Typowo kocie infekcje wirusowe stanowiace najwieksze zagrozenie dla tego fatunku zwierzat wywoluja herpeswirusy, parwowirusy, koronawirusy i retrowirusy. O ile infekcje wywolane wirusami nalezacymi do pierwszych trzech grup dzieki skutecznym szczepionkom od wielu lat maja tendencje spadkowa i nie stanowia obecnie znacznego zagrozenia dla udomowionych kotow, o tyle infekcje retrowirusami sa coraz czesciej spotykanymi, niebezpiecznymi ze wzgledu na znaczne powiklania i 100% smiertelnosc schorzeniami u tych zwierzat. Poliwalentne, standardowe, trzykrotne szczepienia mlodych kotow do osiagniecia przez nie wieku 14-16 tygodni i coroczne szczepienia kotow doroslych skutecznie uodporniaja te zwierzeta przeciwko wirusowemu zapaleniu krtani i tchawicy (ang herpesvirus FRV), wirusowemu zapaleniu gornych drog oddechowych (ang. calicivirus FCV) i pauleukopenii kotow (ang. parwovirus FPV) znakomicie przy tym kontrolujac sytuacje epizootyczna wiekszosci populacji domowych. Grupe koronawirusow reprezentuja rownie czesto spotykane oraz znaczaco wplywajace na zdrowie populacji kotow domowych: wirus zapalenia otrzewnej (ang coronavirus FIPV feline infection peritonitis virus) i wirus zapalenia jelit mlodych kotow (ang feline enteric coronavirus). Grupe retrowirusow na ktora coraz czesciej zwraca sie baczna uwage w ostatnich latach reprezentuja trzy podgrupy: oncowirusy z wirusem bialaczki kotow (ang. FeLV feline leukemia virus) i wirusem sarkomy kotow (ang. FeSV), lentiwirusy z wirusem immunosupresji kotow (ang. FIV feline immunodeficiency virus) oraz spumawirusy z wirusem syncytialnym kotow (ang. FSFV). W ludzkiej czy weterynaryjnej medycynie wymieniona klasyfikacja opiera sie o cechy morfologiczne i charakterystyke biochemiczna wirusow. Wszystkie retrowirusy sa tzw. RNA wirusami co oznacza, ze cala informacja genetyczna o wirusie zakodowana jest w sekwencjach kwasu rybonukleinowego, a nie jak w przypadku innych wirusow, bakterii czy komorkowcow w DNA. Oncowirusy i lentiwirusy sa okreslane czesto jako tzw. wirusy powolne, co oznacza, ze oddzialywanie ich na organizm jest dlugotrwale. Do podgrupy lentiwirusow z wirusem kocim FIV naleza rowniez wirus medi-visna parzystokopytnych, wirus zakaznej anemii u koni czy ludzki HIV. Cecha najwazniejsza tej podgrupy wyrozniajaca ja z innych podgrup czy grup wirusow jest posiadanie charakterystycznego dla niej enzymu tzw. rewersyjnej transkryptazy. Enzym ten umozliwia np. wirusowi FIV charakterystyczny sposob replikacji czyli "namnazania sie" w komorkach gospodarza. Informacja z wirusowego RNA przy pomocy wspomnianej transkryptazy przepisywana jest na komorkowy DNA, ktory na stale zostaje wbudowany w genom zainfekowanych komorek gospodarza. Kolejne replikacje komorkowego DNA powielaja automatycznie wirusowa informacje genetyczna. Podobnie komorkowe transkrypcje z DNA na RNA i sekwencje proteinowe automatycznie generuja wirusowe genomy RNA czy prekursory wirusowego bialka, co w konsekwencji prowadzi do integracji wirusowych genomow i bialek oraz uwalniania wirusow z komorek gospodarza przy pozostawieniu calkowitej wirusowej informacji w DNA komorkowym gospodarza. Aby zniszczyc tego rodzaju wirusy przy obecnym stanie wiedzy nalezy zniszczyc cala zainfekowana komorke gospodarza. Co to oznacza dla zwierzat, wszyscy doskonale wiemy, stad retrowirusy czy lentiwirusy czesto okreslane jako najbardziej "pasozytnicze" pasozyty wewnatrzkomorkowe ze wszystkich nam znanych. Wirusy kociej bialaczki i kociej immunosupresji charakteryzuja sie niezwyklym tropizmem limfocytow "pamieci" T. Kocie wirusy bialaczki i sarkomy maja bardzo duze mozliwosci transformowania komorek gospodarza powodujac wzrosty neoplazmatyczne. W przeciwienstwie do oncowirusow grupa lentiwirusow z kocim wirusem immunosupresji FIV nie jest bezposrednio onkogenna, czesciej natomiast stwarza mozliwosci rozwoju wielu progresywnych i chronicznych chorob wynikajacych z uposledzenia dzialania ukladu immunologicznego i spadku ogolnej odpornosci. Szczegolna rola wirusow bialaczki i kociej immunosupresji w patogenezie chorob u kotow polega na powodowaniu powolnego spadku odpornosci u zwierzat, ktory sprzyja pojawianiu sie nowych infekcji wirusowych, bakteryjnych, pierwotniakowych, grzybicznych czy pasozytniczych. Immunosupresyjne dzialanie wirusow FeLV i FIV polega na niszczeniu komorek ukladu odpornosciowego. W przypadku infekcji wirusem FIV obserwuje sie rowniez zahamowanie cyklow komorkowych i interferencje z normalnymi funkcjami immunologicznymi tych komorek. Oba wirusy replikuja sie w limfocytach "pamieci" T, a w przypadku FIV takze w limfocytach B, makrofagach, astrocytach i innych komorkach ukladu odpornosciowego. Infekcje wirusowe FeLV i FIV sa chorobami zakaznymi, a drogi transmisji wirusow roznia sie nieco. Wirus kociej bialaczki przenoszony jest glownie ze slina wiremicznych kotow, ale kontakt z wydzielina z nosa, kalem i moczem moze byc rowniez przyczyna infekcji. Po uwolnieniu wirusa do srodowiska przezywalnosc jego wynosi okolo 2 godzin. Z reguly efektywne zarazenie kocia bialaczka wymaga bezposredniego kontaktu zwierzecia wiremicznego (chorego) i zdrowego. Infekcja droga plciowa jest mozliwa. W przypadkach infekcji wirusem FIV efektywnosc transmisji uwarunkowana jest agresywnoscia zachowan zwierzat. Zwykle zarazenie nastepuje poprzez ugryzienie badz otwarte rany. Dodatkowa droga przenoszenia moze byc transmisja wirusa z kotek na kocieta droga lozyskowa lub z mlekiem matki. Nie kazda infekcja wirusem bialaczki czy wirusem immunosupresyjnym oznacza od razu problemy z uposledzeniem odpornosci czy smiercia zwierzecia. Dlatego w przypadku bialaczki kotow wyroznia sie 4 kategorie rozwoju choroby: infekcje progresywna dotyczaca okolo 30% zainfekowanej kociej populacji z ciagla wiremia, infekcje regeresywna (utajona) wystepujaca u 60% zainfekowanych kotow, kategorie trzecia z okresowo pojawiajacymi wiremiami oraz kategorie czwarta, tzw. atypowa. Zwykle po okresie latencji (utajenia) choroby zmiany immunosupresyjne sa tak dalece zaawansowane, ze przy okazji jakichkolwiek innych problemow zdrowotnych objawy kliniczne w postaci niezytow zoladkowo-jelitowych, anemii, infekcji skornych i nowotworzenia sa znacznie spotegowane. W przypadku infekcji wirusem FIV w rozwoju choroby wyroznia sie faze ostrej wiremii, faze latencji, faze poglebiajacych sie zmian klinicznych oraz koncowe stadium choroby. W fazie pierwszej pojawia sie neutropenia, goraczka, lymfoadenopatia, zapalenia dziasel, nosa, spojowek, biegunki i gubienia wagi ciala. Faza ta moze trwac od kilku tygodni do kilku miesiecy. Faza druga, czasami przedluzajaca sie do kilku lat, moze przebiegac bezobjawowo, ale na nieszczescie wirus w tej fazie rozwoju choroby moze byc przenoszony na inne koty. Faza trzecia i czwarta moga trwac po kilkanascie miesiecy z wtornymi infekcjami bakteryjnymi czy grzybiczymi albo ewentualnymi zmianami nowotworowymi. Bardzo czestymi, niemal codziennie diagnozowanymi przypadkami w praktyce weterynaryjnej sa schorzenia dermatologiczne u kotow. Schorzenia skory bywaja coraz czesciej wtornymi zewnetrznymi objawami wielu chorob systemowych niz typowymi, pierwotnymi infekcjami bakteryjnymi, grzybiczymi czy pasozytniczymi tego organu. Immunosupresyjne dzialanie wirusow FeLV i FIV sprawia, ze zmiany skorne w postaci infekcji i zmian neoplazmatycznych sa najczesciej pierwszymi pojawiajacymi sie oznakami infekcji tymi wirusami. Kiedy tradycyjna miejscowa czy ogolna terapia schorzen dermatologicznych nie przynosi zadowalajacych efektow, ewentualne podejrzenia kieruje sie na retrowirusowe. Dla praktykow weterynaryjnych bardzo waznym jest rozpoznawanie populacji zainfekowanych kotow ze wzgledu na ryzyko transmisji. Mlode koty ze zmianami dermatologicznymi trudnymi do wyleczenia, nowo nabyte zwierzeta, koty starsze czy koty o wysokim ryzyku infekcji powinny byc poddane testom serologicznym. Cala strategia walki z wirusami FeLV i FIV opiera sie wylacznie na prewencji. Nie ma srodkow skutecznie zwalczajacych kocie wirusy, a stosowane terapie sa tylko symptomatyczne (objawowe). Nowo nabyte zwierzeta powinny byc fizycznie izolowane do czasu przeprowadzenia testow serologicznych, a profilaktyczne coroczne szczepienia u zwierzat narazonych na ekspozycje wirusem FeLV powinny byc rutynowym postepowaniem. Szczepionki przeciwko wirusowi FIV nie sa dostepne. Ze wzgledu na nizsza efektywnosc szczepionek przeciwko FeLV i brak ich przeciwko FIV coraz wiekszego znaczenia w zapobieganiu tym chorobom nabiera tzw. utrzymywanie statusu zwierzat wolnych od tych wirusow, co oznacza praktycznie dwu, czasami trzykrotna potrzebe przeprowadzania testow serologicznych, wykluczajacych obecnosc wirusa w organizmach kotow.
Pewnego wyjasnienia i sprostowania wymaga termin " koci AIDS " czesto pojawiajacy sie w mniej profesjonalnej literaturze oznaczajacy kocia infekcje wirusem FIV, wzbudzajacy nierzadko pewne obawy i kontrowersje wsrod wlascicieli zwierzat. Nalezy podkreslic, ze jest on malo adekwatny w odniesieniu do tego gatunku zwierzat poniewaz np. wirusy medi-visna u parzystokopytnych czy zakaznej anemii u koni sa bardziej spokrewnione z ludzkim wirusem HIV niz wspomniany koci FIV. Jak dotychczas nie potwierdzono w zadnym przypadku infekcji u ludzi kocim wirusem FIV, chociaz cale rzesze profesjonalistow i wlascicieli maja na co dzien kontakt z kotami zainfekowanymi wirusem FIV. Podobnie jak nie stwierdzono mozliwosci przeniesienia ludzkiego wirusa HIV na koty.
PS.
Najskuteczniejszym srodkiem dezynfekcyjnym dzialajacym na koci FIV, FeLV i wiele innych wirusow jest roztwor wodny bleach"u do uzytku domowego w proporcji 4 fl. oz. na 1 galon wody.
