Gdy ktos ukradnie ci tozsamosc?

Kradziez tozsamosci w celu wykorzystania kredytu finansowego nalezy do najbardziej rozpowszechnionych przestepstw ostatniej dekady. Mamy z nim do czynienia gdy przestepca uzywa personaliow kogos innego - posluguje sie imieniem i nazwiskiem, adresem, numerem Social Security, data urodzenia, nazwiskiem panienskim matki - po to by przejac obecne albo otworzyc nowe konto w banku czy otrzymac karte kredytowa, by starac sie o pozyczke na zakup samochodu czy domu, by wynajac samochod lub apartament, nawet by otrzymac ubezpieczenie. Zlodzieje, rzecz jasna, nie placa, a konsekwencje niewywiazywania sie ze zobowiazan finansowych zostawiaja ofiarom.

Generalnie rzecz biorac, w swietle obowiazujacego prawa, odpowiedzialnosc finansowa ofiary przestepstw kredytowych wynosi maksymalnie $50. W wielu przypadkach nie wymaga sie od nich zadnych oplat z tytulu dlugu (musza oni wprawdzie powiadomic instytucje finansowe w przeciagu dwoch dni od chwili odkrycia przestepstwa, ale i to prawne obwarowanie jest zwykle znoszone).

Czesto w spadku zostaje im jednak zniszczona historia i koniecznosc trwajacych dlugie miesiace, a nawet lata procedur wyjasniania zaistnialego falszerstwa.

W miedzyczasie musza wiec odbierac telefony od agencji sciagajacych pieniadze i kredytorow, musza borykac sie z tonami dokumentow starajac sie oczyscic historie kredytowa, musza ponadto z niepokojem oczekiwac na pojawienie sie nastepnych oszustw kredytowych. Osoby, ktorym skradziono tozsamosc nie moga uzyskac pozyczki, niektorzy napotykaja na trudnosci w znalezieniu nowej pracy. Kilkoro zostalo aresztowanych po tym jak przestepca popelnil zbrodnie poslugujac sie skradzionymi danymi personalnymi.

Niektorzy zlodzieje otrzymuja prawa jazdy, akty urodzenia, licencje na wykonywanie okreslonych zawodow i swiadczenie uslug, co ulatwia im w konsekwencji uzyskanie kredytu.

Wiekszosc ofiar nie zdaje sobie nawet sprawy z tego w jaki sposob dane personalne zostaly skradzione. A mozliwosci jest tu wiele.

Po pierwsze kradziez portfelu lub torebki jest sposobem na przechwycenie kart kredytowych i innych dokumentow poswiadczajacych tozsamosc. Ale w uzyciu sa rowniez inne, bardziej wyrafinowane sposoby. Jedna z nich jest zdobycie raportu kredytowego przez osobe podajaca sie za pracodawce, reprezentanta kompanii pozyczkowych czy wlasciciela apartamentu.

Po drugie mozna podpatrzec klienta bankomatow czy publicznych budek telefonicznych, ktory posluguje sie swoim numerem identyfikacyjnym (PIN number). Jeszcze innym sposobem jest kradziez ze skrzynek pocztowych kart kredytowych, wyciagow z kont bankowych, zatwierdzonych ofert kredytowych czy informacji podatkowych. Poza tym zlodziejom pozostaje wyciaganie z punktow skladowania nie zniszczonych kart kredytowych czy aplikacji kredytowych.

Jestem ta osoba za ktora sie podaje

Wiekszosc osob nie zdaje sobie sprawy z tego, ze padli ofiara oszustwa do momentu, gdy nie beda sami ubiegali sie o nastepny kredyt czy tez gdy otrzymaja telefon od agencji sciagajacej dlugi. Falszywe dane osobowe zapewniaja zlodziejowi anonimowosc, ponadto daja mu nieokreslony czas korzystania z przestepstwa; z reguly bowiem nie podaja oni adresu ofiary, ukrywajac falszerstwo przez miesiace, a nawet lata.

Jeszcze w latach osiemdziesiatych sposobem na korzystanie z czyjegos kredytu bylo podrobienie skradzionych numerow kart kredytowych. By zapobiec tego rodzaju praktykom, karty kredytowe wyposazone zostaly w skomplikowane i trudne do podrobienia hologramy i algorytmy. Obecnie przestepcy wykorzystuja najslabsze, jak sie wydaje, ogniwo systemu kredytujacego: personalna tozsamosc. Nie istnieje bowiem zadna regulacja wymagajaca sprawdzenia prawdziwosci ustnych deklaracji, nie ma wiec gwarancji, ze jestem ta osoba za ktora sie podaje. Ta luka w systemie otwiera olbrzymie pole do naduzyc.

Jak duza jest skala przestepstwa?

Jakkolwiek nie istnieje zadna agencja, ktora zajmowalaby sie wylacznie tropieniem kradziezy tozsamosci, nie ma wiec praktycznie wiarygodnych statystyk, mozna sie oprzec na informacjach udostepnionych przez Trans Union - jedna z trzech kompanii kredytowych. Otoz stwierdza ona, ze dwie trzecie wyjasnien o ktore wystepuja ich klienci dotyczy przestepstw kradziezy tozsamosci. Liczba tego typu dochodzen prowadzonych przez ofiary falszerstw w roku 1992 wynosila 35,235, a w ubieglym roku wzrosla do 522,922. Wartosc kradziezy szacuje sie na niemale kwoty: w roku 1997 szacowano ja na 745 milionow dolarow, w 1995 - 442 miliony dolarow.

W czym tkwi problem?

Nie istnieje zadne prawo zabraniajace biurom kredytowym sprzedazy informacji dotyczacych danych osobowych.

Ponadto kradziez tozsamosci nie jest uwazana w swietle obowiazujacych do tej pory przepisow za przestepstwo. Wyjatkiem sa tylko dwa stany: Arizona i Kalifornia, ktore falszerstwa danych osobowych dopiero w ostatnim czasie uznaly za czyn scigany prawem. Nie ukonczono jeszcze prac dazacych do uczynienia z tego typu praktyk przestepstwa federalnego.

Co robic gdy skradziono ci tozsamosc?

• Wiekszosc poszkodowanych dzwoni na policje. Ale na terenie stanow, w ktorych kradziez tozsamosci nie stanowi formalnie przestepstwa, niektore posterunki policji odmawiaja sporzadzenia raportu. Otoz, jak na ironie, zgodnie z przepisami prawa strona poszkodowana jest kredytor (na przyklad bank lub sklep udzielajacy kredytu), a nie osoba zobowiazana na mocy sfalszowanych dokumentow do uiszczenia platnosci. Ten brak logiki prawa poteguje dodatkowo frustracje ofiar, poniewaz niejednokrotnie potrzebuja oni raportu policyjnego stwierdzajacego ich niewinnosc. W sytuacji napotkania na niechec policji nalezy po prostu byc stanowczym uparcie domagajac sie raportu.
• Nastepnie nalezy zadzwonic natychmiast do przedstawicielstw wszystkich swoich kart kredytowych. Nowe karty powinny miec inne numery konta, a stare powinny zostac uniewaznione z adnotacja "account closed at consumer"s request" (w raporcie kompanii kredytowej wyglada to lepiej niz "card lost or stolen", gdyz za zagubienie mozna obwinic ofiare przestepstwa). Wszystkie czynnosci i dyspozycje wydane przedstawicielstwu karty kredytowej nalezy dokumentowac pisemnie ubezpieczajac sie na wypadek ewentualnego sporu prawnego z wierzycielem.
• Nalezy powiadomic wszystkie trzy kompanie kredytowe (numery ponizej) proszac o oznakowanie twojego konta i dodanie do raportu oswiadczenia jako ofiary przestepstwa ("My ID has been used to apply for the credit fraudulently. Contact me at... to verify all aplications). Upewnij sie, ze tego typu ostrzezenie bedzie widnialo na twoim raporcie wystaczajaco dlugo.
• Zawiadom bank o kradziezy. Uniewaznij wszystkie swoje obecne konta bankowe zakladajac nowe z nowymi numerami. Popros o dodatkowy kod zabezpieczajacy tozsamosc osoby korzystajacej z konta. Zatrzymaj platnosci na wszystkie czeki co do ktorych nie jestes pewny, ze nie staly sie obiektem kradziezy. By udowodnic swa niewinnosc mozesz byc poproszony o affidavit - dokument stwierdzajacy o tym, ze nie ponosisz jako ofiara przestepstwa odpowiedzialnosci finansowej za dlug. Niekiedy bank albo inny kredytor moze zadac notaryzowania tego poswiadczenia.
• Jesli posiadasz karte ATM, postaraj sie o nowa, z nowym numerem konta i kodem identyfikacyjnym. Nie uzywaj swojego starego numeru PIN. Unikaj powszechnie stosowanych jako PIN czterech ostatnich cyfr Social Security czy tez twojej daty urodzenia.
• Zmien numer Social Security, jakkolwiek ta sugestia jest zarezerwowana jedynie dla ekstremalnych przypadkow.
• Zawiadom inspektora poczty jesli podejrzewasz kradziez twoich listow.
• Zawiadom urzad, ktory wydal twoj paszport.
• Mozesz zmienic twoje prawo jazdy, jesli sluzy ono jako dokument identyfikacyjny przy wystawieniu falszywych czekow.
• Najblizsze biuro Consumer Credit Counseling Service moze miec pewne sugestie dotyczace uniewaznienia zobowiazan finansowych powstalych w konsekwencji przestepstwa. Zadzwon pod numer (800) 388-2227.
• Kontaktujac sie z instytucjami finansowymi prowadz dokladne notatki z rozmow, wlaczajac w to nazwiska i daty. Przesylaj dokumenty uzywajac cerified mail. Zatrzymuj kopie wszystkich listow i dokumentow.
• Rozwaz mozliwosc korzystania z uslug adwokata czy chocby zasiegniecia formalnej porady prawnej jesli masz trudnosci z oczyszczeniem twojej historii kredytowej i jesli w gre wchodzi duza suma pieniedzy.
• Zwroc uwage na twoje zdrowie psychiczne i w przypadku poczucia bezsily lub niemoznosci rozwiazania sytuacji - zwroc sie do grupy wsparcia czy tez odpowiedniej organizacji udzielajacej pomocy (adresy ponizej).

Do kogo zwrocic sie o pomoc?

• Kompanie kredytowe. Ofiary kradziezy sa uprawnione do otrzymania bezplatnych trzech kopii raportu kredytowego z trzech glownych kompanii kredytowych. By zglosic przestepstwo nalezy zadzwonic do Equifax pod numer (800) 525-6285, Experian - (888) 397-3742 oraz Trans Union - (800) 680-7289. W celu rutynowego sprawdzenia swojej historii kredytowej mozna zadzwonic: Equifax - (800) 685-1111, Experian - (888) 397-3742, albo Trans Union - (800) 888-4213.
• Grupy interesu. The Privacy Rights Clearinghouse oraz California Public Interest Research Group zajmuja sie dystrybucja bezplatnej broszury: "Identity Theft: What to Do If It Happens to You." W celu jej otrzymania nalezy wyslac zaadresowana i opatrzona znaczkiem koperte pod adres: Privacy Rights Clearinghouse, 1717 Kettner Avenue, Suite 105, San Diego, CA 92101 albo skorzystac ze strony internetowej: www.privacyrights.org.
• Pomoc od osob posiadajacych doswiadczenie w sprawie kradziezy tozsamosci. Adwokat z Kalifornii - Mari Frank, ktorej dane personalne zostaly skradzione napisala ksiazke pod tytulem "From Victim to Victor: A Step-By-Step Guide for Ending the Nightmare of Identity Theft". Kosztuje $39.95 plus $6.95 za przesylke; zawiera przyklady listow do kredytorow i ubezpieczalni. Po wiecej informacji na ten temat mozna zadzwonic pod numer (800) 725-0807.

Jak uchronic sie przed kradzieza tozsamosci?

By zredukowac do minimum liczbe danych personalnych jaka moze byc ukradziona, nie nos przy sobie zbyt duzej ilosci kart kredytowych, karty Social Security, aktu urodzenia czy paszportu. By zmniejszyc dostep do personaliow osob postronnych mozna powziac nastepujace kroki:

• Zwrocic sie z prosba o usuniecie swojego nazwiska z list marketingowych trzech kompanii kredytowych. Zredukuje to liczbe zatwierdzonych przed nadeslaniem ofert kredytowych.
• Zglos swoje nazwisko do Direct Marketing Association"s Mail Preference Service i Telephone Preference Service. Jest to skomputeryzowana lista nazwisk, ktore podlegaja usunieciu z federalnych spisow marketingowych.
• Usun swoje nazwisko z ksiazki telefonicznej i innych spisow klientow kompanii telekomunikacyjnych.
• Zainstaluj zamykana na kluczyk skrzynke pocztowa.
• Nie zamawiaj czekow do przeslania na twoj adres domowy, odbierz je w banku.
• Placac rachunki, nie zostawiaj ich w skrzynce pocztowej dla listonosza. Plac je najlepiej na poczcie zamiast korzystac z lokalnych skrzynek.

Karty kredytowe

• Zmniejsz liczbe uzywanych, nos przy sobie tylko niezbedne, zlikwiduj stare karty i nie uzywane konta bankowe.
• Zachowuj kopie wszystkich swoich kart kredytowych z numerami kont, datami wygasniecia, telefonami do ich reprezentantow. Zrob to samo z kontami bankowymi.
• Nigdy nie podawaj numeru swojej karty kredytowej przez telefon, chyba ze znasz osobiscie firme i ty jako klient zainicjowales rozmowe telefoniczna. Nie daj sie zwiesc obietnicom wyjazdu na wakacje pod warunkiem podania numeru i daty wygasniecia twojej karty kredytowej.
• Sprawdzaj co roku swoj raport kredytowy.
• Dokonujac zakupow nie zapomnij wziac pokwitowania transakcji; nigdy nie wyrzucaj jej do publicznego pojemnika na smieci.
• Oczekujac nowej karty kredytowej sprawdzaj korespondencje; w przypadku nieotrzymania karty skontaktuj sie z przedstawicielstwem, ktore obiecalo ja wyslac.

Kody i numery identyfikacyjne

• Podajac numer identyfikacyjny nie podawaj oczywistych i popularnych informacji takich jak: cztery ostatnie cyfry numeru Social Security, data urodzenia, drugie imie, imie posiadanego zwierzecia, kolejne cyfry itp.
• Popros o dodatkowy kod zabezpieczajacy dane osobowe, czy to w formie cyfrowej czy literowej. Pamietaj, ze imie panienskie matki jest takze czesto latwo dostepne.
• Naucz sie na pamiec swoich kodow, nie zapisuj ich ani nie nagrywaj ich nigdzie.
• Zaslon reka wystukiwane przez siebie w bankomacie ATM kody. Pamietaj takze o oslonieciu kodu karty telefonicznej.

Numer "Social Security"

• Chron numer Social Security; udostepniaj go jedynie w sytuacjach absolutnie koniecznych (na przyklad formy podatkowe, dokumenty dotyczace zatrudnienia, wiekszosc transakcji bankowych, gieldowych i dotyczacych handlu nieruchomosci.
• Jesli reprezentant przedsiebiorstwa poprosi o karte Social Security, sprawdz czy zamiast niej nie moze byc uzyty jakis inny identyfikator. Zapytaj o to managera danej firmy. Jesli o numer Social Security wystapi agencja federalna, miej do wgladu Privacy Act, ktory poinformuje cie w jakich sytuacjach jest to niezbedne, do jakich celow karta moze byc uzyta oraz jakie beda konsekwencje odmowy pokazania jej.
• Nie drukuj numeru Social Security na czekach. Nie pozwalaj sprzedawcom zapisywac na czeku odrecznie numeru Social Security. Zachowaj ostroznosc w ostatnim przypadku, gdyz nie istnieje prawo zabraniajace tego procederu.
• Sprawdzaj co roku Social Security Earnings and Benefits Statement pod katem potencjalnych naduzyc.

Dodatkowe srodki bezpieczenstwa

• Przegladaj raporty kart kredytowych i kompanii telekomunikacyjnych pod katem potencjalnych nieautoryzowanego korzystania z nich.
• Przed wyrzuceniem zatwierdzonych przed nadeslaniem ofert kredytowych, podrzyj je na drobne kawalki. To samo dotyczy rachunkow z kart kredytowych, kompanii telekomunikacyjnych itp.
• Upewnij sie, ze wspolpracujace z toba instytucje finansowe strzega twoich danych personalnych. Popros o nieuzywanie czterech ostatnich cyfr Social Security jako identyfikatora tozsamosci. Popros takze o usuniecie numeru konta z poswiadczenia transkacji odbytej za posrednictwem bankomatu. Upewnij sie, ze wszystkie dokumenty sa przed wyrzuceniem ciete na drobne czesci.
• Sprawdz, ze wypelniona przez ciebie aplikacja o kredyt zostanie wlasciwie zabezpieczona przed nieautoryzowanym uzyciem. Znane sa praktyki lekcewazenia zasad ostroznosci przez sprzedawcow samochodow, agencje wynajmu samochodow, wypozyczalnie video.
• Zachowaj uniewaznione czeki w bezpiecznym miejscu.
• Kazda instytucja uzywajaca kart kredytowych powinna miec uprawnionych i przeszkolonych pracownikow pilnujacych bezpieczenstwa dokonywanych transkacji. Kazdorazowa operacja przy uzyciu karty kredytowej powinna byc przeprowadzona z zachowaniem wszelkich srodkow bezpieczenstwa, poczynajac od sprawdzenia ID osoby dokonujacej zakupu, na wlasciwym skladowaniu poswiadczen transakcji skonczywszy.