Wiadomo, ze stan zdrowia zebow i jamy ustnej ma wplyw na ogolny poziom zdrowia naszego organizmu. Zdrowe zeby sa niezbedne do utrzymania zdrowia calego ciala, wplywaja na prawidlowy proces trawienia, pelnia znaczaca role w artykulacji mowy, oddzialywuja na nasze samopoczucie. Juz od wielu lat trwaja badania zmierzajace do znalezienia odpowiedzi na pytanie czy bakterie tak specyficzne dla jamy ustnej moga wywolywac procesy zapalne w narzadach oddalonych od jamy ustnej.
Na poczatku 20 wieku wielu dentystow i lekarzy wierzylo, ze bakterie moga byc przenoszone z krwia do roznych narzadow i tam moga sie osadzac wywolujac w nich zmiany zapalne. Jest to teoria odogniskowego zapalenia. Teoria ta stala sie coraz bardziej popularna po 1920 roku. Przyjmowano wowczas, ze zeby martwe lub po leczeniu kanalowym moga byc zrodlem przecieku bakterii lub ich toksyn do krwi i przez to powoduja one zapalenie stawow, choroby serca, nerek, choroby ukladu trawiennego i innych. Wielu lekarzy akceptowalo te teorie i tlumaczylo w ten sposob wiele wowczas jeszcze dobrze nie zbadanych chorob. Przyjecie jej spowodowalo czeste usuwanie zebow martwych w celu leczenia roznych chorob, a nawet w celach profilaktycznych aby zapobiec chorobom w przyszlosci. W 1930 badania naukowe dr. Westona Price stwierdzily, ze bakterie zamkniete w kanalach po leczeniu kanalowym moga powodowac rozne choroby przewlekle. Nastepne badania bakteriologiczne i epidemiologiczne udowodnily, ze nawet usuniecie martwych zebow u pacjentow przewlekle chorych nie spowodowalo powrotu pacjentow do zdrowia. Wyniki te doprowadzily w tym czasie do nadmiernego i niepotrzebnego usuwania zebow.
Obecnie, mimo ze wyniki tych badan zostaly skrytykowane i sprawdzone jako nieprawidlowe, teoria odogniskowego zakazenia jest popularna wsrod niektorych pacjentow. Najczesciej sa to osoby ciezko chore, szukajace pomocy gdzie to tylko jest mozliwe. Czesto nawet na internecie mozna poczytac o tej starej teorii jako ciagle zywej. Internet stal sie podstawowym zrodlem informacji na niemal kazdy temat. Nie sa to informacje sprawdzane albo znajdujace sie pod jakakolwiek kontrola. Nalezy podchodzic do tych wiadomosci nadzwyczaj sceptycznie.
Obecne badania naukowe potwierdzaja, ze bakterie moga dostac sie do krwi, ale zdrowy organizm eliminuje je w przeciagu paru minut. Bakterie moga pojawic sie we krwi u wszystkich osob nawet w trakcie rutynowego czyszczenia zebow. Ilosc bakterii we krwi wzrasta w trakcie zapalenia tkanek przyzebnych i przywierzcholkowych. Wspolczesne badania stwierdzaja, ze ilosc bakterii we krwi jest proporcjonalna do stopnia infekcji zebowej (zapalenia) i do urazu spowodowanego przez rutynowe dentystyczne zabiegi. Usuwanie zeba jest wiekszym urazem dla okoliczych tkanek; powoduje wiec ono wieksze prawdopodobienstwo wysiewu i wiekszy wysiew bakterii do krwi niz leczenie kanalowe, w ktorym wielkosc wysiewu jest ograniczona tylko do tkanki przy wierzcholku korzenia. Ilosc bakterii wysiewanych do krwi jest wowczas znikoma lub czasem zadna. Zdrowy organizm poradzi sobie z wysiewanymi bakteriami doskonale. Sa jednak cztery wyjatki:
- osoby z protezami zastawek serca,
- po przebytym kiedys stanie zapalnym wsierdzia,
- z niektorymi chorobami wrodzonymi serca,
- po operacji chirurgicznej pluc.
Nalezy sprawdzic z prowadzacym pacjenta lekarzem czy istnieje koniecznosc zastosowania profilaktycznego antybiotyku przed kazdym ponizej wymienionym zabiegiem w celu unikniecia powazniejszych powiklan. Antybiotykiem z wyboru jest wowczas Amoxicillin zazywana w ilosci 2 gramow na 1 godzine przed zabiegiem. W przypadku uczulenia na wyzej wymieniony lek, zaleca sie zazycie Clindamycin 600 mg na 1 godzine przed zabiegiem.
Najwazniejsza amerykanska organizacja zajmujaca sie problemami serca i ukladu krazenia (American Heart Asssociation) zaleca profilaktyczne uzywanie antybiotykow przez te osoby w celu unikniecia nadmiernego wysiewu bakterii do krwi przed nastepujacymi zabiegami:
- usuwanie zeba,
- zabiegi chirurgiczne na przyzebiu,
- czyszczenie glebokie (scaling & root planing),
- profilaktyka i zglebnikowanie kieszonek przyzebnych,
- zakladanie implantow dentystycznych,
- wkladanie wybitego zeba do zebodolu,
- zakladanie leczniczych wlokien i blon do kieszonek dziaslowych,
- zakladanie pierscieni ortodontycznych,
- znieczulenie okolozebowe (dowiezadlowe),
- profilaktyczne (rutynowe) czyszczenie zebow gdy spodziewane jest krwawienie,
- leczenie kanalowe zeba z przejsciem poza wierzcholek korzenia,
- zabiegi chirurgiczne na korzeniu.
Czasami bakterie z zainfekowanej miazgi przedostaja sie do okolicznych tkanek formujac ropien przywierzcholkowy. Pojawia sie silny bol bez przyczyny wzmagajacy sie przy nagryzaniu i dotyku, miejsce jest zaczerwienione i obrzekniete. Czasami potrzebne bedzie naciecie i odbarczenie tkanek okolicznych i podanie antybiotyku. Jest to jednak inny rodzaj infekcji.
Podstawa leczenia kanalowego jest usuniecie bakterii z kanalu i zapobieganie ponownej jego infekcji. Stosowane w czasie czyszczenia kanalu plyny bakteriobojcze pomagaja w niszczeniu bakterii tam zlokalizowanych. Kanal jest zawsze czyszczony, poszerzany, a nastepnie wypelniany. Nie stwierdzono w badaniach aby sladowe ilosci bakterii lub ich toksyny pozostale po leczeniu kanalowym mialy jakikolwiek wplyw na stan zdrowia calego organizmu i powstawanie chorob przewleklych.
Wybor leczenia kanalowego zamiast usuwania zeba na dluzsza mete jest bardziej ekonomiczny pod wzgledem czasowym i finansowym. Po usunieciu nalezy brakujacy zab jak najszybciej uzupelnic, aby zapobiec przesuwaniu sie zebow sasiednich. Czasami bedzie to implant za 2 tysiace dolarow, czasami bedzie to most, ktory wymaga ciecia dwoch sasiednich zebow na sume minimum $1200. W trakcie pilowania zdrowych zebow pod most, moze dojsc do nieodwracalnego uszkodzenia miazgi i nastepujacego po tym nastepnego leczenia kanalowego tych zebow, co powoduje dalszy wzrost kosztow. Nalez wiec zrozumiec, ze nie ma nic lepszego jak wlasny naturalny zab zatrzymany jak najdluzej. Leczenie kanalowe sprawdzilo sie czasowo jako najbezpieczniejszy i najbardziej ekonomiczny sposob zachowania naturalnego uzebienia przez wiele lat.
Jakkolwiek nie ma dowodu laczacego zeby po leczeniu kanalowym z chorobami przewleklymi ustroju, wiele nowych badan potwierdza lacznosc chorob przyzebia z takimi chorobami jak zapalenie wsierdzia, zatorami mozgu, cukrzyca, chorobami ukladu wiencowego serca, chorobami ukladu oddechowego oraz powiklaniami w czasie ciazy. Badania matek, ktore urodzily przedwczesnie wykazaly, ze maja one bardziej zaawansowana chorobe przyzebia (glebsze kieszonki patalogiczne) niz kobiety, ktore rodzily w terminie. Endotoksymy bakterii dziaslowych prawdopodobnie maja wplyw na przedwczesne porody. U kobiet z chorobami przyzebia stwierdzono szesciokrotny wzrost ryzyka urodzenia przedwczesnie dziecka z niska waga urodzeniowa. Jest prawdopodobne, ze slabe odzywianie sie i zla higiena jamy ustnej w czasie ciazy koreluja ze soba i wplywaja na powstawanie chorob przyzebia, a co za tym idzie - do powiklan w czasie ciazy.
Obecnie w Stanach Zjednoczonych najwiecej ludzi umiera na choroby wiencowe serca. Ostatnie badania sugeruja, ze obok nadcisnienia, wysokiego poziomu choresterolu i palenia papierosow, choroby przyzebia moga rowniez byc czynnikiem zawalow serca. Badania populacji donosza o dwukrotnie wyzszym ryzyku zawalu serca u osob z parodontoza. Odkryto, ze endotoksyny bakteryjne wytwarzane przez bakterie obecne w chorobach przyzebia powoduja uwalnianie czynnikow zapalnych wplywajacych na gromadzenie sie plytek krwi i tworzenie skrzepu w naczyniach krwionosnych. Naukowcy odkryli, ze niektorzy pacjenci wykazuja znacznie wieksza niz normalnie odpowiedz zapalna. Odpowiedz zapalna jest nawet 10-krotnie wyzsza od normalnych wynikow badan. Powoduje to u tych osob wieksze niszczenie tkanek niz u osob mniej wrazliwych.
Badania nad wplywem chorob jamy ustnej nadal trwaja i przyniosa nam zapewne wiele nowych odkryc, jak chociazby odkrycie bakterii odpowiedzialnych za chorobe wrzodowa zoladka i dwunastnicy ( Helicobacter pylori w 1982 roku), co umozliwia jak zawsze prawidlowe leczenie i mozliwosc wystawienia rzetelnej prognozy.
