Pomnik Ernesta Malinowskiego inzyniera, projektanta i budowniczego najwyzej na swiecie docierajacej linii kolejowej odslonieto na przeleczy Ticlio w Peru, 9 lipca 1999 roku. Realizatorem projektu budowy tego pomnika bylo Stowarzyszenie Inzynierow i Technikow Komunikacji w Polsce z jego prezesem - doktorem inzynierem Wieslawem Starowiczem. W Komitecie Honorowym Promocji Dziela Inz. Ernesta Malinowskiego wspolpracowali inzynierowie, naukowcy, biznesmani, pedagodzy, artysci, dziennikarze, dyplomaci i politycy. W uroczystosci tej wziela udzial duza grupa inzynierow z Polski, Polonia peruwianska, amerykanska oraz delegacje rzadowe Peru i Polski.
Podroz koleja transandyjska z Limy na przelecz Ticlio dostarcza niezapomnianych wrazen, jest nieustanna mozolna wspinaczka w gore po polkach wykutych w prawie pionowych skalach. Wspaniale, o fantastycznych ksztaltach i kolorach skaly, wawozy i urwiska skladaja sie na niepowtarzalny, grozny i majestatyczny pejzaz Andow. Gustaw Zemla, profesor Akademii Sztuk Pieknych w Warszawie, projektant pomnikow Jana Pawla II w Mistrzejowicach i w Plocku stwierdzil po wizji lokalnej, ze Andy sa najpiekniejszym pomnikiem swiata wyrzezbionym przez Stworce. Bylo wiec wiele pomyslow formy pomnika. Wybudowany pomnik ma w sobie wiele z ducha i nastroju budownictwa Inkow.
Pomnik profesora Zemly prezentuje sie wspaniale na tle wysokich, osniezonych gor, sklada sie z 29 elementow i ma wysokosc 23 stop. Ze wzgledu na prawdopodobne wstrzasy sejsmiczne bloki pomnika sa sprezone specjalnymi ciegnami sila po 30 ton kazdy. Kompozycja pomnika jest prosta, stanowi uklad bryl geometrycznych opartych na prostopadloscianie, szescianach oraz kole.
Wedlug profesora Zemly to wlasnie kamienne kolo wienczace cala kompozycje symbolizuje slonce Inkow, energie i ruch. W to kamienne kolo wpisany jest realistyczny, odlany w brazie portret inzyniera Malinowskiego.
Uroczystosc odsloniecia prowadzona przez Dyrektora Polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych rozpoczeto od odegrania hymnow Peru i Polski. Pomnik opasany byl bialo - czerwonymi wstazkami. Pod pomnikiem mlodziez z miejscowej szkoly trzymala warte honorowa. W imieniu Prezydenta Rzeczpospolitej przemawiala minister Barbara Labuda. Przemawiali rowniez wicemarszalek sejmu Stanislaw Zajac, dyrektor Alejandro Leona Pazos, przewodniczacy Peruwianskiego Komitetu obchodow 100 lecia smierci E. Malinowskiego i burmistrz gminy na terenie ktorej stoi pomnik Alcalde Teodoro Cardenasa. Dla Polakow bardzo wazna byla deklaracja burmistrza, ze Gmina bierze pomnik pod opieke, a bedzie sie nim zajmowac mlodziez szkolna.
Podczas uroczystego przyjecia Prezydent Republiki Peru Alberti Fujimori powiedzial:
" ...w okresie juz po umocnieniu Republiki Peru spotykamy sie z wybitnymi Polakami jak Ernest Malinowski, jedyny i wylaczny autor wszystkich planow, projektow i szkicow i budowniczy najwyzej polozonej kolei na swiecie w Andach peruwianskich, cudu techniki tamtych czasow. Wybitny inzynier Malinowski przybyl do Peru w 1852 roku i dal piekne dowody milosci i wiernosci swej drugiej ojczyznie".
W Polsce rok 1999 ogloszono z inicjatywy Stowarzyszenia Inzynierow i Technikow Komunikacji Rokiem Malinowskiego. Takze w Peru rok 1999 byl rokiem inzyniera Malinowskiego. W Polsce wybito srebrna 10 zlotowa i dwuzlotowa monete obiegowa z jego podobizna. Jest to pierwszy przypadek umieszczenia podobizny inzyniera na monecie. Poczta Polska wydala okolicznosciowy znaczek.
Dzieki staraniom peruwianskiego komitetu obchodow 100 rocznicy smierci Malinowskiego takze i w tym kraju wydano znaczek pocztowy i medal z jego podobizna.
W Polsce i w Peru odbyly sie sesje naukowe, sympozja, ukazaly sie publikacje ksiazkowe na temat zycia i dziela Malinowskiego. Inicjatorka budowy pomnika Malinowskiego byla Pani Elzbieta Dzikowska, znana polska podrozniczka, ktora znalazlwszy sie w najwyzszym miejscu do ktorego dociera Centralna Kolej Transandyjska byla zaskoczona brakiem jakichkolwiek informacji o wlasciwym tworcy tej linii kolejowej. Postanowila sobie, ze zrobi wszystko aby w tym miejscu stanal pomnik Malinowskiego dla przypomnienia swiatu prawdziwego tworcy tej najwyzej na swiecie docierajacej linii kolejowej.
Calkowity koszt budowy w wysokosci 480 tysiecy zlotych zostal pokryty ze sprzedazy cegielek i darowizn czlonkow Stowarzyszenia Inzynierow i Technikow Komunikacji w Polsce oraz firm i osob prywatnych, bez udzialu budzetu panstwa. Ta droga Polsko Amerykanski Zwiazek Inzynierow w Chicago chcialby serdecznie podziekowac wszystkim tym ktorzy wykupili u nas cegielki budowy pomnika Malinowskiego w Peru.
