"Nasze produkty sa zanieczyszczone przez bakterie"
Kazdego niemal klienta supermarketow czy malych sklepow spozywczych kusza bezplatne probki oferowanej zywnosci: swieze bagietki z czasteczkami sera, makarony z sosami, owoce morza, cereal, ciasteczka, hamburgery, itp., a wzrok glodnego przyciaga bar salatkowy z owocami i warzywami. Michael Doyle, dyrektor osrodka zajmujacego sie badaniem zanieczyszczen i jakosci zywnosci: Center for Food Safety and Quality Enhancement z Uniwersytetu w Georgii, zaleca jednak powstrzymanie apetytu i wstrzemiezliwosc. Wystawione bowiem na widok i dotyk wszystkich przechodzacych delikatesy moga byc siedliskiem takich bakterii jak salmonelli campylobacter (glowna przyczyna biegunek bakteryjnych w U.S.A.). Nie kupilbym zadnego produktu spozywczego, ktory moze byc dotykany przez klientow; a degustowanie produktu przenoszonego do ust rekami niesie bardzo duze ryzyko zakazenia - wyjasnia Doyle.
Zdaniem mikrobiologow zgrupowanych wokol centrum kontroli zywnosci, bary salatkowe stanowia najwieksze chyba niebezpieczenstwo zarazenia bakteryjnego. Ciepla temperatura i niesterylne zasady przygotowywania produktow z latwoscia moga z salaty greckiej uczynic przyczyne zatrucia pokarmowego. Niektore z warzyw i owocow, nawet po pokrojeniu, moga sprzyjac rozwojowi toksycznych mikroorganizmow. Grozbe zarazenia ilustruje epidemiologiczne zatrucie pokarmowe okolo 70 osob do jakiego doszlo w 1996 roku w Connecticut, Illinois i Nowym Yorku na skutek spozycia glowek salaty pakowanych na malej kalifornijskiej farmie. Glowki salaty zawsze przed spozyciem nalezy dokladnie umyc, zalecaja mikrobiolodzy, nawet gdy wyglada na gotowa do spozycia i czysta, a napis na opakowaniu informuje o poprzednim jej umyciu. Ostroznosc nalezy takze zachowac przed spozyciem drugiego rodzaju salaty, ktora jest szczelnie opakowana i pokrojona; otoz i w tym przypadku konieczne jest oplukanie listkow nawet dwa albo trzy razy. Nie powinny nas zmylic takze takie wydrukowane na opakowaniu zachety do kupna jak "swieza", "organiczna", naturalna", "pierwszej jakosci". Rzecz jasna, niezaleznie od tego czy liscie salaty byly myte wczesniej czy nie, nalezy przestrzegac daty przydatnosci do spozycia.
"Nietrudno przelknac nasze ceny"
Przemysl produkcji zywnosci, osiagajac juz w tej chwili wartosc biznesowa 100 miliardow dolarow rocznie podnosi swe dochody o okolo 10-15% rocznie. Wzrost dochodu osiaga sie glownie poprzez nieustanne zmiany procedur cenowych. Niektore z najdrozszych produktow sprzedawanych w ekskluzywnych supermarketach znajduja swoja replike w tanszych, nie tak prestizowych sklepach. W waszyngtonskim "Sutton Place Gourmet"s" mrozone warzywa i sery prawie dwukrotnie przekraczaja wartosc cenowa tych samych produktow oferowanych w "Jonathan T" dorownujac im zawartoscia skladnikow, wartosci odzywczych, smakiem, posiadajac to samo zrodlo eksportu i korzystajac z tej samej firmy pakujacej. Prezydent National Association for the Specialty Food Trade - John Roberts potwierdza znana praktyke, ze klient placi za nazwe towaru jako gwarancje jego jakosci. Majac do dyspozycji opcje dokonywania zakupow w tanszym i w ekskluzywnym sklepie, wybierze czesto te druga, poniewaz ogolna oferta jest tutaj bardziej zadowalajaca.
Niekiedy, oczywiscie podwyzki cen sa spowodowane okresem nieurodzaju czy kleska zywiolowa, rzadko jednak powracaja one do pierwotnej postaci i to tylko wtedy, gdy w ramach konkurencji cenowej ktorys ze sprzedawcow czy producentow stosuje celowy "dumping" cenowy.
"Butelkowana woda jest woda biezaca"
Do kategorii najlepiej sprzedajacych sie towarow nalezy butelkowana woda pitna. Tylko w ubieglym roku Amerykanie wydali na nia $4 miliardy dolarow bedac przekonanymi, ze pija najczystsza i najzdrowsza. W wielu przypadkach jakosc tej wody byla porownywalna z woda z kranu, wyjasnia przedstawicielka Natural Resources Defense Council w Waszyngtonie.
Na przyklad "Aquafina" - woda sprzedawana w butelce przedstawiajacej gorski wschod slonca, jest w rzeczywistosci butelkowana przez "Pepsi" i produkowana w U.S.A. Podobnie jak wiele innych gatunkow wody butelkowanej jest jedynie woda oczyszczona, pochodzaca ze zrodel miejskich. Co nie jest niczym zlym, nie warto jednak za to placic wiecej niz za biezaca wode.
Niepokojacy jest jednak fakt, ze niektore z wod butelkowanych zawieraja produkt gorszej jakosci niz woda biezaca. Jakkolwiek bowiem woda biezaca podlega kontroli EPA, wiele z produktow butelkowanych, niestety, nie jest objetych podobnymi sankcjami. Jak informuje przedstawiciel agencji przez trzy lata testujacej 100 roznych gatunkow wody butelkowanej, niektore zawieraja zanieczyszczenia arszenikiem i odchodami. Co gorsze, tego rodzaju zanieczyszczenia sa trudne do wykrycia, jakkolwiek niekiedy smak i zapach wody moga sugerowac ryzyko.
"Zywnosc organiczna jest oszustwem"
"Organiczna" znaczy troche wiecej niz "kosztowna". Nie istnieja bowiem klarowne kodyfikacje zywnosci "organicznej", nie ma jasnych norm panstwowych regulujacych jej jakosc. Wiekszosc stanow takze nie posiada wyznacznikow tej kategorii zywnosci. Jedynym wskaznikiem jakosci jest zamieszczona czasami na nalepce informacja o zgodnosci z normami Illinois, Kalifornii czy Oregonu. W sytuacji, w ktorej brakuje regulacji biznesu organicznego na szczeblu federalnym, nietrudno o oszustwa; dlatego procedura uzyskiwania certyfikatow od roznych agencji jest bardzo rozpowszechniona.
"Nie potrzebujesz naszych najlepszych produktow"
Wiele supermarketow dumnie obwieszcza sprzedaz produktow najlepszej jakosci. Niewiele przyzna sie do tego, ze ich najlepsze i najdrozsze produkty nie sa potrzebne, sa nawet niestosowne w codziennym zyciu.
Na przyklad olej z oliwek. Najdrozszy moze kosztowac nawet ponad dolara za uncje, ale przeznaczony jest do uzywania jedynie sporadycznie. Do smazenia ryb mozna z powodzeniem uzywac tanszego oleju canola, ktory nie przypala sie tak latwo i jest bardziej odpowiedni do gotowania . Extra virgin mozna stosowac dla dodania walorow smakowych.
To samo dotyczy wysokiej jakosci sera Parmesan. Dla przygotowania nadzienia do ravioli albo zmieszania z czterema innymi rodzjami sera, nie potrzebujemy uzywac najdrozszego produktu w cenie 10 dolarow za funt. Podobnie - z czekolada; tansza mozemy zuzyc do musu, drozsza - do cukierkow.
Kolejnym przykladem mozliwosci zastapienia drozszego produktu tanszym jest kawior. Najdrozszy nie zawsze znaczy - najlepszy. Dwie uncje kawioru produkcji krajowej kosztuja $37, rosyjski jest dwukrotnie drozszy. Do przygotowania potrawy, w ktorej zostanie on zmieszany z jajami na twardo i cebula, nie potrzebujemy najdrozszego. Stanowilby on kombinacje w rodzaju Dr. Pepper z koniakiem.
"Wyglad moze byc mylacy"
Manadzerowe supermarketow dokladaja wszelkich staran by wyglad oferowanych produktow byl jak najlepszy. Nie zawsze jednak dobry wyglad idzie w parze z walorami smakowymi.
Dobrym przykladem wygladu nie korespondujacego z jakoscia jest mieso oznaczone nalepka: "cryogenically aged" (od "Cryovac" - rodzaju plastikowego opakowania uzywanego do zawijania miesa). Termin ten oznacza po prostu, ze mieso bylo przechowywane w swoim opakowaniu przez tydzien, ale nie konserwowane w taki sposob w jaki sie to robi w restauracjach. Produkt sklepowy z pewnoscia nie bedzie smakowal tak samo; a jak na ironie moze lepiej wygladac.
Podobnym zabiegom upiekszajacym poddaje sie rowniez sery. Niemal wszyscy handlowcy stosuja prosty zabieg oczyszczania go z nieatrakcyjnych, zanieczyszczonych obrzezy. Niektorzy bez skrupulow obcinaja wyeksponowane na widok kupujacych czesci wierzchnie, by w ten sposob poprawic wyglad towaru chocby na dany dzien.
"Rodzinny biznes jest wykupiony przez korporacje"
Przemysl produkcji i sprzedazy towarow spozywczych stal sie tak lukratywny, ze znalazl sie w centrum zainteresowania duzych korporacji. W praktyce oznacza to, ze coraz mniej towarow jest przygotowywanych na terenie sklepu i bezposrednio dostarczana do klientow. Menedzerowie duzych korporacji zainteresowani zyskiem, nie przywiazuja znaczenia do przyrzadzania potraw na terenie sklepu; decyzje dotyczace zarzadzania podejmuja w garniturach, nie zas w czepku kucharskim, wyreczajac kucharzy mozliwoscia sprowadzenia z zewnatrz produktow znacznie bardziej wytrzymalych na zniszczenie.
"Kurczaki z masowej produkcji kontra kurczaki organiczne (free range)"
Mistrzowie kuchni i mikrobiolodzy przyznaja, ze rozroznienie pomiedzy kurczakami produkowanymi w kombinatach i tymi, ktore w trakcie hodowli maja mozliwosc swobodnego poruszania sie, jest pozorne. Nie ma wiec uzasadnienia przekonanie, ze kurczaki organiczne sa zdrowsze od zwyklych. Poziom antybiotykow (stanowiacych inna klase niz te stosowane u ludzi) dodawanych do karmy kurczakow nieorganicznych jest tak nieznaczny, ze z pewnoscia nie jest szkodliwy. Jak wyjasnia dr. Stanley Bailey - mikrobiolog specjalizujacy sie w prowadzonych przez amerykanski departament rolnictwa badaniach drobiu, roznica pomiedzy zwierzetami typu "free range" i nieorganicznymi nie ma w praktyce hodowlanej wiekszego znaczenia, bo zasadza sie w psychice zwierzecia: " …nie moge wypowiadac sie jako psychiatra zwierzat, poniewaz nie wiem co chce robic pojedynczy kurczak; mysle jednak, ze wiele z nich chcialoby zostac wewnatrz pomieszczen wtedy, gdy pogoda nie jest najlepsza".
"Nasz kawior jest podrabiany"
Okolo 50% z 80 ton kawioru importowanego rocznie do Stanow Zjednoczonych z krajow bylego Zwiazku Sowieckiego, stanowi towar gorszego gatunku. Przemyt kawioru pochodzacego ze zbyt mlodych ryb zaczal zalewac amerykanski rynek po po upadku rzadu sowieckiego. Bieluge - najlepszy rodzaj rosyjskiego kawioru produkuje sie z ikry jesiotrow, ktore osiagaja wiek 15 - 20 lat.
Podrabianie kawioru przybralo ostatnio jeszcze inna forme: jest nia sprzedaz ikry pochodzacej z amerykanskich hodowli jako towaru rosyjskiego.
"Zycie jest okrutne, wiec my tez"
Punktem honoru niemal kazdego menedzera supermarketu czy tez malego sklepiku jest posiadanie w swojej ofercie kawioru, delikatnej cieleciny i innych delikatesow. Nie ma jednak nic apetycznego w sposobie traktowania zwierzat w celu wydobycia z nich takich specjalow.
Wezmy na przyklad produkcje kawioru. Zebranie rybiego zarodku polega na wylowieniu olbrzymich ilosci zywych jesiotrow i rozcieciu ich wnetrznosci, co umozliwia pobranie ikry.
Podobnie okrutna jest produkcja cieleciny. W celu utrzymania delikatnosci i odpowiedniego koloru miesa, zwierzeta doprowadzane sa do stanu zaniku miesni.
Nie mozna tez okreslic jako humanitarne metod traktowania kaczek i gesi hodowanych w celu otrzymania watrobki. Ptaki te sa zmuszane do przyjmowania olbrzymiej ilosci pokarmow przy pomocy 12-18 calowej rurki podlaczonej do pompy cisnieniowej. Karmione sa one trzy razy dzienne przez okres 28 dni, dopoki ich watroba nie osiagnie rozmiarow ponad dziesieciokrotnie przekraczajacych normalny wymiar.
David Kuemmerle, przedstawiciel Humane Society of the U.S. interpretuje powyzej opisane metody produkcji spozywczych specjalow jako rownie okrutne jak, powiedzmy, kopanie psa.
