu, iz obraz na ekranie wyglada jakby posiadal glebie, a obiekty na ekranie maja wyrazna przestrzenna strukture. Nalezy tutaj wspomniec, iz w srodowisku Windows 95 wymagana jest zgodnosc karty ze standardem ustalonym przez program DirectX 5.0 firmy Microsoft. Glowni uzytkownicy tych kart to: projektanci uzywajacy przestrzennych aplikacji CAD-CAM, milosnicy gier, graficy komputerowi (najdrozszy rodzaj kart).
3. Karty "Capture" - pozwalaja one na skopiowanie na ekran komputera obrazu z kamery video, magnetowidu. Czyli sa to karty przetwarzajace obraz analogowy na jego cyfrowy odpowiednik, ktory zapisany na twardym dysku komputera moze byc poddany obrobce i odeslany z powrotem (nie we wszystkich kartach) na magnetowid. Sa one rowniez stosowane przy systemach Video Conferancing. Oczywiscie obraz mozemy tez ogladac na ekranie monitora komputera. Operacja "digitalizacji" obrazu wykonana jest w jednym z dwoch standardow
- MPEG 1 - umozliwia odgrywanie ruchomego obrazu video przy rozdzielczosci 352x240 przy 30 klatkach na sekunde - czyli jakosc minimalnie gorsza od standardowego magnetowidu VHS
- MPEG 2 - umozliwia odtwarzanie obrazu przy rozdzielczosci 1280x720 przy 60 klatkach na sekunde. Jest to juz jakosc spelniajaca standardy stacji telewizyjnych. MPEG-2 jest obecnie uzywany we wszystkich odtwarzaczach DVD.
Wlasciwie kazda karta graficzna obecnie produkowana posiada sprzetowe wspomaganie MPEG-1 lub w najgorszym wypadku jest to rozwiazane za pomoca dodatkowego oprogramowania. Natomiast karty ze sprzetowym MPEG-2 sa jeszcze rzadkoscia. Glowni uzytkownicy to osoby zajmujacy sie obrobka obrazu 2D, czyli montazysci, fotograficy, (te karty potrafa byc drogie) jak i domowi amatorzy.
W jakiej rozdzielczosci zamierzamy pracowac?
Nalezy pamietac o takim drobnym szczegole, ze karta graficzna i jej mozliwosci sa w bardzo duzym stopniu ograniczane przez mozliwosci posiadanego przez nas monitora. Nalezy uwazac aby nie wlozyc przyslowiowego "silnika od Porshe do karoserii Syrenki". Czyli bez wzgledu na to jak duza rozdzielczosc umozliwia nam karta, nie zobaczymy wiecej niz pozwala nam nasz monitor. Na przyklad jezeli posiadamy 15" monitor, ktorego maksymalna rozdzielczosc bez przeplotu (Non Interlaced) przy czestotliwosci odswiezania powyzej 70Hz jest 800x600, bezsensowne jest kupowanie karty pozwalajacej osiagac rozdzielczosci 1600x1200 przy 85Hz odswiezania (no chyba, ze w niedlugim czasie planujemy zakup nowego monitora, a dobry monitor jest jedna z najwazniejszych czesci komputera!!!).
Ile i jakiej pamieci video potrzebujemy?
Pamiec video jest to po prostu pamiec RAM umieszczona na karcie graficznej i uzywana wylacznie przez procesor graficzny do przechowywania danych o obecnie wyswietlanym obrazie. Od jej ilosci zalezy ilosc kolorow jaka moze byc wyswietlana przy rozdzielczosci na jakiej pracujemy. I tak, aby wyswietlic 16,8 miliona kolorow przy rozdzielczosci 800x600 punktow, karta musi posiadac minimum 2MB pamieci RAM. Przy rozdzielczosci 1024x768 punktow 2MB pozwoli nam wyswietlic obraz w 65,536 kolorach, itd. W wypadku akceleratorow 3D, im wiecej pamieci jest umieszczone na karcie video, tym szybszy jest rendering (oczywiscie sa pewne granice zartu - okolo 16MB jest max.). Pamiec na kartach graficznych rozni sie nie tylko iloscia, ale przede wszystkim szybkoscia przetwarzania danych:
1. VRAM - Video RAM - pamiec dwuportowa, czyli w tym samym czasie jedna informacja wchodzi do komorki pamieci i druga wychodzi (tak jakby drzwi wejsciowe i wyjsciowe otwieraly sie w tym samym czasie). Dla porownania standardowa pamiec RAM nie moze przyjac nowej informacji dopoki stara nie opusci komorki (czyli drzwi wejsciowe moga sie otworzyc dopiero po zamknieciu drzwi wyjsciowych). Jak latwo sobie wyobrazic pamiec VRAM jest bardzo szybkim i drogim rozwiazaniem.
2. DRAM - Dynamic RAM -tansza alternatywa. Jest to najtanszy i jednoczesnie najwolniejszy rodzaj pamieci video. DRAM jest to klasyczny przyklad pamieci jednoportowej.
3. SGRAM - Synchronus Graphic RAM - bardzo szybki rodzaj pamieci synchronizujacy sie z praca procesora graficznego. Pamiec zaprojektowana tylko i wylacznie dla kart graficznych. Zwieksza znacznie szybkosc dzialania karty przy pokrywaniu kolorem obiektow. Jest bardzo szybka i bardzo droga, uzywana glownie w bardzo szybkich kartach.
4. WRAM - Window RAM - Dwuportowa, zaprojektowana z mysla o kartach graficznych z przeznaczeniem dla 2D srodowiska Windows. Przyspiesza operacje BitBLT bardzo czesto uzywane w aplikacjach Windows.
5. EDO DRAM - Extended Data Out RAM - wolniejszy i tanszy od SGRAM, wystarczajacy do programow biurowych i prostych kart 3D.
Zlacze PCI czy AGP?
Po pierwsze: jezeli nie posiadamy zlacza AGP (Accelerated Graphic Port) na naszej plycie, to po prostu nie mozemy zainstalowac karty AGP (jezeli jestesmy szczesliwym posiadaczem komputera, ktory ma zintegrowana karty graficzna z plyta glowna mozemy czasami w ogole zapomniec o wymianie karty graficznej). AGP jest rozwiazaniem zaproponowanym okolo dwa lata temu przez firme Intel i pod koniec 1997 roku dynamicznie wchodzi na rynek wraz z komputerami wyposazonymi w chipset 440LX, czyli Pentium II. Standard AGP pozwala na wprowadzenie w zycie programow wykorzystujacych protokol Microsfot Direct 3D (D3D). Oznacza to, ze w bardzo krotkim czasie pojawia sie na rynku programy uzytkowe wykorzystujace trzeci wymiar (do tej pory 3D jest wlasciwie obecne tylko w grach). W skrocie zalety zlacza AGP to:
1. Bezposredni dostep procesora graficznego (z pominieciem magistrali PCI) do szybkiej pamieci SDRAM. Efektem jest fakt, ze karta graficzna wykorzystujaca zlacze AGP moze posiadac tylko 4MB pmieci video, a w wypadku kiedy potrzebuje jej wiecej zabiera sobie dodatkowe MB z pamieci SDRAM umieszczonej na plycie glownej. Architektura ta w praktyce ogranicza potrzebe instalowania duzej ilosci drogiej dedykowanej pamieci na karcie video.
2. Przepustowosc zlacza AGP siega 512 MB/s
3. Zlacze AGP nie jest nowym rozwiazaniem wypierajacym zlacza PCI, jest rozwiazaniem zaprojektowanym oraz uzywanym tylko i wylacznie przez karty graficzne, czyli jest ono rozszerzeniem PCI, a nie jego zamiennikiem.
4. AGP znacznie przyspiesza 3D rendering (przerysowywanie obiektow w przestrzeni 3D)
5. Jezeli kupujemy nowy komputer, to koniecznie z karta video osadzona w zlaczu AGP, a nie PC
Co to jest Voodoo2 ?
Jest to nastepca chipsetu 3DFx Voodoo. Voodoo2 jest zaprojektowany z mysla o znacznym przyspieszeniu przestrzennego renderingu grafiki. Uzywany obecnie tylko przez niektore gry. Karty wyposazone w niego na niektorych grach potrafia osiagnac 30-60 klatek na sekunde przy wysokich rozdzielczosciach i krystalicznie czystych konturach. Jezeli ktos jest milosnikiem gier - tylko Voodoo2 da mu pelna satysfakcje; jezeli ktos nie gra, nie ma sensu inwestowania dodatkowych $100. Program musi byc przygotowany do akceleracji poprzez karty uzywajace tego rozwiazania. Coraz czesciej spotykane sa nakladki z tym chipsetem, ktore mozemy dolozyc do istniejacej w systemie karty (np. Diamond Monster 3D jest nakladka do kart graficznych 3D produkowanych przez firme Diamond). Rozwiazaniem konkurencyjnym popieranym przez firme Matrox jest PowerVR. Czas pokaze, ktory z nich stanie sie standardem.
Sterowniki
Czyli programy dopasowujace nasza karte graficzna do systemu operacyjnego. Oczywiscie kazdy producent zalacza je wraz z karta, ale nie oznacza to, iz my sami nie powinnismy co jakis czas odwiedzac internetowej strony producenta w celu sprowadzenia nowszej od posiadanej wersji sterownikow (drivers). Aktualizacja sterownikow jest niezmiernie wazna i dobre dopasowanie karty graficznej moze przyspieszyc jej prace nawet o kilkadziesiat procent. Znane sa karty, ktore maja bardzo szybkie procesory graficzne, natomiast pracuja bardzo wolno poprzez zle napisane sterowniki.
Ktora karta jest najlepsza?
Po pierwsze nie chcialbym podawac konkretnych modeli, ktore sa najszybsze dzisiaj, jako ze jutro moga to byc juz zabytki muzealne. Jak zawsze sugeruje, ze przed udaniem sie na zakupy nalezy poszperac chwile w specjalistycznych magazynach komputerowych i odwiedzic kilka stron na internecie na ktorych podawane sa biezace testy kart graficznych.
Ponizej kilka adresow stron na ktorych mozna znalezc wiarygodne testy porownawcze kart graficznych dostepnych na rynku.
•http://www.voodoo2.com
•http://www.zdnet.com/pcmag/features/graph_accel/_open.htm
•http://www.computers.com/
•http://www.techweb.com/shopper
•http://www.cnet.com
•http://www.cshopper.com
