Kiedys przypadkiem zostalem zapytany, o to "ktora ze znanych mi ras jest najbardziej amerykanska?". Naturalnie pytajacy byl osoba nieznajaca sie na kynologii. Wsrod kilkunastu ras wywodzacych swoje rodowody z Ameryki Polnocnej nie ma psow "bardziej amerykanskich" lub "mniej amerykanskich". Banalne z pozoru pytanie sklonilo mnie do myslenia. Po kilku chwilach namyslu doszedlem do wniosku, ze choc zadna z ras nie jest wprawdzie bardziej amerykanska, to jednak jest jedna, ktora najbardziej przypomina mi mieszkancow USA. Podobnie jak oni jest mieszanka wielu ras. W rezultacie wystepuje w wielu kolorach, choc przewaza kolor bialy. Wreszcie podobnie jak wiekszosc Amerykanow cechuje ja "workaholizm", a wiec nalog nieustajacej pracy.
Mam na mysli rase RAT TERRIERA (szczurzy terrier, terrier na szczury) .
Historia rasy :
Kiedy w 53 roku p.n.e. Rzymianie przybyli na wyspy brytyjskie, znalezli tam male, ruchliwe i zaciete psy sluzace do polowan na drobne zwierzeta. Poniewaz polowaly w ziemi nazywano je terrierami (lac . terra - ziemia). Skoro terriery istnialy juz w I w p. n.e., ich poczatki musialy miec miejsce w jeszcze wczesniejszych okresach historycznych. Najpopularniejsza forma uzycia tych psow bylo kontrola populacji gryzoni. Wykorzystanie terrierow jako tepicieli gryzoni rozpowszechnione zostalo w sredniowieczu. Poziom higieny w miastach tamtego okresu sprzyjal masowemu rozmnazaniu sie szczurow i myszy, a liczne epidemie chorob zakaznych byly bezposrednim nastepstwem takiego stanu rzeczy. Naturalnymi sojusznikami czlowieka w walce z gryzoniami byly wowczas koty. Jednakze nie mniej skuteczne od nich byly uzywane do tego celu specjalne rasy psow. Tradycyjnie male "psy na szczury" byly w posiadaniu biedoty. Schwytany przez psa szczur byl niejednokrotnie jedynym posilkiem rowniez dla jego wlasciciela. Istniejacy na Wyspach Brytyjskich zakaz polowan w lasach, bedacych wlasnoscia feudalow, przyczynil sie do rozwoju klusownictwa, ktore bylo dla wielu jedyna forma przezycia. Ponownie terriery okazaly sie nieocenione. Male rozmiary powyzszych psow utrudnialy ich wykrycie przez patrolujacego las nadzorce. Imponujacy byl poziom wyszkolenia terrierow przez klusujacych chlopow. W przypadku spotkania patrolu, psy samoczynnie "znikaly" w zaroslach, aby wieczorem "odnalezc sie" przed lepianka chlopa. Prawdopobnie, klusujacy po lasach chlopi byli nie mniejszym problemem dla Szeryfa z Notinghamu niz legendarny Robin Hood. Niewatpliwie juz wowczas ulegly uwypukleniu typowe dla tych psow cechy: duza podatnosc na trening przy rownoczesnym zachowaniu umiejetnosci samodzielnego dzialania.
W wieku XVIII rozpoczela sie moda na jedna z najbardziej przyziemnych rozrywek wymyslonych dotychczas przez czlowieka, czyli zawody w zagryzaniu szczurow przez psy (ratting). Doskonalone do tego celu przez stulecia terriery nie mialy sobie rownych. Uchwalony z humanitarnych pobudek przez Parlament Brytyjski Human Act w roku 1835 mial, w zalozeniach jego tworcow obok innych celow, chronic zwierzeta. W przypadku rattingu skutek tej ustawy byl akurat odwrotny od zamierzonego: wobec mozliwosci ukrycia rat-killing zeszlo do podziemia, zyskujac z czasem jeszcze wieksza popularnosc, glownie wsrod nizszych klas owczesnego spoleczenstwa angielskiego. Czasy rozkwitu rattingu w Anglii to rowniez okres intensywnej emigracji do Ameryki. Angielska pasja dla rattingu byla silnie kultywowana w Ameryce Polnocnej. Boston oraz wiele innych miast portowych slynal z sieci aren przystosowanych do specyfiki " szczurzego sportu". Przyplywajacy statkami imigranci przywozili swe ulubione terriery, ktorych zwyciestwa w rattingu byly niejednokrotnie pierwszymi dochodami dla ich wlascicieli na nowym kontynencie.
Przytlaczajaca wiekszosc emigrantow zainteresowanych szczurzym hazardem wywodzila sie ze srodowisk robotniczych, a zwlaszcza gorniczych. Im zawdzieczamy dzis istnienie rat terrierow w Ameryce. Przywozone z Anglii szczurze terriery, ktore zwlaszcza w poludniowych stanach, znane byly rowniez pod nazwa " Feist" lub "Feisty Terriers", byly krzyzowkami pomiedzy Fox Terrierem Krotkowlosym oraz Manchester Terrierem, ktory z kolei nosil w sobie krew nie istniejacego juz dzis Bialego Terriera Angielskiego. Taki rodowod dawal psy o ogromnej zacietosci, co zadecydowalo o ponownym uzyciu szczurzych terrierow do celow mysliwskich w Ameryce. Aby jeszcze bardziej rozwinac wech oraz zdolnosci mysliwskie dodano krew Beagle. Celem poprawienia szybkosci biegu dolano krwi ktoregos z malych chartow, prawdopodobnie Whippeta, choc niektore zrodla podaja Charcika Wloskiego. Istnieje takze mozliwosc wspoluczestniczenia obu powyzszych ras w ksztaltowaniu sie dzisiejszego Rat Terriera. Krzyzowanie z chartami rowniez dodalo psu elegancji poprzez wydluzenie nog oraz lzejsza strukture ukladu kostnego. Tak wiec na przelomie wiekow ostatecznie uksztaltowany zostal Amerykanski Rat Terrier o wygladzie takim jak dzis. Rasa wkrotce znalazla szerokie grono zwolennikow. Mieszkancy amerykanskich farm docenili ich wszechstronnosc. Dodatkowo rozslawil rase prezydent Teddy Roosevelt, ktory byl wlascicielem psa o imieniu Skip. Teodore Roosevelt byl czlowiekiem o nieprawdopodobnej energii, ktorej niewielu potrafilo sprostac. Skip doskonale czul sie w towarzystwie szalonego prezydenta, regularnie biorac udzial w jego polowaniach. Pies T. Roosevelta byl krotkonoga odmiana rasy, ktora dzis milosnicy usiluja zarejestrowac pod nazwa Teddy Roosevelt Terrier. Popularnosc Rat Terrierow rosla przez niemal cala pierwsza polowe XX wieku. Hodowane na farmach jako "psy podworkowe", byly przede wszystkim psami do pracy. W polowie XX wieku nastapila w USA eksplozja popularnosci psow rasowych, zmalala procentowo liczba farmerow. Rownolegle w wyniku rozwoju chemii uzytkowej, sposoby walki z gryzoniami ulegly gwaltownemu unowoczesnieniu. Rat Terriery stawaly sie coraz mniej potrzebne, a ich liczba malala az do lat 90-tych, kiedy rasa stala sie rzadka. W roku 1972 w jednym z miotow Rat Terrierow urodzily sie dwa szczenieta bezwlose i daly one poczatek nowej rasie nazwanej Amerykanski Nagi Terrier (American Hairless Terrier). W ostatnich kilku latach bardzo aktywne grono milosnikow rasy usiluje zarejestrowac Rat Terriery w United Kennel Club, czyli drugiej co do wielkosci organizacji kynologicznej w Stanach Zjednoczonych. Oficjalne uznanie rasy w UKC nastapi 1 stycznia 1999. Proces uznania rasy przez American Kennel Club potrwa co najmniej kilka lat.
Charakterystyka:
· Wzrost - do 13 cali dla odmiany miniaturowej oraz 13 do 18 cali dla odmiany standardowej.
· Waga - standard rasy nie podaje wagi, wspomina jedynie o silnej muskulaturze psa w typie roboczym.
· Pokrywa wlosowa - krotka, gesta, gladka.
· Kolor - bialy, trojkolorowy (bialy z czarnym podpalanym), dwukolorowy (dowolna mieszanka dwoch kolorow sposrod nastepujacych z kolorem bialym: czarny, odcienie brazu, plowy, pomaranczowy, zolty lub blekitny). W przypadku dwoch kolorow, bialy kolor powinien dominowac. Kolor pregowany dyskwalifikuje psa z uczestnictwa w wystawach. Podobnie kombinacja dwoch dowolnych kolorow, z ktorych zaden nie jest bialym.
· Grupa - terriery
Najbardziej typowe cechy Rat Terrierow, nieprawdopodobna zacietosc polaczona z checia do pracy, ustalone zostaly juz przed wiekami. Dodanie krwi Beagle poprawilo cechy mysliwskie, a krew chartow poprawila jeszcze i tak wspaniala juz szybkosc. W sumie wiec Rat Terrier jest psem niesamowicie uniwersalnym. Potrafi robic doslownie wszystko, a milosnicy rasy dumnie podkreslaja, ze " gdyby tylko ich psy byly nieco wieksze, wowczas nie byloby potrzeby istnienia dla zadnych innych ras". Prawdopodobnie jest w tym stwierdzeniu sporo przesady, lecz nikt nie ma cienia watpliwosci, ze psy tej rasy doskonale radza sobie w wielu bardzo roznorodnych funkcjach: strozuja, poluja, tepia gryzonie wokol domu wlasciciela, regularnie odnosza sukcesy w zawodach posluszenstwa, chodzenia za sladem oraz agility. Bedac na przestrzeni wiekow w posiadaniu warstw nizszych, nie byly nigdy rozpieszczane. W rezultacie dzis mamy do czynienia z bardzo twardymi, wytrwalymi oraz zdrowymi psami. Znana jest powszechnie historia malej suki Rat Terriera z Nipomo w Californii o imieniu Jaboo. Na skutek niszczacego wplywu huraganu El Ninio, rzeka Santa Maria przeksztalcila sie w rwacy potok o szerokosci okolo 1,5 mili. Porwana z pradem wody Jaboo zginela na 18 dni. Kiedy po dlugich poszukiwaniach udalo sie wreszcie ja odnalezc, okazalo sie ze dala sobie ona rade ze wszystkimi trudnosciami. Polowala by przezyc i rownoczesnie ukrywala sie by sama nie stac sie ofiara na terenach obfitujacych w wyglodniale na skutek powodzi kojoty. Twardy, niezalezny charakter zostal poddany ostrej probie i wyszedl z niej zwyciesko. Popularnosc Rat Terrierow na amerykanskich farmach w pierwszej polowie XX-go wieku jest wciaz odczuwalna podczas wystaw ras rzadkich, w ktorych uczestnicza przedstawiciele rasy. Czesto z ust odwiedzajacych wystawe starszych osob wylatuje komentarz w rodzaju: …"mialem kiedys takiego psa w dziecinstwie…". Rat Terriery slyna z pracowitosci. W sposob wlasciwy dla prawdziwego terriera nie moga ustac bezczynnie w jednym miejscu. Spelniajac funkcje stroza sa niezastapione; potrafia dlugie godziny patrolowac powierzony im teren by w odpowiednim momencie ostrzec glosnym szczekaniem o zblizaniu sie intruza. Roboczy charakter rasy nie przeszkodzil wielu Rat Terrierom do przystosowania sie w ostatnich latach do funkcji psa-towarzysza w miastach. Umiarkowane rozmiary oraz krotka siersc u tej rasy predystynuja ja do tej roli. Pomimo typowej w ostatnich latach hodowli pod katem wystaw, Rat Terriery nie zapomnialy o swej pierwotnej funkcji, totez wiekszosc wlascicieli nigdy nie narzeka na obecnosc gryzoni w obrebie swej posiadlosci…
Serdecznie dziekuje czlonkom Rat Terrier Club of America za pomoc oraz zyczliwosc okazana mi podczas pisania powyzszego artykulu.
