Dla kazdego z nas przelom roku jest okresem, gdy sklada sie nowe obietnice, przyrzeczenia, podejmuje sie nowe zobowiazania. Nie inaczej rzecz sie ma w gospodarce.
Prawodawcy caly czas intensywnie zastanawiaja sie, jak aktualne prawo ulepszyc, jak dopasowac je do zmieniajacych sie realiow ekonomicznych, politycznych itp.
Polska jest na etapie przygotowan i zmian w przepisach, a to z racji naszego procesu dostosowawczego do przepisow Unii Europejskiej, ktorej pelnoprawnym czlonkiem mamy stac sie za najblizszych kilka lat. Najpierw jednak czeka nas ciezka praca wlasnie w zakresie ustawodawstwa obejmujacego rozne dziedziny dzialalnosci.
W Sejmie czeka aktualnie na rozpatrzenie 150 projektow zmian ustaw oraz calkowicie nowych przepisow tak istotnych jak: projekty ustaw o Ordynacji podatkowej, zobowiazaniach podatkowych, O administrowaniu obrotem z zagranica towarami i uslugami, Kodeks Celny, Prawo energetyczne, Prawo dewizowe, O systemie ubezpieczen spolecznych i wiele innych istotnych dla funkcjonowania gospodarki.
Jedna z wazniejszych zmian, ktore przyniesie 1999 rok bedzie niewatpliwie przygotowywana juz od dluzszego czasu ustawa "Prawo o dzialalnosci gospodarczej", ktora ma zastapic bardzo wysluzona ustawe z 23 grudnia 1988 roku o dzialalnosci gospodarczej, nowelizowana juz 36 razy.
Nowa ustawa, ktora juz niebawem doczeka sie jej ostatecznego rozpatrzenia przez Parlament i podpisu Prezydenta RP, bedzie jedna z najwazniejszych ustaw gospodarczych, ktore reguluja kwestie prowadzenia dzialalnosci gospodarczej zarowno przez podmioty krajowe jak i zagraniczne.
Bedzie ona calkowicie spojna z zasadami prawodawstwa Unii Europejskiej.
Ustawa, ktorej projekt liczy sobie 105 artykulow, obejmie kwestie dotychczas regulowane m.in. przez osobne ustawy: o dzialalnosci gospodarczej, o spolkach z udzialem zagranicznym z 1991 roku z pozniejszymi modyfikacjami, o izbach gospodarczych, o rzemiosle, o samorzadzie zawodowym, o stowarzyszeniach, ale takze zawrze w sobie zagadnienia calkowicie nowe w polskim prawie.
Bedzie ona dotyczyla wszystkich podmiotow: krajowych i zagranicznych i wprowadzi wieksza swobode dla przedsiebiorcow podejmujacych dzialalnosc gospodarcza. Zmniejszy sie bowiem znacznie ingerencja panstwa w porownaniu z dotychczasowym stanem prawnym. Jest to kolejny krok do wprowadzenia jeszcze wiekszej swobody gospodarowania w juz przeciez dosc liberalnej gospodarce rynkowej Polski.
Przedsiebiorca, w rozumieniu nowej ustawy, jest osoba fizyczna, prawna oraz nie majaca osobowosci prawnej spolka prawa handlowego, ktora zawodowo, we wlasnym imieniu podejmuje dzialalnosc gospodarcza.
Obywatele panstw obcych, ktorzy uzyskali zgode na osiedlenie sie w Polsce, korzystaja z tych samych praw, co obywatele polscy.
Wedlug projektowanej ustawy, przedsiebiorca musi najpierw uzyskac wpis do rejestru przedsiebiorstw, a zasady tego wpisu okresla osobna ustawa z 20 sierpnia 1997r. o Krajowym Rejestrze Sadowym, ktora ma wejsc w zycie z dniem 1 stycznia 2001r.
Co taki rejestr zmienia w praktyce? Otoz w swietle uregulowan ustawy o Krajowym Rejestrze, skonczy sie jakakolwiek anonimowosc przedsiebiorcy, ktory, co rowniez okreslaja przepisy, ma dzialac na warunkach uczciwej konkurencji i poszanowania praw i dobrych obyczajow.
Wszyscy przedsiebiorcy wpisani do Rejestru musza poslugiwac sie pelna nazwa, adresem, numerem wpisu do tego rejestru wraz z podaniem sadu rejestrowego przy reklamie swoich wyrobow, prowadzeniu sprzedazy wysylkowej itp.
Na przedsiebiorcy spoczywac bedzie obowiazek podawania pelnej informacji o sobie i towarach w miejscach, gdzie przewidziano to ustawa. Jesli oferuje on towary lub uslugi w sprzedazy bezposredniej, wysylkowej lub za posrednictwem srodkow masowego przekazu, sieci informatycznych lub drukow bezadresowych, jest zobowiazany do podania w ofercie co najmniej nastepujacych danych: oznaczenie przedsiebiorcy, numer, pod ktorym jest wpisany do rejestru przedsiebiorcow wraz z oznaczeniem sadu rejestrowego, siedziba i adres przedsiebiorcy.
Podobnie na towarach lub ich opakowaniach przedsiebiorca zobowiazany jest do podania wyraznej informacji w jezyku polskim: oznaczenie producenta towaru wraz z adresem, nazwy towaru, ewentualnie innych oznaczen wymaganych przy roznego typu towarach.
Za niedopelnienie obowiazku wyraznego oznakowania zakladu glownego, oddzialu, w ktorym prowadzi sie dzialanosc gospodarcza przewidziano wysokie grzywny. Zarowno siedziba glowna, jak i oddzial musza byc oznaczone na zewnatrz i oprocz nazwy, pelnego adresu musza podac zwiezly opis rodzaju prowadzonej dzialalnosci.
Nowa ustawa liberalizuje, w stosunku do dzisiejszych przepisow, wymog uzyskania koncesji na prowadzenie pewnych rodzajow dzialalnosci gospodarczej. W obecnych przepisach, potrzebe uzyskania koncesji podaje sie w 27 rodzajach dzialalnosci (dane te dostepne sa oczywiscie w Wydziale Handlowym KG). Nowe "Prawo o dzialalnosci gospodarczej" zmniejsza te liczbe do 6 rodzajow:
1. Poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze zloz oraz surowcow mineralnych z odpadow pokopalnianych,
2. Wytwarzanie i obrot materialami wybuchowymi, bronia, amunicja oraz wyrobami i technologia o przeznaczeniu wojskowym czy policyjnym,
3. Wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesylanie, dystrybucji i obrot paliwami i energia,
4. Ochrona osob i mienia,
5. Transport lotniczy oraz inne uslugi lotnicze,
6. Budowa i eksploatacja autostrad platnych.
W pozostalych przypadkach liberalizacja bedzie pelna (nie potrzeba bedzie ani koncesji ani zezwolenia) lub czesciowo ograniczona przez wymog uzyskania zezwolenia, ktore zastapi dzisiejsza koncesje. Do tej pierwszej grupy zaliczono miedzy innymi: przetworstwo i obrot metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi oraz materialami niezelaznymi, dokonywanie nagran na plytach, kasetach itd., prowadzenie uslug turystycznych, transportu morskiego.
Do grupy drugiej (z wymogiem zezwolenia na prowadzenie dzialalnosci) zaliczono miedzy innymi uslugi detektywistyczne, prowadzenie aptek, rozpowszechnianie programow radiowych i telewizyjnych, wytwarzanie wyrobow tytoniowych, wyrob i rozlewanie spirytusu, wodek.
Ustawodawcy musza opracowac przepisy szczegolowe regulujace scisle warunki i zakres uzyskania koncesji i zezwolen, dokumenty niezbedne do zlozenia wnioskow o uzyskanie koncesji i zezwolenia do czasu wejscia omawianej ustawy w zycie. Gdy to nie nastapi, obowiazek uzyskania koncesji lub zezwolenia wygasnie automatycznie.
Zakres uzyskania koncesji i zezwolen reguluja odrebne ustawy. Koncesji bedzie udzielac sie na okres nie krotszy niz 2 lata i nie dluzszy niz 50 lat, a organ koncesyjny musi szczegolowo okreslic warunki szczegolne wykonywania dzialalnosci gospodarczej. Kazdy przedsiebiorca musi oczywiscie otrzymac szczegolowa informacje o wszystkich tych warunkach.
Jesli odrebne ustawy nie stanowia inaczej, udzielanie, odmowa udzielenia, zmiana i cofniecie koncesji nalezy do ministra odpowiedzialnego za dany rodzaj dzialalnosci gospodarczej, ktora podlega koncesjonowaniu. Minister ten okresla rowniez zakres informacji i danych, ktore powinien zawierac wniosek przedsiebiorcy starajacego sie o taka koncesje. W projekcie ustawy znalazl sie zapis, ze taki wniosek powinien zawierac:
- oznaczenie przedsiebiorcy, jego siedziby i adres,
- numer w rejestrze przedsiebiorcow,
- okreslenie rodzaju i zakresu dzialalnosci, na ktory ma byc udzielona koncesja,
- informacje dodatkowe okreslone w odrebnych ustawach.
W praktyce moze zaistniec sytuacja, gdy mozna bedzie udzielic koncesji tylko kilku przedsiebiorcom, a starajacych sie o nia bedzie znacznie wiecej. Wowczas w Monitorze Sadowym i Gospodarczym, jak rowniez w dzienniku o zasiegu krajowym opublikowana zostanie informacja o warunkach i mozliwosciach uzyskania koncesji. O wyborze najlepszego lub kilku najlepszych przedsiebiorcow zadecyduje rozprawa administracyjna.
Projekt przyszlej ustawy okresla tez sytuacje, w ktorych koncesji mozna bedzie odmowic, ograniczyc jej zakres lub nawet cofnac ze wzgledu na zagrozenie bezpieczenstwa czy interes publiczny.
Tak jak wspomnialam juz wczesniej, oprocz koncesji projekt przewiduje funkcjonowanie zezwolen na prowadzenie niektorych rodzajow dzialanosci gospodarczej. Podobnie jak przy koncesjach minister gospodarki musi okreslic warunki uzyskania zezwolenia. Gdy starajacych sie bedzie wiecej niz mozliwosci wydania zezwolen, rozprawa administracyjna wyloni najlepszego lub najlepszych kandydatow.
Zwykle zezwolenia wydaje sie na czas nieoznaczony, ale mozna je wydac takze na czas scisle okreslony na wniosek samego przedsiebiorcy oraz jesli stanowia tak szczegolne przepisy.
Projekt ustawy "Prawo o dzialalnosci gospodarczej" przewiduje sporo zmian w zakresie podejmowania i prowadzenia dzialalnosci gospodarczej przez osoby zagraniczne. Jest to jeden z istotniejszych rozdzialow przyszlej ustawy, ktory zainteresowac moze zwlaszcza tych z Panstwa, ktorzy planuja przyszle inwestycje w kraju ojczystym.
Osoby zagraniczne beda mogly w Polsce tworzyc przedsiebiorstwa lub dzialac w formie oddzialow. Przedsiebiorcy beda mogli, na zasadach wzajemnosci (jesli umowy miedzynarodowe nie stanowia inaczej) tworzyc oddzialy, w ktorych dozwolone bedzie prowadzenie takiej dzialalnosci, jak dotychczas prowadzona za granica (dzisiaj zasady dzialania osob zagranicznych w Polsce okresla ustawa z 1991r. o spolkach z udzialem kapitalu zagranicznego).
Oddzial bedzie musial byc wpisany do rejestru przedsiebiorcow. Ponadto przedsiebiorca zagraniczny bedzie musial, niezaleznie od przepisow odnoszacych sie do Krajowego Rejestru Sadowego, podac imie, nazwisko i adres w Polsce osoby upowaznionej w oddziale do reprezentowania przedsiebiorcy, uwierzytelniony notarialnie wzor jej podpisu, zaswiadczenie o wzajemnosci jego panstwa w dopuszczaniu do dzialalnosci polskich przedsiebiorcow.
Dla przedsiebiorcow zagranicznych utrzymano tez dotychczasowa forme reprezentacji w formie przedstawicielstw dla prowadzenia dzialalnosci wylacznie w zakresie swojej reklamy i promocji (przedstawicielstwom nie wolno prowadzic innej dzialalnosci gospodarczej).
Projekt okresla wymog uzyskania wpisu przedstawicielstwa do ewidencji przedstawicielstw przedsiebiorstw zagranicznych w Polsce, ktora prowadzona bedzie przez ministra wlasciwego do spraw gospodarki. Ewidencja przedstawicielstw bedzie jawna, gdyz pelnic ma takze funkcje informacyjna, O dokonaniu wpisu przedstawicielstwa do ewidencji wydaje sie zaswiadczenie zawierajace wszystkie dane umieszczone na wniosku oraz numer wpisu do ewidencji i date wpisu.
Rzecza niezmiernie istotna juz po wejsciu w zycie przyszlej ustawy jest to aby pozwolila ona w miare plynnie przejsc od przepisow obecnych, regulujacych dzialalnosc gospodarcza podmiotow zagranicznych w Polsce, do przepisow nowych.
Projekt przewiduje, ze dotychczas dzialajace spolki z udzialem kapitalu zagranicznego, ktore powstaly na mocy przepisow ustawy z 14 czerwca 1991r., przeksztalca sie w spolki dzialajace wedlug nowej ustawy z wymogiem uzyskania koncesji lub zezwolenia, tam gdzie stanowic beda to nowe przepisy. Cudzoziemiec moze tez zdecydowac sie na samodzielne prowadzenie dzialalnosci gospodarczej po uzyskaniu wpisu do ewidencji dzialalnosci gospodarczej, a w przyszlosci do Krajowego Rejestru Sadowego (przypominam, ze ustawa o Krajowym Rejestrze Sadowym z 20 sierpnia 1997r. wejdzie w zycie z dniem 1 stycznia 2001r.).
Duzy nacisk w projekcie ustawy kladzie sie na pomoc w rozwoju przedsiebiorstw malych i srednich, przy czym dokladnie definiuje sie pojecia przedsiebiorcy malego i sredniego, zgodnie ze standardami obowiazujacymi w krajach Unii Europejskiej.
Przedsiebiorca maly to taki, ktory zatrudnia srednio w okresie jednego roku ponizej 50 osob, a jego przychody netto nie przekrocza rownowartosci 7 mln ECU, natomiast sredni przedsiebiorca zatrudniac bedzie od 50 do 250 pracownikow, jego przychod zas nie przekroczy 40 mln ECU. Rada Ministrow bedzie co pewien czas podwyzszala te kwoty graniczne w zaleznosci od sytuacji gospodarczej kraju.
Ustawa przewiduje liczne uregulowania i deklaruje chec pomocy przedsiebiorcom zaliczonym do grupy malych lub srednich i tworzenie przepisow sprzyjajacych ich rozwojowi (dzisiaj ta wlasnie grupa stanowi ok. 97% wszystkich przedsiebiorstw dzialajacych w Polsce i pracuje w niej ok. 60% wszystkich zatrudnionych w gospodarce, nie wliczajac rolnictwa, lesnictwa i rybolowstwa).
Projekt "Ustawy o dzialalnosci gospodarczej" przewiduje tez regulacje w kwestii samorzadu gospodarczego, ktory mialby byc instytucja publicznoprawna, co w rezultacie wyloniloby silna reprezentacje przedsiebiorcow, wyrazajaca jej opinie i ktora bylaby odpowiednim partnerem dla administracji publicznej.
Przynaleznosc przedsiebiorstw do samorzadu gospodarczego bylaby oparta na zasadzie dobrowolnosci, a samorzad nie mialby prawa ingerowania w dzialalnosc nalezacych do niego przedsiebiorstw.
Przyszla ustawa sporo miejsca poswieca tez zadaniom organow administracji rzadowej i organow samorzadowych w celu lepszego wspomagania dzialalnosci gospodarczej; okresla tez odpowiednie promowanie przedsiebiorstw, prowadzenie wlasciwej dzialalnosci informacyjnej, co w rezultacie przyniesc ma ozywienie aktywnosci gospodarczej. To wlasnie organy samorzadowe, zwlaszcza organy gmin, dysponuja najpelniejszymi i wiarygodnymi informacjami o przedsiebiorcach na swoim terenie i wlasnie one maja stwarzac odpowiednie warunki dla podejmowania okreslonej dzialalnosci gospodarczej na swoim terenie, majac na uwadze jego planowany rozwoj.
Projekt omawianej ustawy oparty jest na czterech glownych zasadach, ktore maja byc podstawa do dalszego uszczegolowienia jego rozwiazan:
1. zasada wolnosci podejmowania i wykonywania dzialalnosci gospodarczej,
2. zasada prawnej rownosci przedsiebiorcow,
3. zasada uczciwej konkurencji i ochrony praw konsumentow,
4. zasada przestrzegania dobrych obyczajow w obrocie gospodarczym.
Omawiany projekt ustawy "Prawo o dzialalnosci gospodarczej" czeka na kolejne rozpatrzenie przez Sejm, po pierwszym czytaniu 18 grudnia 1998r. i skierowaniu projektu do Sejmowej Komisji Gospodarki oraz do Komisji Malych i Srednich Przedsiebiorstw. Po ostatecznym przyjeciu ustawy przez Parlament i podpisaniu jej przez Prezedenta, ustawa wejdzie w zycie po uplywie 12 miesiecy od jej ogloszenia. Bedzie to prawdopodobnie w polowie przyszlego roku, co oznacza, ze ustawa stanie sie prawem obowiazujacym zanim jeszcze zacznie obowiazywac ustawa o Krajowym Rejestrze Sadowym (od stycznia 2001r.). W okresie przejsciowym nadal beda funkcjonowac dotychczasowe przepisy regulujace rejestracje dzialalnosci gospodarczej. Osoby prawne beda mogly podejmowac dzialalnosc po wpisie do wlasciwego rejestru.
Przedstawicielstwa osob i firm zagranicznych dzialaja na dotychczasowych zasadach do czasu wygasniecia udzielonych im pozwolen, a ich oddzialy tworzone juz wedlug przepisow nowej ustawy, ale w okresie przed wejsciem w zycie ustawy o Krajowym Rejestrze Sadowym, wpisywane beda do rejestru handlowego w osobnym dziale C.
Tyle stanowia nowe uregulowania ustawy "Prawo o dzialalnosci gospodarczej", ktora musi jeszcze przejsc proces legislacyjny. Wszyscy prowadzacy dzialalnosc gospodarcza lub zamierzajacy ja podjac w najblizszym okresie powinni miec wiec na uwadze zmiany w przepisach, ktore przyniesie 1999 rok, a o ktorych na pewno Panstwa poinformujemy.
Dzisiejszy artykul opracowany zostal na podstawie tekstu projektowanej ustawy "Prawo o dzialalnosci gospodarczej", informacji sejmowych oraz ostatnich doniesien prasy gospodarczej.
W kolejnym chcialabym Panstwu przypomniec obowiazujacy obecnie (i wyglada na to, ze jeszcze przez co najmniej najblizszy rok) proces rejestracji spolek z udzialem kapitalu zagranicznego w Polsce oraz uregulowania i zmiany jakie przewidziano w projekcie nowego prawa dewizowego, ktory bedzie rozpatrywany przez Sejm w najblizszym okresie.
Mam nadzieje, ze zainteresuje to wiele osob.