Pierwszym i jedynym objawem choroby wiencowej serca w okolo 25% przypadkow jest nagla smierc. Tych 25% ludzi nie ma drugiej szansy na zycie i nie bedzie mialo wplywu na rozwoj choroby wiencowej.
Ten artykul jest pisany do tych, ktorym ta szansa zostala dana i zyja wiedzac, ze ich naczynia wiencowe maja plytki miazdzycowe, ktore sa podlozem zawalow serca.
Ten artykul jest pisany do tych, ktorzy szukaja co jeszcze moga zmienic w swoim zyciu aby zapobiec zawalowi, chca zyc zdrowiej i dluzej.
Chcialbym Panstwu przedstawic program autorstwa doktora Deana Ornisha. Jest on programem modyfikacji stylu zycia i diety i stanowi dobra alternatywe do dlugotrwalego brania lekow, zabiegow angioplastyki, czy operacji na otwartym sercu.
Jest to program malo znany w naszym polskim, bardzo podatnym na zle nawyki i diety srodowisku.
Jest to program o ktory amerykanscy pacjenci pytaja sie coraz czesciej szukajac odpowiedzi na pytanie co mozna zrobic, aby sie zabezpieczyc przed powtornym zawalem.
Program doktora Ornisha powstal okolo dwadziescia piec lat temu. Jeszcze jako student medycyny zauwazyl on, ze pacjenci czesto podchodza do operacji na otwartym sercu jak do zabiegu, ktory konczy ich problemy i po ktorym czesto i bardzo szybko powracaja do swoich zlych nawykow z okresu przedoperacyjnego: do wysokocholesterolowej, wysokotluszczowej diety, do palenia papierosow, braku regularnych cwiczen, bezradnosci w sytuacjach stresowych. Zauwazyl tez, ze wszystkie badania naukowe na temat zapobiegania chorobie wiencowej serca zajmowaly sie tylko pojedynczymi zmianami w stylu zycia i ich wplywem na rozwoj choroby.
W tym czasie nie bylo zadnego programu obejmujacego kompleksowe zmiany w diecie, aktywnosci ruchowej, radzenia sobie ze stresem, rzucenia palenia, jak tez i nie byly dostepne wyniki badan na temat wplywu takiego programu na przebieg choroby wiencowej serca.
Na podstawie dostepnych wynikow badan doktor Ornish wprowadzil nowy styl zycia, ktory zaproponowal swoim pacjentom.
W 1977 roku, po uzyskaniu malego stypendium na swoje badania, wzial urlop dziekanski i w czasie jednego miesiaca staral sie wprowadzic zmiany w stylu zycia u dziesieciu pacjentow. Wprowadzil im diete wegetarianska (niskotluszczowa, niskocholesterolowa, bogata w witaminy i substancje oslaniajace), uczyl ich jogi, medytacji, i wspolpracy w grupach jako sposobu radzenia sobie ze stresem. U wszystkich pacjentow nastapila wyrazna poprawa, obnizyl sie cholesterol i cisnienie krwi, wiekszosc miala mniej dolegliwosci bolowych, a przeplyw krwi w naczyniach wiencowych sie zwiekszyl.
Program trwal tylko miesiac i doktor Ornish powrocil na studia udoskonalajac swoj program.
Po ukonczeniu studiow medycznych przeprowadzil raz jeszcze te same jednomiesieczne badania tym razem majac grupe kontrolna pacjentow, ktorzy nie wprowadzili zmian do swego stylu zycia. Wyniki badan opublikowal w "Journal of the American Medical Association", ktore jest jednym z najbardziej prestizowych czasopism medycznych na swiecie.
Doktor Ornish ukonczyl specjalizacje z chorob wewnetrznych na Uniwersytecie Harvarda w 1984 roku i od tamtej pory udoskonalal swoj program. Glowny nacisk polozyl na trwalosc zmian w stylu zycia.
Ze wzgledu na to, ze proces miazdzycy jest procesem powolnym, rozwijajacym sie na przestrzeni lat, krotkoterminowe zmiany w stylu zycia mozna porownac do kardiologii zabiegowej, gdzie rezultat osiagany w chwili zabiegu jest niwelowany wkrotce po zabiegu, gdyz ciagle istnieja czynniki, ktore sprzyjaja powstawaniu miazdzycy.
W 1986 roku doktor Ornish udoskonalil swoj program zalecajac wegetarianska diete, uczac przygotowywania posilkow, rzucenie palenia, organizujac spotkania w grupach samowspierania sie, uczac jogi, roznych technik relaksujacych, medytacji, aerobiku. Wszyscy pacjenci byli stymulowani do kontynuowania nabytych technik po zakonczeniu kursu i spacerowania co najmniej pol godziny trzy razy w tygodniu.
Wkrotce "Lancet" (najbardziej prestizowe czasopismo medyczne na swiecie) opublikowalo wyniki badan, ktore zelektryzowaly swiat medyczny.
- Juz po roku kontynuowania programu doktora Ornisha, 82% pacjentow mialo regres plytek miazdzycowych, redukcje zwezenia swiatla naczyn wiencowych z 40% do 37.8%. Wydawaloby sie, ze to nieduzo, jednak ta minimalna roznica wystarcza do znacznej poprawy ukrwienia miesnia sercowego i zmniejszenia objawow bolowych.
- W tym samym czasie grupa kontrolna pacjentow stosujacych zalecenia American Heart Association AHA - najwiekszej organizacji amerykanskiej prowadzacej badania na temat chorob serca i wydajacej ogolnopanstwowe wytyczne na temat zapobiegania chorobom serca), miala wzrost plytek miazdzycowych, a zwezenie naczyn wiencowych zwiekszylo sie z 42.7% do 46.1%.
- American Heart Association zalecalo swoim pacjentom spozywanie w postaci tluszczow 30% lub mniej dziennego zapotrzebowania kalorycznego, rzucenie palenia, umiarkowana aktywnosc ruchowa. W tej tez grupie doszlo do pogorszenia objawow choroby wiencowej, a zly cholesterol prawie sie nie zmienil.
- U pacjentow, ktorzy kontynuowali program doktora Ornisha utrzymywalo sie cofanie plytek miazdzycowych dochodzac do 7.9% poprawy po pieciu latach. Proces cofania sie plytek miazdzycowych byl scisle zalezny od scislosci przestrzegania zalecen programu.
- Po pieciu latach w grupie kontrolnej przestrzegajacej zalecen AHA nastapilo pogorszenie zwezenia naczyn wiencowych serca o 27.7%, nawet pomimo tego, ze pacjenci ci byli na lekach obnizajacych cholesterol (zaden z pacjentow uczestniacych w programie doktora Ornisha nie bral lekow obnizajacych cholesterol).
- Po pierwszym roku badan, zly cholesterol (LDL) obnizyl sie o 40% u pacjentow z grupy doktora Ornisha, a tylko o 1.2% w grupie kontrolnej.
- Po pieciu latach od wprowadzenia zmian w stylu zycia, cholesterol utrzymywal sie ponizej wartosci wyjsciowych o 20% w grupie testowanej i o 19.3% w grupie kontrolnej (leki na obnizenie cholesterolu wprowadzono grupie kontrolnej po pierwszym roku badan).
- Objawy bolowe zmniejszyly sie o 91% w grupie pacjentow badanych, a wzrosly o 180% w grupie kontrolnej juz po roku badan.
- Ze wzgledu na postep miazdzycy naczyn wiencowych co piaty pacjent z grupy kontrolnej musial sie poddac zabiegowi balonikowania naczyn wiencowych (angioplasty), a zaden pacjent z grupy programu doktora Ornisha nie musial miec takiego zabiegu.
- Badania przy pomocy tomografii emisji pozytronowej (positron emission tomography - PET), udokumentowaly, ze w grupie pacjentow bioracych udzial w programie, 99% z nich mialo zatrzymanie sie lub cofanie sie plytek miazdzycowych.
Program doktora Ornisha jest objety ubezpieczeniem medycznym przez czesc programow ubezpieczeniowych, a sam w sobie niesie wiele oszczednosci.
Same leki na obnizenie cholesterolu kosztuja $500-1,500 na rok, cewnikowanie serca to okolo $10,000, balonikowanie serca to kwota okolo $20.000, operacja na otwartym sercu to okolo $70,000.
Przez rok trwania programu, firmy ubezpieczeniowe oszczedzily okolo $30,000 na kazdego pacjenta, a wyniki badan opublikowano w "American Journal of Cardiology", najbardziej prestizowym czasopismie kardiologicznym na swiecie.
Ksiazki z programem doktora Ornisha sa dostepne w ksiegarniach, bibliotekach i na internecie pod adresem: www.ornish.com.
Dietetyczne zalecenia doktora Deana Ornisha roznia sie znacznie od zalecen innych diet popularnych w naszym polonijnym srodowisku.
- Doktor Ornish zaleca aby tluszcze stanowily nie wiecej jak 10% naszego dziennego zapotrzebowania kalorycznego i to w postaci tluszczow nienasyconych, weglowodany 70-75% dziennego zapotrzebowania kalorycznego, a bialka 15-20%, przy czym nie ma ograniczen kalorycznych, ale cholesterolu nie wiecej jak 5 mg na dzien.
- Zabronione sa produkty pochodzenia zwierzecego (mieso, ryby), z wyjatkiem bialka jajek i beztluszczowych produktow mlecznych, kofeina jest rowniez zabroniona. Cukier, sol kuchenna moga byc spozywane z umiarkowaniem.
- Alkohol mozna spozywac w umiarkowanej ilosci, ale jezeli ktos nie pije, to nie powinien zaczynac.
- Jako dodatki dietetyczne zaleca multiwitaminy, witamine C, witamine E, kwas foliowy, selen, olej rybi mezczyznom i flaxseed olej kobietom.
- Doktor Ornish kladzie duzy nacisk na wsparcie najblizszych, otoczenia, psychoterapie i walke ze stresem. Ta zmiana w zyciu pacjenta opiera sie na spostrzezeniu, ze w czasie pierwszych szesciu miesiecy po zawale umiera 17% pacjentow majacych objawy depresji, a tylko 3.2% pacjentow, ktorzy depresji nie maja.
Powyzsze wskazowki zmian stylu zycia sa udokumentowane wielokrotnie w literaturze naukowej, i chociaz sa artykuly naukowe podwazajace waznosc niektorych z tych zmian, ich rownolegle wprowadzenie i wytrwanie w programie sa kluczem powodzenia w walce z choroba wiencowa serca.
Trzeba pamietac tez, ze choroba wiencowa serca jest jedna z form choroby ogolnoustrojowej jaka jest miazdzyca. Zastosowanie tych samych zmian w diecie i radzeniu sobie ze stresem moze miec podobny efekt przy zatorach tetnic mozgowych i przy chorobie niedokrwiennej nog.
Ten program wymaga duzo samozaparcia i samodyscypliny, ale istnieje i pacjenci z choroba wiencowa serca powinni o nim wiedziec i miec mozliwosc swiadomego wyboru jako alternatywe do leczenia zabiegowego i farmakologicznego.
