Choroba przyzebia jest bardzo rozpowszechnina choroba wsrod pacjentow dentystycznych. Przez ostatnich 25 lat zmienily sie poglady naukowcow na etiologie, rozwoj i leczenie tej choroby. Na poczatku lat siedemdziesiatych przewazala teoria, ze plytka nazebna akumulujaca sie wokol dziasla na powierzchni zeba doprowadza do powstawania kamienia poddziaslowego. Kombinacja plytki bakteryjnej i kamienia poddziaslowego doprowadza do formowania sie kieszonki patologicznej, ktora z kolei prowadzi do utraty kosci, a nastepnie do utraty zeba. Za czynniki ulatwiajace powstawanie choroby uwazano uraz zgryzowy (np. za wysokie lub niskie wypelnienie), nawisajace na dziaslo brzegi wypelnien, nieprawidlowe ustawienie zebow. Wierzono rowniez, ze wszystkie bakterie wystepujace w plytce nazebnej sa jednakowo niebezpieczne dla przyzebia, ze zapalenie dziasel nie leczone prowadzi do zapalenia wszystkich tkanek przyzebia, ze nie leczona parodontoza postepuje powoli, ale przez caly czas w tym samym stopniu, ze ponadto higiena zebow i wiek pacjenta sa czynnikami odpowiedzialnymi za podatnosc na te chorobe.
Od momentu powstania pierwszej teorii parodontozy przeprowadzono wiele badan naukowych, ktore doprowadzily do poszerzenia naszej wiedzy i wielu zmian w interpretacji rozwoju tej choroby.
Obecny model twierdzi, ze za wywolanie tej choroby odpowiedzialne sa tylko pewne rodzaje chorobotworczych bakterii, ze za destrukcje tkanek odpowiedzialny jest organizm pacjenta (jego uklad immunologiczny), parodontoza przebiega nie w sposob ciagly tylko okresowy, nie wszyscy pacjenci sa podatni w tym samym stopniu. Specyficzne czynniki wrodzone, nabyte i srodowiskowe biora udzial w wywolaniu tej choroby. Stwierdzono rowniez, ze parodontoza jest czynnikiem powodujacym chorobe wiencowa serca i powoduje u matek cierpiacych na parodontoze przedwczesne przyjscie na swiat noworodkow z niska masa urodzeniowa ciala.
Czynniki wrodzonepredysponujace do powstania parodontozy to: rasa, plec, dziedziczna sklonnosc, wrodzone choroby immunologiczne, dysfunkcja fagocytow, mongolizm, choroba Papillona-Lefevra, cukrzyca.
Czynniki nabyte i srodowiskoweto: zla higiena, wiek, lekarstwa, uzywanie tabaki do zucia lub palenie tytoniu, stres, nabyte choroby ukladu immunologicznego, choroby ukladu hormonalnego, stany zapalne, nieprawidlowe odzywianie.
Obecnie wiadomo, ze sposrod 300 rodzajow bakterii wystepujacych w jamie ustnej tylko pare jest odpowiedzialnych za destrukcje tkanek w parodontozie. Zapalenie dziasla u mlodych ludzi ( gingivitis) zwiazane jest z ogolnym zwiekszeniem ilosci plytki na zebach (zla higiena) i zwiekszeniem ilosci gram negatywnych bakterii. W parodontozie doroslych stwierdzono ogolny wzrost ilosci bakterii oraz pojawienie sie szczegolnych ich chorobotworczych rodzajow jak Porphyromonas, Bacteroides, Actinobacillus, Treponema. Bakterie te w podatnym organizmie wywoluja odpowiedz zapalna. Na skutek zlozonych reakcji zapalnych organizmu pojawia sie czynnik aktywujacy osteoklasty (komorki zerne kosci) obecnie nazywany iterlukina-1 beta. Jest to glowny czynnik odpowiedzialny za wywolanie lawiny reakcji doprowadzajacych do zzerania wlasnej kosci i tkanek miekkich. Nie wszyscy ludzie odpowiadaja taka nadmierna reakcja na plytke nazebna. Reakcja na bakterie moze byc bardzo rozna. Zalezy od dziedzicznej odpowiedzi immunologicznej pacjenta. W przyszlosci nalezy spodziewac sie wprowadzenia testu genetycznego badajacego podatnosc na parodontoze. Spowoduje to bardziej swiadoma i chetna wspolprace pacjenta z lekarzem dentysta w zapobieganiu niekontrolowanej ciezkiej parodontozy. Mozna to porownac do obecnie powszechnie przeprowadzanego badania pacjentow na zawartosc cholesterolu we krwi. Po przeprowadzeniu badania pacjent jest swiadomy zagrozen i chetniej stosuje sie do zalecanej przez lekarza diety i badan kontrolnych w celu unikniecia pozniejszych komplikacji.
Ostatnie badania nad menopauza stwierdzaja, ze zmniejszony poziom estrogenu po menopauzie zwieksza ryzyko utraty zebow. Stwierdzono, ze terapia hormonalna w czasie i po menapauzie zmniejsza ryzyko utraty zebow. Trwaja obecnie dokladne badania nad wplywem hormonow na stan kosci po menapauzie. Stwierdzono korelacje miedzy masa kosci calego ciala i masa kosci szczek co ma wplyw na utrzymanie zebow w kosci. Estrogeny redukuja zdolnosc osteoklastow do resorpcji kosci.
Wplyw lekarstw przyjmowanych przez pacjanta ma wplyw na stan zdrowotny przyzebia. Stwierdzono, ze przy przyjmowaniu lekarstw antydepresyjnych typu Prozac czy Xanax wystepuje u pacjentow mniejsza dbalosc o higiene jamy ustnej. Podobne, tylko ze zwiazane z depresja zaburzenie dbalosci o higiene wystepuje u osob przyjmujacych niektore leki na nadcisnienie. m.in. Vasotec, Capoten. Osoby przyjmujace te lekarstwa powinny czesciej zglaszac sie na profesjonalne czyszczenie zebow oraz potrzebuja dodatkowych szczoteczek mechanicznych w celu zwiekszenia efektywnosci czyszczenia w domu.
Niektore z lekarstw maja ogromny wplyw na przerost dziasel. Sa to Dilantin (fenytoina) stosowana przy leczeniu padaczki, leki stosowane w nadcisnieniu (blokery wapnia), Cardizem, Procardia. Zwiekszone ryzyko zachorowania na choroby przyzebia wystepuje u pacjentow zazywajacych Cyclosporyny (po tranplantacji tkanek), u dzieci zazywajacych amfetaminy (stosowane u nadpobudliwych dzieci). W przypadku tych pacjentow czestsze niz dwa razy w roku czyszczenie profesjonalne zebow jest bardzo wskazane.
Czy jestes w grupie ryzyka zachorowania na parodontoze.
· Czy palisz wiecej niz pol paczki
papierosow dziennie ? tak ? nie
· Czy czyscisz i nitkujesz zeby
nieregularnie ? tak ? nie
· Czy rzadko chodzisz na profesjonalne
czyszczenia zebow ? tak ? nie
· Czy masz cukrzyce ? tak ? nie
· Czy jestes pod wplywem duzego stresu ? tak ? nie
· Czy twoi rodzice chorowali
na parodontoze ? tak ? nie
Im czesciej odpowiedziales tak na zadane pytanie tym wieksze jest twoje ryzyko zachorowania na parodontoze.
Nasza wzrastajaca wiedza na temat etiologii parodontozy przyczynia sie do wzrostu wiedzy na temat jej zapobiegania i leczenia. Mozliwe stalo sie odbudowanie zniszczonej przez chorobe kosci na drodze regeneracji. Stwierdza sie mozliwosc tworzenia nowej kosci z uzyciem zmineralizowanej, zamrozonej, suchej kosci; mozliwe jest odtworzenie zniszczonego przyczepu nablonkowego. Dalsze badania nad molekularnym rozwojem przyzebia moga przyniesc kolejne obiecujace dla leczenia parodontozy odkrycia.
Obecnie nasza wiedza na temat parodontozy jest znacznie poszerzona. Ludzie zyja dluzej i dluzej utrzymuja zdrowe zeby. Nastepuje scislejsza wspolpraca miedzy lekarzami ogolnymi a dentystami w trosce o dobro pacjenta. Wspolczesne podejscie do chorob przyzebia pozwala na rozwijanie lepszych metod diagnostycznych, kladzie wiekszy nacisk na zapobieganie i wczesne leczenie. Dentystami, ktorzy sa najbardziej kompetentni w leczeniu parodontozy sa periodontolodzy. Koszty leczenia w czesci pokrywa ubezpieczenie, 20% lub 50% musi doplacic pacjent (w zaleznosci od tego ile placi ubezpieczenie).
A oto cennik uslug. Koszt czyszczenia glebokiego (scaling and root planning) wynosi w tej chwili okolo $150 za jedna czwarta czesc uzebienia, to znaczy ze za wyczyszczenie wszystkich zebow cena wynosi 150 pomnozone przez 4 = $600. Zabiegi chirurgiczne na przyzebiu maja zroznicowana cene w zaleznosci od rodzaju wykonanej operacji.
