Przyczyny chorob serca

Choroby serca i naczyn krwionosnych sa glowna przyczyna smierci, niewydolnosci fizycznej oraz paralizu mozgu. Wystepuja one zwlaszcza u osob w wieku od 40 do 60 roku zycia, aktywnych zawodowo i niezbednych dla swych rodzin, powodujac w konsekwencji miliardowe straty materialne i psychiczne dla spoleczenstwa.

Statystyki zdrowotne sa dla nas zarowno pocieszajace jak i zastraszajace. Co roku u poltora miliona mieszkancow Stanow Zjednoczonych wystapi zawal serca, z tego okolo jedna trzecia umrze nagle, bez ostrzezenia czy tez bez zadnej mozliwosci udzielenia im pomocy medycznej. Ci, ktorzy przezyja pierwszy zawal serca (liczbe ich szacuje sie na okolo 1 milion) zostana poddani specjalistycznemu leczeniu szpitalnemu. Ich szanse na przezycie zalezec beda od tego w jakim szpitalu beda leczeni i jakie sa kwalifikacje leczacych lekarzy, takze od wieku i generalnego poziomu zdrowia pacjenta. Smiertelnosc starszych pacjentow jest wyzsza niz mlodszych, przy zalozeniu, ze wszystkie inne kategorie sa niezmienne. Najnizsza spodziewana smiertelnosc waha sie pomiedzy 2 a 3%, a najwyzsza - oscyluje pomiedzy 30 a 50% (w zaleznosci od wieku i medycznej kondycji pacjenta).

Innym zagrozeniem Atherosclerozy jest niewydolnosc krazenia, tak zwane CHF - Congestive Heart Failure, spowodowane przez stwardnienie tetnic wiencowych, ktore wystepuje u okolo 400 tysiecy ludzi rocznie.

Paraliz mozgowy, ktory jest spowodowany Atheroscleroza pochlania rocznie okolo 300 tysiecy istnien ludzkich i stanowi trzecia pod wzgledem czestotliwosci przyczyne zgonow w Ameryce.

Powyzej cytowane statystyki odzwierciedlaja sukces wiedzy medycznej, skutecznosc srodkow zapobiegawczych i kontrole znanych czynnikow ryzyka (Cardiovascular Risk Factors) w spoleczenstwie amerykanskim przez ostatnie 35 lat. Ocenia sie, ze w okresie tym smiertelnosc spowodowana chorobami sercowo-naczyniowymi spadla o prawie 50%. Statystyk tych, niestety, nie mozna odnosic do warunkow panujacych w Polsce czy w innych europejskich krajach post-komunistycznych, w ktorych umieralnosc ta jest wysoka i ciagle sie powieksza. Sredni wiek zycia mezczyzny w Polsce wynosi 63 lata, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych - 78 lat.

Czynniki ryzyka powodujace choroby wiencowo - naczyniowe

1. Palenie papierosow.

Jest to najpowazniejsze ryzyko, ktore pacjent moze kontrolowac sam; zaprzestanie palenia moze odwrocic albo zwolnic postep choroby.

2. Cholesterol.

Poziom cholesterolu we krwi powinien wynosic mniej niz 200mg%.

"Zly cholesterol" - LDL - Low Density Lipoproteine powinien byc nizszy niz 130 mg% u ludzi zdrowych i nizszy niz 100 mg% u ludzi z choroba wiencowa serca.

"Dobry cholesterol" - HDL - High Density Lipoproteine powinien byc jak najwyzszy, z pewnoscia wyzszy niz 45 mg%. Rola "dobrego cholesterolu" jest czyszczenie scian tetnic z "kurzu" spowodowanego przez "zly - LDL cholesterol" oraz transport "zlego cholesterolu" do watroby aby go wydalic razem z zolcia na zewnatrz. HDL cholesterol pracuje zatem jako swojego rodzaju centralny odkurzacz. I jezeli slabo spelnia on swoja role, to w rezultacie tego "kurzu" jest wszedzie pelno i Atheroscleroza tetnic sie rozwija.

Poziom Lipoproteine(a) - LP(a) powinien byc nizszy niz 30 mg%. Im wyzszy jest poziom Lipoproteine(a) we krwi - tym wyzsze ryzyko zlosliwej Atherosclerozy. Podwyzszenie poziomu Lipoproteiny(a) - LP(a) u mlodych kobiet w wieku przed menopauza jest najpowazniejszym ryzykiem dla zdrowia, wazniejszym nawet niz takie czynniki jak cukrzyca czy wysoki LDL cholesterol. Poziom Lipoproteine(a) jest uwarunkowany genetycznie; czesciowo jedynie jest zalezny od diety.

3. Homocysteina.

Jest to aminokwas, ktory jest cegielka budowlana bialek. Jezeli jego ilosc przekracza 10mg% - zatruwa on srodblonek tetnic (Endothelium) prowadzac do owrzodzen tetnic i ich zwezen.

4. Cukrzyca.

Podwyzszony poziom cukru we krwi, przekraczajacy wielkosc 110 mg%, a zwlaszcza cukrzyca wymagajaca insuliny jest odpowiedzialna za bardzo zlosliwa forme Atherosclerozy i problemy z sercem, mozgiem, oczami, nerkami i tetnicami obwodowymi. Smiertelnosc i chorobowosc takich pacjentow jest dwa razy wyzsza niz pacjentow nie cierpiacych na cukrzyce.

5. Nadcisnienie.

Wysokie cisnienie krwi przekraczajace 140/85-89, zwlaszcza jezeli nie jest kontrolowane, stanowi powazna przyczyne paralizu mozgu i problemow sercowo - naczyniowych. Niestety, okolo trzy czwarte pacjentow cierpiacych na wysokie cisnienie krwi, nie prowadzi odpowiedniej kontroli tego schorzenia. Tylko 25% pacjentow z nadcisnieniem poddanych jest odpowiedniej kontroli tego ryzyka. Jedynie 25% nadcisnieniowcow stosuje leczenie farmakologiczne, ale ich cisnienie jest czesto niewlasciwie kontrolowane. Okolo 50% pacjentow cierpiacych na nadcisnienie w ogole nie bierze lekarstw. Wine za ten stan rzeczy ponosza obie strony: zarowno pacjenci jak i lekarze.

Klasyfikacja nadcisnienia tetniczego, wskazowki dotyczace leczenia farmakologicznego

1. High normal - podwyzszone normalne - w granicach od 130 - 139/85-89 mm Hg. Cisnienie tego typu u ludzi zdrowych nie wymaga leczenia medycznego; wystarczy tak zwana zmiana stylu zycia albo jego zmodyfikowanie. Obejmuje to zdrowy sposob odzywiania sie, kontrole nadwagi, unikanie alkoholu i soli ( sodium) , kawy i regularne cwiczenia fizyczne.

2. Stage 1 - Hypertension - oznacza cisnienie krwi w granicach 140-159/90-99 mm Hg. Leczenie nadcisnienia wymaga w tym przypadku zmiany stylu zycia, stosowania odpowiedniej diety i regularnej gimnastyki przez okres jednego roku poprzedzajacy podjecie leczenia farmakologicznego.

3. Stage 2 - cisnienie o wartosci 150/100 mmHg. Wobec pacjentow z tak wysokim cisnieniem rekomenduje sie wczesne uzycie lekow.

Najwazniejsze, by cisnienie krwi bylo absolutnie kontrolowane, bez wzgledu na to co je kontroluje. Pacjenci, ktorzy mieli cukrzyce, chorobe wiencowa serca lub paraliz mozgu (stroke) wymagaja agresywnego leczenia farmakologicznego, nawet w pierwszym stadium nadcisnienia, w tak zwanym "high normal stage".

6. Nadwaga i sprawnosc fizyczna.

Corocznie przy okazji noworocznych postanowien miliony ludzi obiecuje sobie, ze "od jutra", moze "od przyszlego tygodnia" zaczna cwiczyc i gubic nadwage. Niestety, slabosc ludzka przewaznie w ostatecznosci zwycieza i wiekszosc po paru miesiacach zapomina o swych przyrzeczeniach wracajac do starych, wygodnych i zlych nawykow, po to aby znow pozniej probowac od nowa z nimi zerwac. Okolo jedna trzecia populacji amerykanskiej ciagle testuje rozne sposoby odchudzania kupujac drogie i bezsensowne diety i pozywki. Inni stosuja niebezpieczne leki dietetyczne, czesto przepisane im przez nierozsadnych lekarzy czy tez tak zwanych "znachorow". Sa i tacy, ktorzy uciekaja sie do Liposuction, Amphetamines, Fen-phen pills, i tym podobnych srodkow.

Pytaniem jest: po co? Jaki ideal chcemy osiagnac? Czy naszym celem jest szczuply, sprawny i mlody wyglad? To jest ideal inspirowany przez Hollywood! Wiekszosc ludzi nie moze zgubic wagi bez wzgledu na to jak ciezko probuja to osiagnac. Szacuje sie, ze okolo 30 do 50 miliardow dolarow rocznie wydawanych jest w celu osiagniecia "hollywoodzkiego" wygladu. Co wazniejsze, w przypadku niepowodzen kuracji odchudzajacych ich pacjenci czesto przezywaja uczucie rozczarowania, niezadowolenia i zawodu obarczajac sie wina za lenistwo, zarlocznosc i niezdyscyplinowanie. Najnowsze "cudowne" ziola i leki dietetyczne nie sa bowiem ani magiczne ani nieszkodliwe:

- Olestra powoduje utrate niezbednych elementow odzywczych,

- Dexfluramine wywoluje smiercionosne nadcisnienie plucne,

- Fen-phen powoduje powazne uszkodzenie zastawek w sercu.

Jak okreslic zdrowa wage czlowieka?

Miara zdrowej wagi czlowieka jest tak zwany (BMI) - Body Mass Index o wartosci 20-21.

na przyklad: BMI kobiety wazacej 75 kg o wzroscie 165 cm wynosi 28:

BMI mezczyzny wazacego 86 kg majacego 178 cm wzrostu wynosi rowniez 28:

Idealny wskaznik BMI wynosi 21. Ze wzrastajaca nadwaga wzrasta ryzyko smierci, ale tylko nadwaga z BMI duzo przekraczajacym 28-30 podwaja ryzyko zgonu.

Definicja niezdrowej nadwagi jest wiec wspolczynnik BMI wynoszacy 28-30. Natomiat jezeli BMI wynosi powyzej 30, oznacza to powazna, zagrazajaca zdrowiu i zyciu otylosc, ktora moze spowodowac skomplikowane problemy medyczne, wlaczajac w to zawaly serca, nadcisnienie, cukrzyce, Arthritis, itp. Udowodnionym naukowo faktem jest ze, cukrzyca, wysoki cholesterol i nadcisnienie moga byc kontrolowane jedynie pod warunkiem utraty minimum 10% - 15% wagi. Zgubienie i utrzymanie zdrowej wagi ciala stanowi bardzo ciezki, nie zawsze skuteczny wysilek dla pacjenta. Nasuwa sie wiec pytanie dlaczego tak trudno jest schudnac?

Proste wytlumaczenie, ze waga czlowieka jest funkcja dwoch zmiennych: kalorii i ich spalania, okazuje sie o wiele bardziej skomplikowane. Otoz mozg ludzki ustawia pewien staly poziom wagi, ktory jest bardzo ciezko zmienic, zwlaszcza w krotkim czasie. Zeby utrzymac staly poziom wagi tak zwana Homeostaze, mozg zmienia i dopasowuje apetyt czlowieka i szybkosc spalania w organizmie (rate of metabolism).

Oczywiscie, staly poziom wagi okreslony przez mozg, moze byc zmieniony przez drastyczne ograniczenie kalorii (glodowke) w polaczeniu z duzym dlugotrwalym wysilkiem fizycznym. Ale kiedy okres odchudzania sie konczy, waga wraca do poprzedniego stalego poziomu. Z badan nad bliznietami wynika, ze waga czlowieka jest w bardzo duzym stopniu uwarunkowana genetycznie, bowiem geny decyduja o tym, gdzie mozg wyznaczy poziom wagi dla czlowieka. Nie oznacza to, ze za otylosc mozemy obarczyc wina mozg i nasze geny. Nasza powinnoscia jest bowiem przestrzeganie zdrowego sposobu zywienia i prowadzenie regularnych cwiczen. Celem jest osiagniecie wspolczynnika BMI nie przekraczajacego wartosci 28. Pozbawione sensu jest wiec stosowanie niebezpiecznych diet czy lekow, zwlaszcza wtedy, gdy nasza waga nie powoduje zadnych problemow zdrowotnych. W pogoni za tym by wygladac jak wynedzniale, anorektyczne gwiazdy Hollywood nie mozemy utracic zdrowego rozsadku.

7. Atheroscleroza i choroby serca u kobiet po menopauzie.

Kobiety tak jak i mezczyzni czesto padaja ofiara rozsianej Atherosclerozy. Estrogeny - hormony kobiece chronia kobiete do czasu menopauzy (ktora pojawia sie okolo 50 roku zycia). Po menopauzie poziom estrogenow spada, a wiec i ochrona zanika; w konsekwencji tego w wieku okolo 60 lat kobiety zaczynaja umierac z powodu zawalow serca, paralizow mozgu, itp.

Kliniczne badania ostatnich dziesieciu lat dowodza, ze hormon Estrogen moze byc bardzo pomocny w zatrzymaniu Atheroslerozy i obnizeniu smiertelnosci u starszych kobiet o okolo 30%. Najpowazniejszym ryzykiem zwiazanym z terapia hormonalna jest powstanie nowotworu u kobiet, zwlaszcza u tych, ktore maja historie raka piersi w swojej rodzinie. U wiekszosci kobiet terapia hormonalna obniza ich ogolna umieralnosc. Statystyka smiertelnosci w przypadku kobiet nie leczonych hormonalnie wynosi 70 zgonow na 10 tysiecy kobiet. Umieralnosc kobiet poddanych terapii hormonalnej spada do 50 na 10 tysiecy kobiet. Dane te odnosza sie rowniez do kobiet, ktore mialy historie raka piersi w rodzinie: jakkolwiek hormony troszke (3.6 razy) zwiekszaja ryzyko zachorowania na raka piersi, jednak ogolne ryzyko smierci jest duzo mniejsze niz u kobiet nie leczonych hormonalnie. W zapobieganiu Atherosclerozie wazne jest, oprocz terapii hormonalnej, obnizenie poziomu cholesterolu poprzez kombinacje diety i lekow przeciwcholesterolowych.

8. Rola Aspiryny w zapobieganiu zawalom serca i paralizom mozgu.

Zawal serca i paraliz mozgu sa czesto spowodowane przez nagle skrzepniecie krwi w zwezonym swietle tetniczym. Skrzep krwi blokuje przeplyw krwi w tetnicy powodujac nagle obumieranie czesci serca czy mozgu. Proces krzepniecia krwi w tetnicach zaczyna sie od sklejania tak zwanych plytek krwi. Aspiryna blokuje sklejanie sie plytek utrudniajac tworzenie sie skrzepow krwi i tym samym zapobiega zawalom serca i paralizom mozgu. Czosnek dziala podobnie jak slaba Aspiryna, dlatego od dawien dawna jest on uzywany do "zapobiegania chorobom serca i mozgu". Kazdy czlowiek w srednim wieku powinien stosowac jedna mala Aspiryne dziennie, dopoki nie ma dzialan ubocznych, na przyklad podraznienia scianek zoladka.

W ostatnich kilku latach osiagnieto olbrzymi postep w leczeniu zakrzepow krwi w tetnicach. Plytki krwi sa blokowane dzisiaj bardziej efektywnie, przy uzyciu tak zwanych przeciwcial. Szacuje sie, ze w ciagu najblizszych dwoch, trzech lat postep wiedzy medycznej w tej dziedzinie zrewolucjonizuje sposob leczenia zawalow serca i paralizow mozgu, jak rowniez ich profilaktyke.

Postep w medycynie, a zwlaszcza w kardiologii idzie malymi, ale szybkimi krokami naprzod. Jedno jest pewne: ze to, co dzisiaj wydaje sie byc niezaprzeczalne, czesto okazuje sie pozniej mniej pewne. Medycyna, chociaz jest w pewnym sensie sztuka, wymaga od nas, lekarzy, solidnosci i prawdy, a takze tego, co my nazywamy "evidence based medicine".

Klasyczna wiedza medyczna pozostaje obecnie w konflikcie z leczeniem nastawionym na profit finansowy. To drugie w ciagu ostatnich kilku lat zaczyna odgrywac coraz wieksza role, tak w szpitalach jak i w postawach lekarskich. By moc chronic swe interesy, pacjent musi byc tego zagrozenia swiadomy. Niekiedy niezorientowany i nie poinformowany pada ofiara roznych medycznych znachorow, zielarskich cudotworcow czy odtruwaczy, ktorzy wciskaja mu swoj czesto bezwartosciowy i nikomu niepotrzebny produkt. …"If it sounds too good to be true, then probably it is too good to be true" - Jezeli cos brzmi za dobrze by bylo prawda, czesto tez nia nie jest. Dlatego wszystkie latwe i proste recepty wymagaja zdrowego rozsadku i krytycznego sprawdzenia istniejacych faktow i, jesli jest to konieczne, opinii innych lekarzy.