To juz najwyzszy czas by pomyslec o choince, ktora bedzie zdobila nasze domy na swieta Bozego Narodzenia. To wlasnie pod tym drzewkiem beda pietrzyc sie prezenty, tak dlugo oczekiwane przez wszystkich, nie tylko naszych milusinskich. A my, chocbysmy byli najzagorzalszymi przeciwnikami swiatecznego zamieszania, ulegniemy, jak co roku, swoistej magii Bozonarodzeniowego drzewka.
Trzeba jednak przyznac, ze wybor tego przedmiotu dzieciecych marzen i ukrytego dekoratorskiego kontestu pomiedzy odwiedzajacymi sie rodzinami, stanowi powazny dylemat. Spoczywa on w wiekszosci na panach domu od ktorych oczekuje sie nie tylko dokonania trwalego i dorodnego, ale i nie nadto nadwyrezajacego nasza kieszen zakupu. Z pewnoscia zaden z panow nie chce ryzykowac koniecznosci reklamacyjnego zwrotu osypujacej sie choinki w przeddzien uroczystej Wigilii. A to ze takie przypadki sa nierzadkie, potwierdza sprzedawcy drzewek i niejedna z wybrednych pan domu, ktorej przyszlo wystapic w roli krytyka jakosci drzewka.
Ponizej przychodzimy wiec z pomoca tym wszystkim, ktorzy beda wybierali Bozonarodzeniowa choinke. Sprobujemy wiec poinformowac jak dlugo choinka powinna zachowac swoja swiezosc i kiedy mozna oczekiwac osypywania sie igielek. Wyjasnimy jakie gatunki drzewek eksponuja dekoracje, a ktore je zakrywaja. Doradzimy jak nalezy wybierac trwale i pachnace choinki. Rozwiazemy takze dylemat gdzie dokonac zakupu: na farmie, przez internet, czy w jednym z kilkunastu punktow sprzedazy? Sprobujemy rowniez podpowiedziec czy warto jest kupic gatunek, ktorego wspomnienie wynieslismy z dziecinstwa, czy tez pokusic sie o drzewko bardziej egzotyczne.
Przede wszystkim, nie radzimy udawac sie po jej zakup w wigilie swiat Bozego Narodzenia, bo jak poswiadczam wlasnym doswiadczeniem, zastaniemy juz tylko nieliczne otwarte punkty sprzedazy. Badzmy tez przygotowani na koniecznosc przeprowadzenia testu swiezosci drzewka (o ktorym dalej), jesli wybieramy je sposrod setek oferowanych w danym punkcie sprzedazy. Zdarzyc sie bowiem moze, ze niektore z nich zostaly sciete juz we wrzesniu i przechowywane w lodzie. Ich trwalosc odbiegac bedzie od drzewek, ktore zostaly sciete na poczatku listopada.
Najlepsza renome posiadaja jodly i niektore gatunki sosen (dla wzgledow czysto praktycznych poslugujemy sie angielskimi odpowiednikami): balsam fir, Douglas fir, noble fir, Schotch pine, Virginia pine i white pine. Za najlepsze uwaza je National Christmas Tree Association. Nieco ponizej tej pierwszej ligi drzewek plasuja sie swierki: blue spruce i Norway spruce.
Niemal wszystkie choinki (98%) z okolo 1.2 miliarda wyhodowanych rocznie drzewek sa uprawiane, tak jak kukurydza, na terenie okolo 15 tysiecy farm drzewek Bozonarodzeniowych. Jakkolwiek znajduja sie one niemal w kazdym stanie, najwieksze zbiory pochodza z Oregon, North Carolina, Pennsylvania, Michigan, Washington i Wisconsin.
Typ drzewek rozni sie w zaleznosci od regionu. Ale postep w uprawie i inzynierii genetycznej rozszerzyl jeszcze zasieg uprawy choinek oferujac znakomite gatunki Bozonarodzeniowych drzewek dostepnych lokalnie.
Cena drzewek waha sie zasadniczo w zaleznosci od regionu uprawy. Srednia cena sprzedazy choinek na farmie wynosi od $20 do $60. W punkcie sprzedazy kosztuja one od $20 do $50 wiecej, w zaleznosci od wysokosci drzewka. Za najlepsze gatunki choinek w wielkich skupiskach urbanistycznych musimy zaplacic nawet $200. Na farmach usytuowanych w poblizu lasow iglastych, mozesz otrzymac choinke taniej. Ale tylko nieliczni zaliczaja sie do szczesliwcow, ktorzy nie musza pokonywac kilkugodzinnych tras w poszukiwaniu takich miejsc. Cena i jakosc drzewka bedzie jednak niewatpliwie rekompensowac trudy transportu.
Prawdopodobnie najwieksza popularnosc zdobyla w skali kraju sosna - Scotch pine. Swa renome zdobyla dzieki stosunkowo taniej uprawie na rozleglych terenach. Na farmie Pleasant Valley Farms w Wisconsin drzewko takie mozna nabyc juz za $16.
Jakkolwiek sosna stanowi nadal dobry zakup, to jej popularnosc zaczyna nieznacznie slabnac. Po pierwsze, nie jest to porazajacej pieknosci drzewko. Po drugie, jej igielki sa stosunkowo dlugie, bo wynosza od 1 do 3 cali i sa bardzo ostre. Po kilku tygodniach przebywania w domu, wysuszone igielki przeobrazaja sie w jeszcze bardziej agresywne. Dekorowanie wymaga wiec rekawic. Plusem sosny jest mocne przyleganie igielek do galezi przez kilka tygodni. W przeciwienstwie do innych drzew iglastych, sosna nie gubi swych igiel tak latwo. Poniewaz ma ona tendencje do zoltawych przebarwien w okresie jesieni, farmerzy czesto spryskuja ja na zielono. By odnalezc slady lakieru nalezy przyjrzec sie igielkom na przylegajacych do pnia galeziach.
Krzaczasta gestosc sosny nie ulatwia dekorowania drzewka. Jezeli farmerzy nie podcinali jej systematycznie raz czy dwa razy w roku w ksztalcie stozka, sosna bedzie wygladala jak rozwichrzona i trudna do poskromienia czupryna wlosow.
Renomowane choinki
Z pewnoscia niejednokrotnie farmerzy wysmiewaja, za naszymi plecami ma sie rozumiec, nasze decyzje dotyczace zakupu choinki. Z dwoma wyjatkami. Nie zrobia tego w stosunku do nabywcow jodel: noble i Fraser firs. Popularnosc swa te drzewka zawdzieczaja szeroko rozgalezionym galeziom przepieknie ukazujacym piekno Bozonarodzeniowych bombek. Jodly dlugo zachowuja igly i intensywny zapach. Dokonujac wyboru jodly nie mozesz sie pomylic. Istnieje jednak i w tym wypadku haczyk. Otoz jesli farmerzy nie podcinali drzew w czasie kultywacji, ich galezie, zwlaszcza na wierzcholku, moga byc rzadko rozsiane.
Rzadszy z tych dwoch gatunkow, noble fir jest uprawiany na obszarach polnocno zachodnich. Charakteryzuja go miekkie, jednocalowej dlugosci igly o zielonym kolorze z odcieniem niebieskiego i nieco pieprzny zapach. Sprzedaz noble firs przynosi najwyzszy, w porownaniu do handlu innymi drzewkami, dochod. Za drzewko tego gatunku, ktore wyroslo w stanie Oregon, zaplacic mozna jedynie $60, ale to samo sprzedane na terenie Kalifornii trzeba bedzie zaplacic okolo $150. Wysokie ceny sa po czesci wynikiem blednego oszacowania popytu, ktore dokonane zostalo przez farmerow 10 lat temu. Jesli jestes zainteresowany kupnem noble fir, badz przygotowany na cene nawet przewyzszajaca $200. Radzimy brac pierwsza choinke tego gatunku, ktora zobaczymy na placu.
Elegancka jodla Fraser firs pochodzi z chlodnych i gorzystych Appalachow, ale uprawiaja je takze amerykanscy farmerzy zamieszkujacy w chlodnym klimacie. Igly Fraser sa delikatne, w kolorze ciemnozielonym ze srebrnymi spodami, nieco krotsze niz jodly noble i skracajace sie ku koncowkom galezi. Dobrze znosza transport, wiec w zwiazku z wysokim popytem na nie poza terenami iglastymi, naleza do najlepiej sprzedajacych sie.
Kupno drzewka, ktorego nie bedziemy mogli zobaczyc wczesniej niz po dokonaniu zaplaty nie powinno spedzac nam snu z powiek. Internet stanowi doskonala okazje dokonania zakupu troskliwie wyselekcjonowanych choinek. Jak informuja farmerzy, klienci stron internetowych sa bardziej wymagajacy niz kupcy, ktorzy moga osobiscie ocenic jakosc drzewka. Ale wygodna forma internetowych zakupow kosztuje drozej. Na przyklad cena jodly przeslanej do Seattle z Fraser Rocks Christmas Tree Farm w New Hampshire wynosi $80. Podobne drzewko wybrane na farmie kosztuje polowe tej ceny. Restrykcje transportowe ograniczaja ponadto wysokosc choinki do 6-7 stop. O popularnosci handlu choinkami za posrednictwem internetu swiadczy statystyka: w ubieglym roku na 33 miliony sprzedanych drzewek, 330 tysiace zostaly kupione przez internautow.
Jak odroznic jodle od sosny? Po dlugosci igiel i ich ostrosci. Dodatkowym sposobem odrozniania jest badanie w jaki sposob igielki sa osadzone na galeziach. Igly sosny rosna w polaczonych u swojej nasady wiazkach po dwie do pieciu. Tworza w ten sposob bukiety igiel wzdluz galezi. Igly jodly rosna w pojedynczych rzedach w gore galazek. Igly swierka przypominaja igly jodly.
Mniej szlachetne
Do innych swietnie sprzedajacych sie gatunkow jodel naleza balsam, grand i Douglas. Posiadaja niemalze te same cechy co ich bardziej luksusowe odmiany: miekkie igly, trwalosc, ciemnozielony kolor rozniacego sie w odcieniach igliwia i mily zapach. Balsam, grand i Douglas maja nieco dluzsze igielki niz ich bardziej szlachetne odpowiedniki.
Jodla balsam, uprawiana glownie w stanie New England, wygladem przypomina krzaczasta nieco Fraser, ale popularnosc swa zawdziecza zapachowi majacemu wlasciwosci lecznicze (lagodzi ponoc bole zatok). Igliwie tego gatunku jodly uzywane jest czestokroc do produkcji poduszek zapachowych. Katalog L.L.Bean oferuje balsam tego typu za $75 plus cena transportu. Cena drzewka z New Hampshire wynosi jedynie $35.
Duza popularnoscia na terenie Idaho i Montana cieszy sie uprawiana tam jodla grand z polyskliwymi, ciemnozielonymi iglami, ktore ukladaja sie w dwoch rzedach po kazdej stronie galezi i wydzielaja cytrusowaty aromat po zgnieceniu. Jesli jest on systematycznie podcinany, jak wiekszosc tych drogich gatunkow, pokrywa sie gestym igliwiem.
Jakkolwiek Douglas fir nie jest prawdziwa jodla, warto ja kupic ze wzgledu na trwalosc igliwia, sosnowaty zapach i rownomiernie wyrosniete galezie. Jest tradycyjnie od lat 20. Bozonarodzeniowa ozdoba Zachodniego Wybrzeza. Uprawiana jest takze na Polnocnym Zachodzie i na terenach Srodkowego Zachodu Stanow Zjednoczonych. Od tej pory to drzewko jest szczegolnie ulubione przez Kalifornijczykow. W tym roku Douglas fir z farmy w Pennsylvanii stanie w tak zwanym Pokoju Niebieskim w Bialym Domu by uswietnic ostatni rok prezydentury Clintona.
To drzewko Clintonow bedzie sciete, przetransportowane i udekorowane w czasie zaledwie kilku dni, co ilustruje pierwsza zasade regulujaca kupno drzewka Bozonarodzeniowego: unikac drzew starych. Igliwie starych drzew opada szybciej, ich zapach jest mniej intensywny, a kolor plowieje.
Jak sprawdzic kiedy choinka zostala scieta? Potrzasnijmy nia mocno uderzajac pniem o ziemie. Jesli zauwazymy osypujace sie igielki, zacznijmy szukac nastepnego drzewka. Kolejnym testem sprawdzajacym jakosc choinki moze byc uchwycenie w garsc kilku galazek i ocenienie ile igielek pozostalo w naszej dloni. Garsc pelna suchych igielek nieomylnie wskaze nam choinke, ktora w procesie przechowywania utracila juz swoja swiezosc. Zamiast zdobic, bedzie jedynie zasmiecala nasz dom. To watpliwej jakosci zakup.
A moze swierk?
Niebieskawo-zielone igliwie i dlugie, ukosnie sciete galezie nadaja swierkowi blue formalny, majestatyczny wyglad. Znany jest takze pod nazwa Colorado blue spruce. By osiagnac wysokosc wymagana w celach handlowych, potrzebuje 10 lat. Rosnie wiec stosunkowo o trzy lata dluzej niz niektore gatunki jodly i sosny. Oznacza to oczywiscie wyzsza cene. Na przyklad na farmie Captain Jack w Iowa Blues sprzedaje sie po $10 za stope, podczas gdy Fraser firs sprowadzane z Wisconsin kosztuja po $7 za stope . Blue spruce jest bardzo ciezkim drzewem; by je podniesc w calej okazalosci potrzeba byloby zatrudnic cala osade.
Przepiekny gatunek swierka Norway spruce jest Bozonarodzeniowym drzewkiem z wyboru w Europie. Posiada chyba najdelikatniejszy profil ze wszystkich opisywanych w tym artykule choinek. Jest wysoki i wysmukly, z polcalowej dlugosci igliwiem w kolorze ciemnozielonym i pieknymi czerwonawymi galeziami. To drzewko wypelni nasz dom wyrafinowanym zapachem, a ostre jak zyletka igly odstrasza nawet najbardziej agresywne z naszych domowych zwierzakow. Zdecydowanym minusem wyboru swierka jest kolczaste igliwie, bardziej cierniowate niz sosny. Przystepujac do dekorowania naloz wiec rekawice. Przygotuj takze kilka wkladek do odkurzacza, zwlaszcza jesli wybierzesz gatunek Norway, gdyz igliwie osypywac sie bedzie w duzych ilosciach.
Sosna
Jesli mieszkasz w klimacie goracego Poludnia i chcesz kupic wychodowane lokalnie drzewko, warto zdecydowac sie na Virginia pine za cene prawdopodobnie okolo $23. Tak jak Scotch ma ono dlugie - dwu- lub trzycalowej dlugosci, jasnozielone i ostre igly, ktore powinny wytrwac na galeziach do Bozego Narodzenia.
White pine jest gatunkiem spokrewnionym z sosnami Virginia i Scotch. Charakteryzuja go dlugie igliwie, rozlegly obszar uprawy i niska cena. Na farmie mozna kupic te choinki juz za $25. Cecha odrozniajaca white pine od innych gatunkow sosny sa miekkie igielki. Jako ze drzewko nie wydziela niemalze zadnego zapachu, polecamy je zwlaszcza dla alergikow. Jest lekkie, latwo je transportowac. Ale posiada takze slabe strony: jego galezie sa wystarczajaco silne by utrzymac swiatelka i kokardy, ale nie udzwigna juz ciezkich bombek i innych choinkowych ozdob.
Zapamietaj
Jodla lub sosna scieta w polowie lub koncu listopada powinna utrzymac swa swiezosc az do pierwszego tygodnia stycznia. Swierki beda dobrym zakupem jesli nie przewidujemy trzymac je dluzej niz dwutygodniowy okres swiateczny. Nalezy takze pamietac o tym, ze gesto pokryte igliwiem drzewko moze wygladac imponujaco na tle sniegu, ale jego gestosc nie wyeksponuje piekna naszych przechowywanych pieczolowicie bombek.
Po przywiezieniu drzewka do domu, wloz je do wiaderka z woda przechowujac je w nie ogrzanym pomieszczeniu az bedzie ono gotowe do wniesienia do wnetrza. Zwroc uwage na poziom wody w wiaderku, zwlaszcza w czasie pierwszych szesciu do osmiu godzin od przywiezienia, poniewaz spragniona wody choinka moze pochlonac nawet galon wody bardzo szybko. Po przeniesieniu jej do pokoju, nalezy utrzymywac pelny rezerwuar wody. Ustawmy ja z daleka od przyrzadow elektronicznych, kominkow i naslonecznionych okien.
Po Swietach nie traktujmy drzewka jak smieci: wyrzucmy ja na podworko wraz z tluszczem wolowym i chlebem wplecionym pomiedzy galezie. Ptaki beda bardzo nam wdzieczne za ten poczestunek i dodatkowe schronienie od wiatru i mrozu. Mieszkancom pozbawionym mozliwosci korzystania z podworek pozostaje ostrozny (nie draznijmy lokalnej administracji zrzucaniem choinki z balkonu) transport osypujacego sie drzewka do najblizszego wysypiska smieci i pospieszne zmiatanie klatki schodowej.
