Jak sie oblicza, w tym roku okolo 190 tysiecy mieszkanek Stanow Zjednoczonych zachoruje na raka piersi. Innymi slowy, co osma Amerykanka bedzie musiala stawic czola tej groznej chorobie.
Kobiety dotkniete rakiem piersi musza borykac sie nie tylko z potencjalnie smiertelna choroba i niebezpiecznymi metodami leczniczymi, ale rowniez z utrata tak waznego dla nich poczucia pelnej kobiecosci.
Kazda z nich bedzie musiala przechodzic przez skomplikowane diagnozowanie, rozmowe z lekarzem rodzinnym, potem chirugiem ogolnym i wreszcie onkologiem. Od samego poczatku bedzie sie czailo w jej podswiadomosci pytanie: czy utrace piers? I oczywiscie zaraz potem: jak to wplynie na moje codzienne zycie? Jak zareaguje maz, znajomi i inni ludzie? Czy jeszcze kidys bede mogla wyjsc na plaze lub na bal bez skrepowania?
Oczywiscie, te wszystkie pytania nie maja racjonalnego znaczenia w obliczu potencjalnie smiertelnej choroby, ale niewatpliwie nie opuszczaja swiadomosci zadnej z tych pacjentek.
Dzisiaj, dzieki osiagnieciom wspolczesnej medycyny mozliwe sa niezwykle operacje chirugiczne, doprowadzajace do rekonstrukcji utraconej lub zdeformowanej piersi, a tym samym poprawienia samopoczucia pacjentek. W konsekwencji umozliwia im to powrot do normalnego zycia.
Decyzje, ktore trzeba podjac w tym okresie sa bardzo trudne i skomplikowane, a tym trudniejsze dla kobiet znajdujacych sie w emocjonalnej niepewnosci.
Dlatego tez, wazne jest, zeby w tym trudnym okresie miec do czynienia z lekarzami, ktorzy potrafia dokladnie wyjasnic oczekiwany przebieg choroby, mozliwosci jej leczenia, a takze, jezeli zajdzie taka potrzeba, rekonstrukcji po mastektomii (operacji usuniecia piersi).
Postaram sie dzisiaj przyblizyc Panstwu mozliwosci nowoczesnej chirugii rekonstrukcyjnej, a tym samym pomoc w ewentualnych decyzjach, ktore beda, niestety, dotyczyc niemalej grupy zenskiej czesci naszej Polonii.
Przede wszystkim nalezy pamietac, ze sposrod kobiet zdiagnozowanych z rakiem piersi, tylko czesc bedzie musiala poddac sie operacji usuniecia piersi. Jest to wynikiem stosunkowo swiezych badan przeprowadzonych w USA i Europie. Udowodnily one, ze u pewnej grupy kobiet te same wyniki leczenia moga byc uzyskane przez miejscowe usuniecie guzka i naswietlanie promieniotworcze (radioterapie), jak przez calkowite chirugiczne usuniecie piersi. Decyzja, czy jest to mozliwe w konkretnym przypadku musi byc podjeta przez chiruga ogolnego, przy pomocy onkologow i radioterapeutow. Wiekszosc operacji zachowawczych piersi (po angielsku "lumpectomies") nie wymaga zadnych rekonstrukcji chirugicznych. Wyniki tych operacji sa czasem tak dobre, ze trudno zauwazyc roznice pomiedzy operowana, a nie operowana piersia.
Sa jednak przypadki kobiet, ktore albo przeszly usuniecie znacznego fragmentu piersi albo kilka kolejnych tego typu operacji. Niektore z tych pacjentek moga poszukiwac sposobu na polepszenie swojego wygladu. Najczesciej jest to zwiazane z roznica w wielkosci piersi i asymetria, widoczna nawet w ubraniu.
Inna grupe stanowia kobiety, ktore przeszly tego typu "zachowawcze leczenie" i poczatkowo nie mialy klopotow z pooperacyjnym wygladem piersi, lecz w pozniejszym okresie doznaly deformacji piersi zwiazanej z naswietleniami. Chirugia plastyczna moze byc bardzo pomocna w takich przypadkach.
Oczywiscie mozliwosci poprawienia wygladu bardzo zaleza od tego z jaka deformacja mamy do czynienia. Kazdy przypadek jest unikalny i jego rekonstrukcja musi byc dostosowana kazdorazowo do istniejacej sytuacji. Mozliwosci poprawy wygladu moga obejmowac korekte blizn, zmiane wielkosci piersi lub zmniejszenie piersi po przeciwnej stronie aby uczynic je bardziej symetrycznymi. Powiekszanie piersi moze byc uzyskane albo przez zastosowanie wszczepianego implantu albo przez uzycie tkanek pacjentki. Wyniki tych rekonstrukcji sa zwykle bardzo dobre.
Jednak wiekszosc zabiegow rekonstrukcyjnych dotyczy kobiet, ktore zdecydowaly sie na calkowite usuniecie piersi - mastektomie. Tutaj juz nie ma mowy o lepszym czy gorszym wyniku. Wyglad tych kobiet bedzie na zawsze zmieniony i tylko chirurgia rekonstrukcyjna moze odwrocic bieg wypadkow. Najprostsza alternatywe stanowi zewnetrzna proteza, ktora nie wymaga zadnych zabiegow operacyjnych i zapewnia normalny wyglad kobiety w ubraniu. Jest to jednak bardzo niewygodne i krepujace rozwiazanie, zwykle trudne do zakceptowania przez kobiety w codziennym zyciu. Jest to rozwiazanie bardzo dalekie od idealu i glownie polecane dla kobiet, ktore z przyczyn zdrowotnych nie moga poddawac sie operacjom rekonstrukcyjnym.
Mozliwosci chirurgicznej rekonstrukcji po usunieciu piersi sa bardzo roznorodne. Dlatego tez konsultacja i calkowite porozumienie z chirurgiem ogolnym oraz chirurgiem rekonstrukcyjnym sa takie wazne. Tylko w ten sposob kobiety dotkniete tym nieszczesciem sa w stanie podjac odpowiednia decyzje na temat leczenia i rekonstrukcji. A decyzje te sa czesto nielatwe. Przede wszystkim nalezy sie najpierw zdecydowac czy rekonstrukcja bedzie przeprowadzana w czasie tego samego zabiegu co usuniecie piersi, czy tez bedzie przeprowadzana w pozniejszym terminie, kiedy rany sie zagoja. Do niedawna wsrod lekarzy przewazala opinia, ze tego typu operacji nie powinno sie laczyc i znakomita wiekszosc rekonstrukcji piersi odbywala sie w wiele miesiecy lub lat po mastektomii. Obecnie jednak wiekszosc chirugow zgadza sie z opinia, ze operacje te, jezeli jest to tylko mozliwe, powinny byc wykonywane podczas tego samego zabiegu. Ta zmiana strategii zwiazana jest z przeswiadczeniem, ze w ten sposob kobiety nie sa narazone na trudny dla nich okres oczekiwania na operacje plastyczna, w czasie ktorego musza zyc bez jednej piersi. Oczywiscie od tej ogolnej zasady sa wyjatki, na przyklad wtedy kiedy niepewna jest ostateczna diagnoza, kiedy guz jest zaawansowany lub ogolny stan zdrowia pacjentki nie pozwala na dluzsza operacje.
Istnieje rowniez cala rzesza pacjentek, ktore poddaly sie mastektomii w przeszlosci i dopiero teraz decyduja sie na rekonstrukcje piersi. Wiele z tych kobiet przeszlo operacje wtedy kiedy technika rekonstrukcji nie byla tak rozwinieta jak dzisiaj. Trzeba tez pamietac, ze sa kobiety, ktore postawione w obliczu diagnozy raka i potrzeby wyboru odpowiedniego sposobu leczenia nowotworu nie sa w stanie lub nie chca zaprzatac sobie glowy skomplikowanymi decyzjami zwiazanymi z rekonstrukcja piersi. Dlatego tak wazny jest odpowiedni kontakt z lekarzem i zapoznanie sie z dostepnymi opcjami. Nalezy rowniez dodac, ze rekonstrukcja piersi moze byc wykonana nawet wiele lat po operacji usuniecia piersi i ze wyniki tych rekonstrukcji sa zwykle bardzo satysfakcjonujace dla pacjentek. Operacje te zapewniaja nie tylko poprawe wygladu kobiety oraz powrot do normalnego zycia towarzyskiego i spolecznego, ale moga tez pomoc na bole i wady kregoslupa spowodowane nierownomiernym obciazeniem ukladu kostnego. Poniewaz wariantow rekonstrukcji piersi po mastektomii jest dosyc duzo, chcialbym pokrotce omowic rozne sposoby wykonywania tych operacji.
Chirurgiczne sposoby rekonstrukcji piersi mozna podzielic na dwie grupy. Pierwsza wykorzystuje w tym celu wszczepialne implanty, druga tkanki ciala pacjentki.
Metoda rekonstrukcji wykorzystujaca wszczepianie podskornych implantow jest bardzo dobra i stosunkowo latwa do przejscia operacja. Uzywane w tych rekonstrukcjach implanty sa identyczne do tych, ktorych uzywa sie przy kosmetycznym powiekszaniu piersi. Kontrowersyjna sprawa "silikonowych" implantow spowodowala na poczatku lat dziewiecdziesiatych dosyc duzo zamieszania w tej dziedzinie. Opierajac sie na opinii stosunkowo malej liczby pacjentek, amerykanska organizacja zajmujaca sie kontrola rynku medycznego w USA - Food and Drug Administration (FDA), zabronila uzywania silikonowych implantow w Stanach. Co prawda, pozniejsze badania nigdy nie potwierdzily tych doniesien, ale implanty wypelnione zelem silikonowym do dzisiaj nie sa uzywane w celach kosmetycznego powiekszania piersi. Wyjatek od tej reguly jest zrobiony dla kobiet poddajacych sie rekonstrukcji piersi. Aby uzyskac tego typu implant, musza one podpisac dokumenty wyjasniajace potencjalne problemy zwiazane z silikonem. Nalezy jednak podkreslic, ze wiekszosc rekonstrukcji jest wykonywana w oparciu o te same implanty, ktorych uzywa sie przy kosmetycznym powiekszaniu piersi, czyli implanty wypelnione plynem fizjologicznym. Poniewaz plyn fizjologiczny to wlasciwie woda z dodatkiem soli, przypadkowe pekniecie takiego implantu jest zupelnie nieszkodliwe dla organizmu: woda zostaje po prostu wchlonieta w krotkim czasie przez naczynia krwionosne. Przy okazji nalezy nadmienic, ze zadne z badan nie stwierdzilo jakiegokolwiek rakotworczego dzialania implantow (obu typow).
Najwieksza zaleta tego typu rekonstrukcji jest stosunkowo szybki przebieg samego zabiegu oraz krotki okres rekonwalescencji. Najwieksza wada jest koniecznosc przeprowadzenia operacji w dwoch etapach, w odstepach kilkumiesiecznych oraz mozliwosc wystapienia przecieku, a tym samym koniecznosc przejscia kolejnej operacji, czyli wymiany implantu. Jest to szczegolnie istotne wtedy gdy tego typu operacje wykonywane sa u kobiet mlodych, majacych przed soba dziesiatki lat zycia. Ilosc komplikacji wzrasta bowiem wraz z czasem przebywania implantu w organizmie czlowieka. Trzeba jednak podkreslic, ze wyniki tego typu operacji, chociaz zwykle mniej doskonale niz rekonstrukcje uzywajace tkanek pacjentki, sa zwykle bardzo satysfakcjonujace dla wiekszosci kobiet. Sa one szczegolnie zadowalajace w wypadkach rekonstrukcji obu piersi.
Najbardziej zaawansowana metoda rekonstrukcji piersi jest obecnie rekonstrukcja metoda TRAM (jest to skrot od angielskiej nazwy - Transverse Rectus Abdominis Myocutaneous Flap). Laczy ona w sobie najlepszy efekt kosmetyczny zrekonstuowanej piersi z dodatkowa zaleta, ktora jest przeprowadzenie w tym samym czasie tzw. operacji "tummy tuck" czyli plastyki brzucha. Jak wiadomo wiele kobiet marzy o poprawieniu wygladu swoich brzuchow, a ta interesujaca operacja wykorzystuje nadmiar tkanki tluszczowej brzucha do rekonstrukcji piersi. Kobiety zyskuja wiec podwojnie: nie tylko ich piers zostaje zrekonstruowana przy uzyciu ich wlasnych tkanek, ale dodatkowo poprawiaja swoja sylwetke redukujac faldy brzucha. Operacje przeprowadza sie albo wykorzystujac miesnie jako zrodlo ukrwienia tkanki albo poprzez mikorchirugiczne polaczenie naczyn krwionosnych. Naczynia te nierzadko maja srednice ponizej jednego milimetra i dlatego operacje te przeprowadzane sa pod mikroskopem.
Zabiegi tego typu moga byc wykonywane u znakomitej wiekszosci kobiet. Wyjatkami moga byc kobiety wyjatkowo szczuple, ktore po prostu nie maja wystarczajacej ilosci tkanki tluszczowej na brzuchu. U tych kobiet inna opcja moze byc wykorzystanie w tym celu tkanek wystepujacych na plecach lub okolicy posladkow.
Jak wspomnialem na wstepie, rak piersi dotknie w tym roku co osma mieszkanke tego kraju. Jedynym sposobem na skuteczne zwalczanie tej choroby jest wczesne wykrycie (pamietajmy o samosprawdzaniu piersi i koniecznosci przeprowadzania badan mamograficznych!) i odpowiednie leczenie. Wczesnie wykryty rak piersi moze byc wyleczony i nie musi wcale byc wyrokiem smierci.
Natomiast te kobiety, ktore, niestety, musialy poddac sie mastektomii, nie musza juz spedzac reszty zycia czujac sie zdeformowane i pozbawione poczucia pelnej kobiecosci. Majac wiele do zaoferowania, chirugia rekonstrukcyjna jest w stanie zapewnic im powrot do normalnego, szczesliwego zycia. Nie bez znaczenia jest takze fakt, ze ze wzgledu na wage tych operacji, wiekszosc ubezpieczen zdrowotnych pokrywa koszty zwiazane z przeprowadzaniem tego typu zabiegow.