Ka?dy z nas s3yszy dooko3a s3owa komputer, sieæ, Internet… Czy naprawdê rozumiemy te pojêcia i czy przede wszystkim powinniomy wiedzieæ co one oznaczaj1?
Komputer chyba dla nikogo nie jest ju? "wyrazem obcym" do wyjaonienia którego niezbêdny jest s3ownik. Internet - to termin, który codziennie s3yszymy kilkakrotnie, ale warto zadaæ sobie pytanie co to w3aociwie jest i na jakiej zasadzie funkcjonuje? Sieæ komputerowa jest pojêciem trochê szerszym i nie ka?dy wie jak dzia3a i komu w3aociwie jest potrzebna. Naj3atwiej wyjaoniæ to pos3uguj1c siê przyk3adem funkcjonowania przedsiêbiorstwa.
Ka?dy rodzaj dzia3alnooci (czytaj - firma) zarabia na swoje utrzymanie sprzeda?1, produkcj1 lub owiadczeniem us3ug. Ka?da z tych firm ma swoich klientów, ksiêgowooæ i zaopatrzenie. Wszystko wygl1da dobrze kiedy jest jeden w3aociciel, kilku klientów i kilka rachunków do zap3acenia. W3aociciel pamiêta komu jest winny pieni1dze i kto jest winny jemu. Niestety, je?eli za3o?ymy (w3aociwie na szczêocie), ?e firma rozrasta siê i jest ju? wiêcej ni? kilkunastu klientów, nasza pamiêæ mo?e okazaæ siê zawodna. Oczywiocie zostaje kartka papieru i o3ówek, ale tak naprawdê czy jest sens siê mêczyæ? Ludzie kilkanaocie lat temu wymyolili komputery aby one s3u?y3y cz3owiekowi, dlaczego tego nie wykorzystaæ? Komputer jest (o czym ka?dy chyba wie) urz1dzeniem czyli maszyn1 bezmyoln1. Jego funkcjonalnooæ (przydatnooæ) jest taka jak dobry jest program, który w danym momencie wykonuje. Czyli je?eli chcemy zadbaæ o poprawnooæ naszej firmowej ksiêgowooci - uruchmiamy program ksiêgowy, wprowadzamy dane i w ka?dym momencie wiemy "na czym stoimy". No, tak, ale ksiêgowooæ i prowadzenie firmy jest pojêciem bardzo szerokim. Sk3adaj1 siê na nie miêdzy innymi:
- rachunki, które mamy do zap3acenia,
- faktury, za które nasi klienci s1 nam winni pieni1dze,
- stan magazynu, który obecnie posiadamy,
- stan kont bankowych,
- p3ace dla pracowników,
- wyceny dla naszych klientów,
- zamówienia, które musimy zrobiæ od naszych dostawców,
- …
Trochê ciê?ko sobie wyobraziæ, aby wszystkie te czynnooci wykonywa3a i nadzorowa3a jedna osoba przy u?yciu jednego komputera. Owszem, zwykle wszystkie te czynnooci s1 obs3ugiwane przez jeden program, ale niekoniecznie na jednym komputerze. WyobraYmy sobie sytuacjê, w której w tym samym czasie w naszej firmie mamy wielu klientów, którym trzeba wydrukowaæ rachunki i wydaæ w3aonie zakupiony przez nich towar, jednoczeonie do magazynu przywieziono nam now1 dostawê towaru i na dodatek potrzebujemy szybko przygotowaæ kilka wycen dla naszych przysz3ych klientów. No dobrze, powiedzmy, ?e ka?dy sprzedawca ma swój niezale?ny wolnostoj1cy komputer, magazynier - swój itd. Jednak komputery te nie s1 ze sob1 po31czone, tak wiêc "ka?dy sobie rzepkê skrobie". Czyli nagle oka?e siê, ?e sprzedawcy sprzedali wiêcej jakiegoo produktu ni? jest fizycznie w magazynie, a magazynier przyj13 niepotrzebny towar, który nigdy nie by3 zamawiany. W tej sytuacji niezbêdna moze okazaæ siê sieæ.
Sieæ jest niczym innym jak po31czeniem fizycznym wszystkich tych komputerów w jedn1 ca3ooæ. Czyli wracaj1c do naszego przyk3adu. W naszej teoretycznej firmie dzia3a na jednym komputerze program ksiêgowy, nazwijmy ten komputer serwerem. Do tego serwera do31czaj1 siê inne komputery (nazwijmy je stacjami/klientami) sprzedawców, magazyniera, w3aociciela. Ka?da ze stacji ?1da od serwera innego rodzaju informacji. Sprzedawcê interesuje po jakiej cenie ma sprzedaæ dany towar i czy jest on dostêpny w magazynie, w3aociciela interesuje ile zarobi3 (lub straci3) na sprzeda?y i jaki towar sprzedaje siê najlepiej, a magazynier chce wiedzieæ kiedy i jaki towar przyjedzie do magazynu. Nasz serwer ka?demu u?ytkownikowi (stacji) przesy3a odpowiednie informacje korzystaj1c z jednej spójnej bazy. Spójnooæ bazy jest bardzo wa?na, gdy? magazynier jest uzale?niony od zaopatrzeniowca, a sprzedawca od magazyniera. Efektem takiego rozwi1zania jest fakt, ?e ka?dy z pracowników skupia siê na swojej pracy, a nie na noszeniu papierków z miejsca na miejsce. Powy?szy przyk3ad poda3em w celu zobrazowania pojêcia sieci.
Najbardziej podstawowa sieæ mo?e sk3adaæ siê ju? z dwóch komputerów po31czonych kablem. Rozwi1zanie to daje nam mo?liwooæ wymiany informacji (danych) bez potrzeby biegania z dyskietk1 od komputera do komputera. Komputery w sieci nie tylko mog1 wymieniaæ siê danymi, ale tak?e mog1 korzystaæ wzajemnie z drukarek, fax modemów znajduj1cych siê w innym komputerze pod31czonym do sieci.
LAN czy WAN?
Pierwszy podzia3 sieci komputerowych to ich rozpiêtooæ. LAN (Local Area Network) - jest to zwykle kilka do kilkudziesiêciu komputerów po31czonych wzajemnie przy u?yciu specjalnego kabla w jednej fizycznej lokalizacji na przyk3ad jedno biuro lub piêtro w biurowcu. Kiedy firma posiada wiêcej ni? jedn1 lokalizacjê i w ka?dej z nich jest zainstalowana sieæ (LAN), to w momencie kiedy te lokalne sieci zostan1 po31czone ze sob1 mamy do czynienia z sieci1 WAN (Wide Area Network). Klasycznym przyk3adem zastosowania WAN s1 banki, których poszczególne oddzia3y porozrzucane w ró?nych punktach miasta po31czone s1 ze sob1. Upraszczaj1c, WAN jest zbudowany z du?ej ilooci po31czonych ze sob1 LAN. Obecnie za najwiêksz1 na owiecie sieæ WAN uwa?any jest Internet. Jest to kilkadziesi1t milionów komputerów na ca3ym owiecie wzajemnie udostêpniaj1cych sobie informacje po31czonych w wielk1 pajêczynê.
Klienci, Serwery i Peers
W ka?dej sieci komputerowej mo?emy wyró?niæ trzy g3ówne funkcje jakie s1 spe3niane przez komputery:
1. Klienci - komputery, które u?ywaj1 zasobów sieci, ale nie dziel1 siê z innymi u?ytkownikami swoimi zasobami.
2. Peers - komputery, które u?ywaj1 zasobów sieci oraz udostêpniaj1 swoje zasoby innym komputerom.
3. Serwery - Bardzo szybkie komputery których g3ównym zadaniem jest zarz1dzanie i udostêpnianie zasobów sieci innym u?ytkownikom (klientom i Peers).
Funkcja jak1 pe3ni dany komputer jest zwykle zwi1zana z systemem operacyjnym jaki jest zainstalowany na danym komputerze. Serwer jest zwykle bardzo szybkim komputerem, pracuj1cym pod kontrol1 sieciowego systemu operacyjnego na przyk3ad Windows NT Server lub Novell NetWare. Klienci to komputery wyposa?one w system operacyjny MS-DOS czy te? OS/2 2.0. Peers pracuj1 zwykle pod kontrol1 systemu operacyjnego Windows 95/98 lub Mac OS. Bardzo czêsto komputer z Windows 95/98 uwa?any jest za klienta, poniewa? jego ustawienia nie zezwalaj1 na podzia3 swoich zasobów z innymi u?ytkownikami sieci.
W zale?nooci od funkcji jak1 pe3ni1 komputery, sieci mo?emy podzieliæ na trzy g3ówne rodzaje:
1. Klient/serwer - sieæ zawieraj1ca klientów i serwer, który ich obs3uguje.
2. Peer (zwykle nazywana peer-to-peer) - sieæ nie posiadaj1ca dedykowanego serwera. Informacje i zasoby wymieniane s1 pomiêdzy poszczególnymi stacjami roboczymi (peers), brak centralnego komputera.
3. Hybrid - sieæ zawieraj1ca serwer, klientów i peers wymieniaj1cych zasoby miêdzy sob1. Jest to obecnie najczêociej stosowane rozwi1zanie.
Sieci typu Klient/serwer
Rozwi1zanie to polega na ustaleniu zale?nooci pomiêdzy komputerami, które s1 klientami i przekazuj1 w ca3ooci kontrolê nad wymian1 plików oraz drukowanie jednemu centranemu komputerowi - serwerowi. W tym rozwi1zaniu komputery pe3ni1ce rolê klientów nie musz1 byæ szybkie, gdy? ca31 pracê wykonuje serwer. W systemie operacyjnym Windows NT Server komputery-klienci zorganizowane s1 w grupy nazywane domenami. Domena jest niczym innym jak zbiorem zawieraj1cym informacje o has3ach, u?ytkownikach, prawach dostêpu i innych uprawnieniach klientów. Podstawowe zalety takiego rozwiazania to:
- bardzo dobre zabezpieczenie niepo?1danego dostêpu do danych,
- jedna centralna lokalizacja danych. Rozwi1zanie to bardzo u3atwia proces archiwizacji danych jak i integralnooæ programów uruchamianych w sieci. W3aociwooæ ta pozwala tak?e na uporz1dkowanie danych w logiczne katalogi, wiêc nie musimy szukaæ jakiegoo dokumentu na kilkunastu ró?nych komputerach,
- mo?liwooæ dzielenia pomiêdzy u?ytkowników sieci drogich urz1dzeñ takich jak drukarki laserowe, nagrywarki CD…
- optymalizacja sprzêtowa serwera pod k1tem oprogramowania jakie ma byæ na nim wykonywane, co znacznie przyspiesza dzia3anie ca3ej sieci,
- 3atwe zarz1dzanie du?1 ilooci1 u?ytkowników sieci,
- mo?liwooæ scentralizowania dostêpu do Internetu dla wszystkich u?ytkowników i przyspieszenie dostêpu do niego poprzez pod31czenie jednego szybkiego 3acza (cable modem, ISDN, T1) zamiast kilkunastu wolniejszych lini analogowych,
- oszczêdnooci wynikaj1ce z praw licencyjnych oprogramowania. Nie musimy kupowaæ oprogramowania na ka?d1 stacje (ka?dego klienta), kupujemy tyle licencji ile jest maksymalnie u?ywanych w danym czasie.
Wady to:
- wysoki koszt hardware serwera,
- wysoki koszt oprogramowania sieciowego (serwera i licencji klientów),
- potrzeba zatrudnienia firmy lub technika do administracji sieci.
Sieci typu Peer-to-Peer
Podstawowym wyznacznikiem jest tutaj brak centralnego komputera - serwera. U?ytkownicy sieci po prostu dziel1 siê miêdzy sob1 urz1dzeniami (drukarki, CD-Romy) i danymi porozrzucanymi po wszystkich komputerach. Rozwi1zanie to jest stosowane dla ma3ych sieci (zwykle do 6 stacji roboczych) i nie zdaje egzaminu dla wiêkszych organizacji. Komputery s1 podzielone w tak zwane Grupy Robocze (workgroups) i maj1 bardzo ma3y stopieñ zabezpieczenia przed niechcianym intruzem. Je?eli pracujemy na jednym komputerze w sieci peer-to-peer, to praktycznie mamy dostêp do wszystkich danych na innych peers, które s1 w sieci. Rozwi1zanie to nie jest tak?e wydajne w dzieleniu siê zasobami. W wypadku kiedy kilku u?ytkowników korzysta z zasobów jednego z peer, komputer ten tak zwalnia, ?e jego u?ytkownik praktycznie nie mo?e pracowaæ.
Zalety:
- niski koszt - nie ma potrzeby kupowania drogiego serwera i systemu sieciowego,
- 3atwa instalacja i utrzymanie
- mo?liwooæ kontrolowania dostêpu u?ytkowników do zasobów sieci.
Wady:
- dodatkowe obci1?enie komputerów (peers) ze wzglêdu na wzajemne dzielenie zasobów,
- brak mo?liwooci pod31czenia wiêkszej ilooci komputerów w jedn1 sieæ,
- brak centralnego miejsca przechowywania danych co powoduje problemy z logiczn1 organizacj1 danych,
- brak centralnego miejsca do archiwizacji danych,
- s3aby stopieñ zabezpieczeñ.
Sieci Hibrid
Jest to nic innego jak po31czenie w jedn1 ca3ooæ rozwi1zania klient/serwer i peer-to-peer. Wystêpuj1 wiêc tutaj komputery, które pe3ni1 role serwerów, klientów i peers. Mamy te? do czynienia z domenami i grupami roboczymi. Wszystkie te cechy oznaczaj1, i? dane zlokalizowane s1 w centralnym miejscu - na serwerze, ale jednoczeonie mo?emy u?ywaæ urz1dzeñ podpiêtych do komputerów, które pe3ni1 rolê peers.
Zalety:
- wszystkie takie jak w klient/serwer,
- wiêkszooæ zalet peer-to-peer,
- 3atwooæ kontrolowania mo?liwooci1 dzielenia siê zasobami i urz1dzeniami zarówno przez u?ytkowników jak i administratorów sieci.
Wady:
- takie same jak w sieciach typu klient/serwer.
G3ównym czynnikiem decyduj1cym o wyborze rodzaju sieci jest bud?et jaki mo?emy przeznaczyæ na ten cel. Je?eli staæ nas na zakup serwera i oprogramowania sieciowego powinniomy zdecydowanie zastosowaæ sieæ typu hybrid. Je?eli natomiast nasz bud?et jest ma3y i bezpieczeñstwo dostêpu u?ytkowników do danych w sieci nie jest wa?ne mo?emy zdecydowaæ siê na rozwi1zanie peer-to-peer. Jest te? mo?liwe rozwi1zanie poorednie. Ustawienie sieci peer-to-peer z niededykowanym serwerem. Czyli komputery u?ywaj1 wzajemnie swoich zasobów, jednak?e jeden z nich pe3ni rolê serwera plików. Komputer ten pracuje zwykle pod kontrol1 systemu operacyjnego stosowanego w sieciach peers (zwykle Windows 95/98), co oszczêdza nam koszty drogiego oprogramowania sieciowego. Wa?ne jest aby nikt nie u?ywa3 tego komputera do normalnej pracy. Zawieszenie siê niededykowanego serwera powoduje zawieszenie ca3ej sieci.
