Wedlug statystyk, az 67% domow w USA nie jest chronionych nalezytym ubezpieczeniem. Dla posiadacza nie splaconego domu ubezpieczenie jest obowiazkowe. W momencie, gdy uwolnisz sie od dlugu i nie bedziesz obciazony miesiecznymi splatami pozyczki (mortgage payments), mozesz sie pozbyc rowniez i ubezpieczenia. Ale czy warto? Koszty ubezpieczenia sa stosunkowo niewielkie, a korzysci wynikajace z jego posiadania moga okazac sie ogromne.
Wiekszosc z nas, gdy slyszy slowo ubezpieczenie, ma na mysli pozar lub kradziez. Wedlug statystyk, straty wynikajace na skutek pozarow w USA, szacowane sa na okolo 3 biliony dolarow rocznie. Zgodnie z raportem National Protection Association, rocznie ma miejsce w USA ok. 350,000 pozarow domow. Pozar wybucha w Stanach Zjednoczonych co 9 sekund, okolo 28,000 ludzi jest rannych, a 4,700 pada ofiara tego zywiolu rocznie.
Ubezpieczenie domu obejmuje nie tylko pozar i kradziez - ma zasieg duzo szerszy. Sklada sie ono z 3 zasadniczych czesci:
1. Ubezpieczenie na dom.
2. Ubezpieczenie mienia.
3. Ubezpieczenie od odpowiedzialnosci cywilnej.
Ubezpieczenie na dom
HO-1 - czyli podstawowa polisa ( basic), chroniaca przed 11 rodzajami niebezpieczenstw, m.in.: pozarem, wiatrem, wybuchami, wandalizmem, wybuchem wulkanu, kradzieza czy tez stratami spowodowanymi przez samolot lub samochod.
HO-2- czyli polisa rozszerzona (board), ktora chroni nas na wypadek 18 roznych niebezpieczenstw; tych wymienionych powyzej oraz dodatkowych, spowodowanych np. awaria systemu kanalizacyjnego, grzewczego czy wybuchu nuklearnego.
HO-3- czyli polisa specjalna, zabezpiecza na wypadek wszystkich niebezpieczenstw, z wyjatkiem m.in. powodzi, trzesien ziemi, wojny czy wybuchu nuklearnego.
HO-4- to polisa dla lokatorow i wlascicieli mieszkan, tzw. cooperative. Zapewnia ubezpieczenie mienia (ubezpieczenie budynku lezy w gestii wlasciciela).
HO-7- czyli ubezpieczenie dla wlascicieli kondominium. Polisa ta chroni tylko samo mieszkanie. Wszystkie tzw. common areas (korytarze, windy itp.) sa ubezpieczone przez zarzad budynku.
HO-8- najpewniejsza i najbardziej rozlegla polisa, zwana full guaranted replacement coverage. Polisa ta ubezpiecza dom na tyle dobrze, ze w razie nieszczescia, firma ubezpieczeniowa zastapi "stary" dom nowym, o tym samym standardzie co zniszczony dom.
Casualty protection ubezpiecza nie tylko sam dom, ale rowniez budynki na terenie posesji, a wiec garaz czy szope na narzedzia (do 10% wartosci budynku mieszkalnego).
Polisa na dom obejmuje rowniez ubezpieczenie na drzewa, krzewy i trawnik (ubezpiecza do 5% wartosci polisy). W przypadku straty domu pokrywa koszty kupna nowej odziezy, naczyn, poscieli i innego sprzetu domowego zniszczonego w wyniku nieszczesliwego zdarzenia losowego. Rekompensuje rowniez koszty wynikajace z usuniecia gruzow i szczatkow budynku.
Uwaga: Usluga strazy pozarnej zwracana jest do $500. W zagrozonych powodzia czy tez trzesieniem ziemi terenach, koniecznoscia staje sie wykupienie tzw. flood insurance (ubezpieczenie od powodzi) czy tez earthquake insurance (ubezpieczenia od trzesienia ziemi). Wedlug danych Federal Emergency Managament Agency, sposrod 11 milionow budynkow zagrozonych powodzia tylko 2,6 miliona jest ubezpieczonych na wypadek tego strasznego zywiolu. By uzyskac wiecej informacji na temat ubezpieczenia od powodzi, nalezy zadzwonic pod bezplatny numer 800/638-6620 ( National Flood Insurance Program). Trzesienia ziemi sa najpowazniejszym problemem w Kalifornii, choc zdarzaja sie i w innych regionach kraju. W Kalifornii ubezpieczenie od trzesienia ziemi jest obowiazkowe. Ceny wahaja sie w zaleznosci od zagrozenia na danym terenie. Przecietnie wynosza one polowe ceny normalnego ubezpieczenia z ekstremalnie wysoka suma tzw. deductible (koszty, ktore musisz poniesc w przypadku katastrofy, zanim ubezpieczenie pokryje pozostale koszty). Deductible waha sie od 5 do 10% wartosci domu.
Uwaga: Zanim zakupisz dom w zagrozonej trzesieniem ziemi strefie, zorientuj sie, jak ksztaltuje sie wysokosc ubezpieczenia w lokalnych firmach ubezpieczeniowych.
Ubezpieczenie mienia
Ubezpieczenie wyposazenia domu jest rownie wazne jak ubezpieczenie samego domu. Wiekszosc polis zabezpiecza domowe ruchomosci do wysokosci 50% wartosci polisy. Jezeli Twoj dom jest ubezpieczony na $100,000, to Twoje mienie powinno byc przynajmniej ubezpieczone do sumy $50,000.
Firmy ubezpieczeniowe stosuja zroznicowane stawki odpowiedzialnosci za poszczegolne kategorie mienia:
- Od $500 do $1,000 za papiery wartosciowe, kolekcje znaczkow, manuskrypty, bizuterie, futra, szlachetne kamienie.
- Od $100 do $200 za gotowke, zloto, srebro, platyne (z wyjatkiem bizuterii i sztuccow), monety.
- Od $1,000 do $2,500 za pozlacane lub posrebrzane sztucce lub naczynia, bron palna.
- Do $2,500 za mienie nalezace do biznesu.
Poniewaz nie sa to wielkie sumy, warto wykupic dodatkowe ubezpieczenie, zwane floater. Firma ubezpieczeniowa zazada dokladnych informacji o kazdym dodatkowo ubezpieczonym przedmiocie: opis, marka itp.
Uwaga: Spisz dokladny inwentarz tego, co posiadasz w domu. Dobrze jest miec kasete wideo zalaczona do spisu inwentarza. Zachowuj wszystkie rachunki wiekszych zakupow i przechowuj je razem ze spisem swojego dobytku i kaseta wideo w bezpiecznym miejscu (np. w skrytce w banku lub u swojego agenta ubezpieczeniowego. Floaters kosztuja od kilku centow do kilku dolarow za kazde $100 odszkodowania (tego typu ubezpieczenia nie uwzgledniaja strat wyniklych z dzialan wojennych czy wybuchu jadrowego).
Polisy ubezpieczeniowe asekuruja mienie na co najmniej ich obecna wartosc (actual cash value) minus deprecjacja. W zwiazku z deprecjacja kwota, ktora otrzymasz od firmy ubezpieczeniowej w przypadku kradziezy jest zawsze mniejsza anizeli kwota potrzebna na kupno analogicznego przedmiotu. Ze wzgledu na to oplaca sie wykupic tzw. replacement cost coverage, czyli dodatek do polisy gwarantujacy pokrycie kosztow wymiany mienia.
Ubezpieczenie od odpowiedzialnosci cywilnej
Ubezpieczenie wlascicieli domu od odpowiedzialnosci cywilnej (liability protection) to bardzo wazny skladnik ubezpieczenia. Miliony wypadkow zdarzaja sie rocznie w USA i wiele z nich znajduje swoj epilog w sadach. Co jakis czas srodki masowego przekazu donosza o kolejnym absurdalnym procesie. "It"s a free country" - mawiaja Amerykanie. Czesc odbiera to za przejaw zlotej wolnosci, czesc natomiast widzi w tym kryzys i upadek moralny amerykanskiego spoleczenstwa. Jednym slowem, nigdy nie jest za pozno, by stanac w sadowe szranki i sprobowac wyciagnac od kogos dolara. W Stanach Zjednoczonych sadzenie stalo sie modne. Dlatego tez tak wazne staje sie ubezpieczenie od odpowiedzialnosci cywilnej.
Liability insurance chroni nie tylko samego wlasciciela domu, ale cala jego rodzine i kazdego goscia, ktory na jego posesji ulegnie wypadkowi. Zalozmy, ze sasiad rozzloscil, bedacego za ogrodzeniem na Twojej posesji Twojego psa i pies go zadrasnal. Zwykly rozsadek mowi, ze to sasiad stal sie przyczyna wypadku, ale w swiecie odpowiedzialnosci cywilnej i w swietle amerykanskiego prawa, osoba odpowiedzialna stajesz sie Ty, czyli wlasciciel domu. Twoj sasiad, najmujac dobrego adwokata, moze wyciagnac od Ciebie spora sume pieniedzy.
Gdy posiadasz ubezpieczenie od odpowiedzialnosci cywilnej (liability coverage), koszty wynikajace z roszczen sasiada pokrywa Twoja firma asekuracyjna. Azeby firma zaplacila za roszczenia przeciwko Tobie, obydwie strony (Ty i poszkodowany) musza sie zgodzic, ze wina nastapila z Twojej winy lub musi orzec o tym sad. Dopiero wowczas firma ubezpieczeniowa pokryje koszty do ustalonej w umowie wysokosci.
Uwaga: Ze wzgledu na istna plage procesow sadowych, warto wykupic dodatek zabezpieczajacy od odpowiedzialnosci cywilnej, tzw. umbrella policies (polisy parasolki). Polisy te chronia na kwote do miliona dolarow i wiecej oraz pokrywaja szeroki zakres odpowiedzialnosci, m.in. znieslawienie i oszczerstwo.
Bardzo istotna rzecza jest przeglad polisy ubezpieczeniowej przynajmniej raz do roku. Choc nie jest to fascynujace zajecie, odnowienie (w miare potrzeby) swojej polisy i uaktualnienie jej ma ogromne znaczenie.
Oto kiedy nalezy pomyslec o uaktualnieniu swojej polisy:
- Gdy dokonales w domu przerobek, ktore podnosza jego aktualna wartosc.
- Jesli zakupiles do domu kosztowny sprzet, meble, obrazy albo trzymasz w nim kosztowna bizuterie czy inna znaczaca wlasnosc.
- Jesli koszty materialow budowlanych wzrosly, co wiaze sie ze wzrostem kosztow ewentualnej rekonstrukcji i odbudowy domu.
Jak zaoszczedzic na polisie ubezpieczeniowej
Tylko 3% Amerykanow nie posiada polisy ubezpieczeniowej na dom. Juz sama ta liczba swiadczy o tym, jak istotne ma znaczenie homeowners insurance policy, szczegolnie w USA.
Na ile sie ubezpieczyc
Dom powinien byc ubezpieczony na kwote kosztu jego odbudowy (replacement value), a co najmniej na 80% wartosci tego kosztu.
Jesli ubezpieczysz sie na mniej, w przypadku zaistnialej koniecznosci odszkodowania, otrzymasz tylko czesciowe odszkodowanie, nie pokrywajace wyniklych strat.
Im wyzsze ryzyko ponosi firma asekuracyjna, tym drozsza jest Twoja polisa. Koszt ubezpieczenia zalezy od wielu czynnikow.
Oto one:
- Rodzaj i konstrukcja Twojego domu. Jesli zakupiles dom o drewnianej konstrukcji, zaplacisz o 5 - 10% wieksza skladke anizeli kupujac dom murowany czy ceglany.
- Wiek domu. Nowe domy moga otrzymac znizke do 20%.
- Lokalizacja. Firmy ubezpieczeniowe dziela kraj na rejony i przypisuja kazdemu rejonowi wskaznik ryzyka (wg statystyki przestepczosci i ochrony przeciwpozarowej).
- Jakosc ochrony przeciwpozarowej. Klasyfikacja zalezy od odleglosci domu do posterunku strazy pozarnej i od jakosci szkolenia strazakow w danym rejonie.
Wysokosc ubezpieczenia rozni sie nie tylko w zaleznosci od rejonu kraju, ale nawet w poszczegolnych dzielnicach moze roznic sie od 50% do 100%.
Jak zredukowac koszty polisy
- Zaakceptuj wyzszy wklad wlasny (czyli wyzsze deductible - po polsku franszyza). Im wyzsze bedzie Twoje deductible (czyli kwota, ktora bedziesz musial pokryc z wlasnej kieszeni w przypadku nieszczesliwego wypadku), tym nizszy bedzie koszt Twojej polisy.
- Zainstaluj w swoim domu urzadzenia zabezpieczajace przed kradzieza, np. security systems i deadbolt locks.
- Zainstaluj sprinkle system (do zraszania trawnikow) na swojej dzialce.
- Jezeli nie palisz, niektore firmy moga zaoferowac Ci od 5 % do 10% znizki.
- Warto wykupic w jednej firmie ubezpieczeniowej kilka roznych polis (ubezpieczenie auta, ubezpieczenie na zycie, ubezpieczenie zdrowotne itp.). Mozesz wtedy poprosic o multiple policy discount.
Okolo 70% Amerykanow kupuje swoje polisy w tych samych firmach. Slusznie, bo mozna w ten sposob otrzymac od 10% do 15% bonifikaty.
Uwaga: Czasami warto potargowac sie troche, zanim wykupisz polise ubezpieczeniowa. Mozesz wlozyc kopie swojej polisy do koperty i poslac ja do kilku innych firm ubezpieczeniowych z prosba o wycene i zaproponowanie Ci lepszych warunkow niz masz obecnie.
Jesli napotkasz na problem we wspolpracy z firma ubezpieczeniowa lub bedziesz potrzebowac dodatkowych wyjasnien, skontaktuj sie z Departamentem Ubezpieczen w Twoim stanie ( Insurance Department) lub zadzwon pod nr 8000-942-4242 ( Insurance Information Institute). Ten ostatni ma sporo bezplatnych broszur o ubezpieczeniach. Trzeba tylko o nie poprosic.
Wielu z nas nie przywiazuje wiekszej wagi do polisy ubezpieczeniowej swojego domu, podobnie zreszta jak i do ubezpieczenia swojego auta. Szczegolnie odnosi sie to do nowo przybylych. Traktujemy fakt posiadania ubezpieczenia jako rzecz konieczna, niezbedna i godzimy sie z tym faktem. Tymczasem warto poswiecic temu zagadnieniu nieco wiecej uwagi. Regula jest prosta: Jesli nie stac Cie na poniesienie finansowych konsekwencji w razie nieszczesliwego wypadku, zabezpiecz sie i to na tyle dobrze, abys mogl spokojnie spac i pracowac.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363 Tel. (718) 224-3492
