I. Uzycie tytoniu w skali globalnej
1. Raport Swiatowej Organizacji Zdrowia na temat uzycia tytoniu.
Choroby zwiazane ze stylem zycia sa przyczyna 70-80% zgonow w rozwinietych krajach swiata i 40% zgonow w rozwijajacych sie krajach swiata.
Palenie
Swiatowa Organizacja Zdrowia ( WHO) liczbe nalogowych palaczy na swiecie ocenia obecnie na 1,100,000,000 osob. Okolo 300 mln znajduje sie w krajach rozwinietych (200 mln mezczyzn i 100 mln kobiet), a w krajach rozwijajacych sie jest ich trzykrotnie wiecej, okolo 800 mln.
W skali globalnej liczba ta wynosi okolo 30% ludzi (48% mezczyzn i 12% kobiet). Kazdego dnia rozpoczyna palenie tytoniu 3000 dzieci w USA, okolo 10,000 w Europie Srodkowej i Wchodniej, a w skali swiatowej okolo 60,000 dzieci i mlodziezy. Dzieci sa w zachodnim swiecie najzdrowsza grupa populacji, ale sa one jednoczesnie najbardziej narazone na zagrozenia cywilizacyjne.
Jakie sa konsekwencje dzialalnosci poteznego przemyslu tytoniowego? Uzycie tytoniu doprowadza do przedwczesnej smierci okolo 10000 osob kazdego dnia w skali swiatowej. Jezeli ten proces bedzie kontynuowany, to w latach 20-tych i 30-tych kolejnego wieku umierac bedzie przedwczesnie okolo 10 mln ludzi w skali rocznej wskutek palenia. Na podstawie obecnych trendow spozycia wyrobow tytoniowych przewiduje sie, ze ponad 500 milionow zyjacych obecnie ludzi padnie ofiara tytoniu. Tyton staje sie w szybkim tempie przyczyna wiekszej liczby zgonow i przypadkow inwalidztwa niz jakakolwiek choroba.
Palenie papierosow doprowadzi do przedwczesnej smierci jednej osoby sposrod dwoch mlodych palaczy. Uzycie tytoniu jest wiec najwieksza, mozliwa do zapobiezenia przyczyna wielu przedwczesnych chorob i smierci.
Tabela wskazuje wyraznie na przesuwajace sie rynki zbytu dla przemyslu tytoniowego z Ameryki Polnocnej i Zachodniej Europy - gdzie swiadomosc zgubnych skutkow palenia jest znacznie wyzsza, w kierunku takich regionow swiata jak Srodkowa i Wschodnia Europa, Azja, gdzie istnieje wieksza otwartosc na zachodnie produkty tytoniowe i jednoczesnie mniejsza swiadomosc prozdrowotna, a takze slabsze przepisy ustawodawcze chroniace spoleczenstwa przed zagrozeniami chorobowymi i przedwczesna smiercia spowodowana uzywaniem produktow tytoniowych.
W niektorych krajach azjatyckich, takich jak Chiny, Kambodza, Wietnam, Polnocna Korea okolo 60 procent mezczyzn jest uzaleznionych od tytoniu. Pojawia sie tez niebezpieczny trend wsrod kobiet wskazujacy na coraz wieksze uzaleznienie od tytoniu.
2. Kwestie ekonomiczne zwiazane z uzyciem tytoniu w skali globalnej
W 1997 roku swiatowi uzytkownicy nabyli okolo 6 trylionow papierosow, wedlug raportow Swiatowej Organizacji Zdrowia, za sume ktora szacunkowo wynosi okolo $262 miliardow dolarow wartosci obrotowej.
Najwiekszy swiatowy producent tytoniu, firma Philip Morris osiagnela obroty ze sprzedazy tytoniu siegajace $72 milionow dolarow, w wiekszosci pochodzace ze sprzedazy produkow tytoniowych poza granicami USA.
Dla poteznego przemyslu nikotynowego najwiekszymi rynkami zbytu sa Srodkowa i Wschodnia Europa oraz kraje Trzeciego Swiata.
Philip Morris jest jednym z trzech najwiekszych swiatowych potentatow tytoniowych, obok RJ Reynolds i British-American Tobacco.
W ostatnich latach przemysl tytoniowy wydawal sume okolo 6 miliardow dolarow rocznie na reklame i promocje produktow tytoniowych.
Uzycie tytoniu wywiera negatywny wplyw na budzet indywidualnych osob. W Chinach, ktore sa najwiekszym swiatowym konsumentem produktow tytoniowych biedni ludzie wydaja na produkty tytoniowe okolo 60% swoich dochodow, czestokroc odbywa sie to kosztem jedzenia czy edukacji.
W wielu z krajow azjatyckich dochod panstwa ze sprzedazy produktow tytoniowych wynosi 30, 40, a czasami nawet 50% i z pewnoscia nie jest w interesie panstwa zubozanie stanu swojego dochodu.
3. Nowy prezydent Swiatowej Organizacji Zdrowia - Dr. Bruntland na temat tytoniu
Swiatowa Organizacja Zdrowia jest jedna z najbardziej preznych galezi Organizacji Narodow Zjednoczonych, ktora zajmuje sie sprawami zdrowia w skali ogolnoswiatowej.
Inauguracyjne przemowienie Dr. Bruntland, nowego prezydenta Swiatowej Organizacji Zdrowia, na 51 Zgromadzeniu Swiatowej Organizacji Zdrowia, Genewa, 13 maja 1998 roku zawiera obszerne fragmenty poswiecone koniecznosci walki z paleniem. Dr. Bruntland wymienia dwa priorytety swojego dzialania, a zarazem dwa projekty, ktorych realizacje rozpoczeto w lipcu 1998 roku. Pierwszym jest walka z malaria, zas drugim - choroby cywilizacyjne, wsrod ktorych na naczelnym miejscu stawia przedwczesna umieralnosc na skutek palenia tytoniu. Tylko w 1998 roku liczbe ofiar tytoniu szacuje sie na 4 miliony, a jesli nie zostana podjete radykalne dzialania liczba ta moze osiagnac 10 milionow w 2030 roku, przy czym polowa z nich umrze w wieku srednim.
Jako grupe najbardziej zagrozona wymienia on dzieci i mlodziez proponujac jednoczesnie by uniemozliwic reklamowanie, dofinansowanie i promowanie tytoniu.
Oswiadczenie przywodcow Grupy G-7
(najbardziej uprzemyslowionych krajow swiata) i Rosji w Denver, Kolorado, 22 czerwca 1997 roku poswieca rowniez duza uwage ochronie zdrowia dzieci jako fundamentalnej wartosci. Wsrod konkretnych postulatow wymienia ono wymiane informacji w zakresie zapotrzebowania na mikrobiologicznie czysta wode pitna, zredukowanie ekspozycji na olow, zanieczyszczenie powietrza dymem tytoniowym i inne typy skazenia.
4. Sytuacja w USA.
W USA i w krajach Zachodniej Europy przemysl tytoniowy zaczal tracic popularnosc spoleczna wskutek przeprowadzenia dziesiatkow tysiecy badan naukowych nad skutkami uzycia tytoniu w ciagu ostatnich kilku dekad, za czym poszly raporty srodkow masowego przekazu.
Wsrod ostatnich sukcesow prawnych wymienic mozna wywalczenie odszkodowania w wysokosci ponad 246 miliardow dolarow od przemyslu tytoniowego, tzw. tobacco settlement, ktore bedzie wyplacane w ciagu najblizszch 25 lat.
Zwyciestwem zakonczyl sie takze proces prawny prowadzony przez prokuratora stanowego w Illinois Jim Ryan, ktory wraz ze swoim zespolem adwokackim uzyskal odszkodowanie w wysokosci 9,1 mld dolarow od przemyslu tytoniowego na leczenie szkod spowodowanych uzyciem tytoniu.
W chwili obecnej rzady poszczegolnych stanow w USA beda dysponowac kwotami milionow dolarow z tzw. tobacco settlement na dzialalnosc prozdrowotna, prewencyjna i legislacyjna.
Dotychczas fundusze przemyslu tytoniowego przekraczaly tysiace razy fundusze dzialaczy prozdrowotnych na akcje antynikotynowe. Stad ilosc osob uzaleznionych od tytoniu wciaz narastala pod wplywem wyspecjalizowanej reklamy i promocji tytoniowej.
W chwili obecnej przemysl tytoniowy jest otwarty coraz bardziej na negocjacje nie tylko w skali USA, ale takze w skali calego swiata, odczuwajac coraz wieksza presje ze strony srodowisk medycznych, mass-mediow, srodowisk prawniczych, spoleczenstw calego swiata i ze strony swoich najwiekszych odbiorcow - palaczy. Ci ostatni czuja sie wielokrotnie oszukani i wykorzystani ponoszac konsekwencje zdrowotne i finansowe; czuja sie bezradni bezskutecznie probujac zerwac z nalogiem.
II. UZYCIE TYTONIU W EUROPIE
1. Sytuacja w Zachodniej Europie
W Europie Zachodniej ilosc zuzycia tytoniu zdecydowanie maleje w ostatnich dziesiecioleciach. Wynosila ona 626,4 miliarda sztuk papierosow w roku 1996. Przyczynily sie do tego gruntowne badania naukowe, wspolpraca srodkow masowego przekazu i postepujaca prozdrowotna dzialalnosc legislacyjna, a takze moda na niepalenie.
W Europie Zachodniej wzrasta dostepnosc uslug dla osob pragnacych sie wyzbyc nalogu palenia tytoniu. Rowniez wysokosc podatkow w niektorych krajach Zachodniej Europy jest na tyle wysoka, ze pozwala to pokryc szereg kosztow uslug medycznych spowodowanych uzyciem tytoniu, przykladem tutaj jest Norwegia.
Parlament Europejski uchwalil specjalna ustawe, ktora weszla w zycie 13 maja 1998 roku. Przepisy dyrektywy odnosza sie do reklamy i sponsorowania produktow tytoniowych. Te regulacje prawne beda wchodzic w zycie na przestrzeni kolejnych lat, ale nie pozniej niz 1 pazdziernika roku 2006.
A oto najwazniejsze z uchwalonych przepisow:
· ustawa ma na celu ujednolicenie ustawodawstwa panstw czlonkowskich Unii Europjskiej.
· komisja stawia sobie za cel ochrone zdrowia, bezpieczenstwa, srodowiska konsumenta lub indywidualnych osob, a w szczegolnosci mlodych osob podatnych na reklame produktow tytoniowych.
· zakaz reklamy i promocji z wyjatkiem drukowanych mediow w ciagu najblizszych 3 lat.
· zakaz reklamy w drukowanych mediach - w ciagu 4 lat.
· zakaz sponsorowania wydarzen sportowych przez przemysl tytoniowy oprocz tych, ktore sa organizowane na swiatowa skale - w ciagu 5 lat.
· zakaz sponsorowania wydarzen organizowanych na swiatowym poziomie - w ciagu 8 lat, ale nie pozniej niz 1 pazdziernika 2006 roku. (Ten artykul wiaze sie z mozliwoscia poszerzenia jurysdykcji Europejskiej Unii poza kraje czlonkowskie).
· powyzsza dyrektywa nie powinna powstrzymywac krajow czlonkowskich od ustanowienia, zgodnie z traktatem, bardziej restrykcyjnych wymagan zwiazanych z reklama i promocja produktow tytoniowych, ktore uznaja za sluszne aby zagwarantowac ochrone zdrowia obywateli [Adaptacja Dyrektywy - Art. 5].
Dyrektywa odnosi sie do krajow Unii Europejskiej, ale szereg krajow ktore ubiegaja sie o czlonkowstwo Unii: jak Polska, Wegry, Czechy, a takze inne beda musialy dostosowac swoje ustawodawstwo do wymogow ustawodawstwa Unii Europejskiej.
2. Sytuacja Zdrowotna w Europie Srodkowej i Wschodniej.
Europa Wschodnia jest jednym z najbardziej zagrozonych obszarow, jesli chodzi o uzycie tytoniu. Zuzycie tytoniu wynosi w granicach 702 miliardow sztuk papierosow rocznie.
W ten rejon swiata przesuwaja sie rynki zbytu przemyslu tytoniowego. Jest to wynikiem realizacji planow strategicznych przemyslu tytoniowego, takze zaproszenia przemyslu tytoniowego do wspolpracy przez niektorych politykow.
Przemysl tytoniowy korzysta z uslug najlepszych ekspertow w dziedzinie prawa, politycznych doradcow takich jak byla premier Wielkiej Brytanii - Margaret Thatcher, ktora firma Philip Morris wynajela jako konsultanta w niepelnym wymiarze czasu na trzyletnim kontrakcie o wartosci 2 milionow dolarow celem wypracowania strategicznych planow ekspansji firmy na rynki Wschodniej Europy.
W dniach od 11 do 13 maja 1998 roku odbyla sie w Warszawie w Centrum Onkologii-Instytucie imienia Marii Curie Sklodowskiej miedzynarodowa konferencja naukowa pod haslem " Sytuacja Zdrowotna w Europie Srodkowej i Wschodniej po transformacji 1989 roku".
Konferencja naukowa zostala zorganizowana pod auspicjami Ministerstwa Zdrowia i Opieki Spolecznej, Instytutu Badan nad Rakiem, Instytutu Onkologii, Ministerstwa Finansow, Swiatowej Organizacji Zdrowia, Banku Swiatowego i Fundacji Promocja Zdrowia.
Konferencja przyciagnela grupe 150 specjalistow od spraw zdrowia i ekonomii z Europy Srodkowej, Wschodniej oraz z wielu krajow swiata, reprezentujacych rzady, osrodki akademickie i instytucje rzadowe.
Wstrzasajacymi faktami bylo to, ze w Europie Srodkowej i Wschodniej umiera przedwczesnie okolo pol miliona osob wiecej niz przed 1989 rokiem. Sytuacja jest wiec alarmujaca i wymaga natychmiastowej reakcji rzadow, organizacji spolecznych, pozarzadowych oraz obywateli zainteresowanych poprawa stanu zdrowia tych spoleczenstw.
Jest to w wiekszosci skutkiem chorob cywilizacyjnych wywolanych wzrostem uzycia tytoniu, wzrostem spozycia alkoholu, niskim spozyciem owocow, warzyw oraz tluszczow roslinnych, ktore sprawiaja, ze przedwczesna smiertelnosc jest o pol miliona wyzsza niz przed 1989 rokiem.
Pozytywnymi zjawiskami zdrowotnosciowymi dostrzeganymi przez naukowcow sa: spadek smiertelnosci noworodkow w powyzszych krajach, obnizenie smiertelnosci wskutek chorob infekcyjnych.
Katastrofalnym zagrozeniem epidemiologicznym jest to, ze kazdego dnia okolo dziesieciu tysiecy dzieci i mlodziezy popada w uzaleznienie od tytoniu w Europie Srodkowej i Wschodniej. Wiecej niz jedna trzecia osob w tej grupie umrze przedwczesnie na choroby spowodowane paleniem tytoniu. Przyniesie to smiertelne zniwo w kolejnych dekadach, jezeli nie nastapi radykalna zmiana sytuacji.
Najwiekszym zagrozeniem dla zdrowia i zycia kobiet jest wzrastajaca zapadalnosc na raka pluc. Jezeli ten trend utrzyma sie, to doprowadzi to do podwojenia smiertelnosci wsrod kobiet na raka pluc w najblizszych dwoch dekadach. Bezposrednia przyczyna tego zjawiska jest wzrost palenia tytoniu wsrod kobiet.
" Palenie tytoniu jest prawdopodobnie najwiekszym pojedynczym czynnikiem smiertelnosci w Europie Srodkowej i Wschodniej" powiedzial Dr. Richard Peto, z uniwersytetu w Oxfordzie, swiatowej slawy ekspert w dziedzinie badan medycznych i epidemiologii.
" Musimy sobie uswiadomic, ze nie mozna osiagnac dobrobytu bez poprawy stanu zdrowia spoleczenstwa" - stwierdzil prof. Witold Zatonski, kierownik Zakladu Epidemiologii i Prewencji Nowotworow w Centrum Onkologii-Instytucie, a jednoczesnie inicjator konferencji i jeden z glownych jej mowcow.
Ponizej prezentuje dyskutowane na konferencji propozycje strategicznych zmian w celu poprawy sytuacji zdrowotnej spoleczenstwa srodkowoeuropejskiego:
· wzmocnienie czynnikow ochronnych poszczegolnych osob jak i calego spoleczenstwa:
· promowanie aktywnosci fizycznej
· promowanie intensywnych kampanii edukacyjnych na temat szkodliwosci alkoholu i tytoniu oraz promowanie zdrowego odzywiania
· wprowadzanie szybkiej diagnostyki lekarskiej majacej na celu szybkie wykrycie zagrozen chorobowych. Przykladem jest tutaj Finlandia, gdzie objeto badaniami powszechnymi wszystkie kobiety w wieku 25-60 lat, co pozwala na wczesne wykrycie zagrozen chorobowych typowych dla kobiet.
· podniesienie podatku na tyton i alkohol. Czesc z dochodu powinna byc przeznaczona na promocje zdrowia.
· wprowadzenie calkowitego zakazu reklamy i promowania tytoniu.
· zastapienie tluszczow zwierzecych tluszczami roslinnymi produkowanymi na rodzimych produktach
III. DZIALALNOSC ANTYNIKOTYNOWA W POLSCE.
Dotychczasowe osiagniecia:
W ostatnich dwoch dekadach Polska przesunela sie z 11 miejsca na liscie swiatowych konsumentow tytoniu w przeliczeniu na jednego mieszkanca na pierwsze miejsce w swiecie. W Polsce wypala sie okolo 100 miliardow papierosow w skali rocznej, co daje okolo 3300-3500 sztuk papierosow na doroslego mieszkanca. Statystyki z 1992 roku wskazywaly nawet liczbe 3620 papierosow na dorosla osobe w skali rocznej.
Palenie tytoniu w Polsce jest zjawiskiem powszechnym - w 1997 roku palilo codziennie 42% mezczyzn i 23% kobiet; w tym 30% kobiet palilo tyton w czasie ciazy - okolo 120 000 narazajac siebie i plod na dzialanie ponad 4000 szkodliwych substancji, w tym okolo 40 substancji rakotworczych.
Polskie kobiety zaczynaja palic w coraz wiekszym stopniu niz mezczyzni i zaczynaja coraz czesciej umierac, podobnie jak mezczyzni, na raka pluc.
Szacuje sie, ze codziennie rozpoczyna w Polsce palenie okolo 500 dzieci, ktore wypalaja w Polsce okolo 3-4 miliardy papierosow rocznie. Co roku palenie tytoniu w Polsce jest przyczyna okolo 70,000 przedwczesnych zgonow.
Opanowanie epidemii nikotynizmu w Polsce jest jednym z najwazniejszych celow polityki zdrowotnej majacej na celu poprawe zdrowia spoleczenstwa polskiego. Wskazuja na to zarowno straty ludzkie: kilkadziesiat tysiecy przedwczesnych zgonow z powodu chorob ukladu krazenia i raka pluc, swiadcza o tym takze koszty ekonomiczne spowodowane paleniem.
Zjawisko rozpowszechnienia tytoniu jest rezultatem dzialania wyspecjalizowanej reklamy, presji spolecznej, strategicznych poczynan przemyslu tytoniowego, a istnienie problemu tytoniowego jest efektem silnego uzaleznienia palacza od nikotyny i ekonomicznych powiazan rynkowych przemyslu tytoniowego z roznymi galeziami gospodarki.
Czynnik ekonomiczny odgrywa ogromna role w wielu poczynaniach budzetowych panstwa. Budzet Polski z tytulu produkcji i obrotu wyrobami spirytusowymi i tytoniowymi wynosi ponad 13% z tych dwoch branz, co przemawia do wielu politykow.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalil
w dniu 9 listopada 1995 roku ustawe
o ochronie zdrowia przed nastepstwami uzywania tytoniu i wyrobow tytoniowych
(Dz.U. Nr.10, poz.55 z 30.01.1996),
ktora weszla w zycie 1 maja 1996 roku.
Juz we wstepie w art 1. ustawa stwierdza, ze organy administracji rzadowej i samorzadu terytorialnego sa obowiazane do podejmowania dzialan zmierzajacych do ochrony zdrowia przed nastepstwami uzywania tytoniu oraz wspierac w tym zakresie dzialalnosc medycznych samorzadow zawodowych, organizacji spolecznych, fundacji, instytucji i zakladow pracy, a takze wspoldzialac z kosciolami i innymi zwiazkami wyznaniowymi.
Program okreslajacy polityke prozdrowotna, spoleczna i ekonomiczna, zmierzajacy do zmniejszenia uzywania wyrobow tytoniowych jest ustalany przez Rade Ministrow, ktora sklada coroczne sprawozdanie Sejmowi z realizacji tego progrmu w terminie do 30 kwietnia.
Zakaz palenia w miejscach pracy.
Wielkim osiagnieciem ustawy jest to, ze zabrania palenia wyrobow tytoniowych poza wyraznie wyodrebnionymi miejscami:
· w zakladach opieki zdrowotnej,
· szkolach i placowkach oswiatowo-wychowawczych,
· w pomieszczeniach zamknietych zakladow pracy oraz innych obiektach uzytecznosci publicznej.
W szczegolnych przypadkach Minister Obrony Narodowej, Minister Spraw Wewnetrznych i Minister Sprawiedliwosci okresla w drodze rozporzadzen zasady dopuszczalnosci uzywania wyrobow tytoniowych na terenie podlegajacych im obiektow zamknietych.
Rada gminy ma takze pelnomocnictwo ustalic w drodze uchwaly dla terenu gminy miejsca przeznaczone do uzytku publicznego jako strefy wolne od dymu tytoniowego.
Ustawa zabrania sprzedazy wyrobow tytoniowych osobom do lat 18, jak rowniez sprzedazy wyrobow tytoniowych w zakladach opieki zdrowotnej, w szkolach i placowkach oswiatowo-wychowawczych oraz na terenie obiektow sportowo-rekreacyjnych.
Ograniczenie dostepnosci produktow tytoniowych w tej ustawie jest zgodne z powszechnie uznawana w USA zasada, ze nalezy dzieci i mlodziez chronic przed uzaleznieniem tytoniowym i konsekwencjami uzycia tytoniu. W Polsce ustawa antynikotynowa polozyla w tym aspekcie kres praktykowanemu przez wielu rodzicow wysylaniu dzieci po paczke papierosow.
Zakazana jest ponadto sprzedaz w automatach ulicznych oraz papierosow w opakowaniach zawierajacych mniej niz dwadziescia sztuk oraz luzem bez opakowania. Zabrania sie takze produkcji i wprowadzania do obrotu wyrobow tytoniowych bezdymnych. Zabrania sie reklamowania i promocji wyrobow tytoniowych, rekwizytow tytoniowych i produktow imitujacych wyroby lub rekwizyty tytoniowe oraz symboli zwiazanych z uzywaniem tytoniu w telewizji, radiu i kinach, prasie dzieciecej i mlodziezowej, zakladach opieki zdrowotnej, placowkach kulturalno-oswiatowych, szkolach wyzszych i obiektach sportowo-rekreacyjnych.
Na kazdym jednostkowym opakowaniu papierosow dopuszczonych do obrotu handlowego powinny byc w sposob widoczny, czytelny i trwaly umieszczone:
co najmniej dwie rozniace sie w tresci informacje ostrzegajace przed szkodliwoscia uzywania tytoniu. Informacje te, sformulowane w jezyku polskim, umieszcza sie na powierzchni nie mniejszej niz 30% kazdej z najwiekszych stron jednostkowego opakowania papierosow.
Na reklamie wyrobow tytoniowych umieszcza sie widoczny i czytelny napis ostrzegajacy o szkodliwosci uzywania tytoniu, zajmujacy co najmniej 20% powierzchni reklamy.
Minister Zdrowia i Opieki Spolecznej okresla w drodze rozporzadzenia, tresc, wzory i sposob umieszczania napisow, a takze dopuszczalna zawartosc substancji szkodliwych dla zdrowia w wyrobach tytoniowych oraz sposob ustalania ich zawartosci (art.9-10).
W dniu 5 grudnia 1996 roku ukazalo sie rozporzadzenie Ministra Zdrowia i Opieki Spolecznej w sprawie tresci, wzorow i sposobu umieszczania napisow ostrzegajacych przed szkodliwoscia uzywania tytoniu oraz informacji o zawartosci substancji smolistych i nikotyny, a takze w sprawie dopuszczalnej zawartosci substancji szkodliwych w wyrobach tytoniowych i sposobu ustalania ich zawartosci (Dz.U.13.12.1996, Nr. 146, Ustawa 685).
Rozporzadzenie to wprowadza nastepujace napisy ostrzegajace o ryzyku zdrowotnym zwiazanym z paleniem tytoniu:
· na reklamach: " Palenie tytoniu powoduje raka i choroby serca"
· na opakowaniach: "Palenie tytoniu powoduje raka"; "Palenie tytoniu powoduje choroby serca".
Rozporzadzenie to ustala szczegolowo zasady i sposob umieszczania tych napisow w taki sposob aby byly one widoczne i czytelne.
Rozporzadzenie zawiera normy dopuszczalnej zawartosci substancji smolistych i nikotyny, ktore powinny byc zrownane z normami obowiazujacymi w EWG. Od lipca 1998 roku obowiazuje 15 mg zawartosc substancji smolistych i 1,2 mg nikotyny (w EWG 12 mg substancji smolistych i 1,2 mg nikotyny - zostanie wprowadzona w Polsce w roku 2003. Jest to wynikiem powolnych przemian w uprawie i przerobie polskiego tytoniu.
Art. 11 zapewnia bezplatne leczenie uzaleznienia od uzywania tytoniu prowadzone w publicznych zakladach opieki zdrowotnej. [Trudno jest mi odpowiedziec czy ta usluga zdrowotna bedzie wciaz oferowana bezplatnie po obecnych reformach opieki zdrowotnej w Polsce - przyp. aut. AM]. Naleza do tych uslug poradnictwo, minimalna interwencja lekarska, opieka nad kobietami w ciazy, a w przypadku mozliwosci kadrowych organizowane sa kursy odwykowe, telefon zaufania, czy nowe leki ulatwiajace opanowanie objawow glodu nikotynowego u osob uzaleznionych od nikotyny.
Sankcje: Art. 8 i 12.
Istotnym elementem, ulatwiajacym realizacje zapisow ustawowych, sa sankcje karne zawarte w art. 12 ustawy, mowiace o tym, ze kto:
produkuje lub sprzedaje wyroby tytoniowe, w ktorych zawartosc substancji szkodliwych przekracza dopuszczalne normy,
produkuje lub wprowadza do obrotu wyroby tytoniowe bezdymne,
wprowadza do obrotu handlowego wyroby tytoniowe bez uwidocznienia na ich opakowaniu informacji o nastepstwach uzywania tytoniu lub o zawartosci substancji szkodliwych.
reklamuje wyroby tytoniowe w miejscach niedozwolonych
- podlega karze ograniczenia wolnosci lub grzywny do dwudziestu tysiecy zlotych.
Z kolei art. 13 okresla, ze kto:
sprzedaje wyroby tytoniowe wbrew zakazom,
pali wyroby tytoniowe w miejscach objetych zakazami
- podlega karze grzywny, zas orzekanie nastepuje w trybie przepisow o postepowaniu w sprawach o wykroczenia.
Ustawa ta jest uwienczeniem wielu lat zabiegow polskich parlamentarzystow i polskiego spolecznego ruchu antytytoniowego.