Jeśli je mamy, często są przyczyną zmartwień i przedmiotem dywagacj na temat jak je obciąć, zaczesać, zafarbować, uformować; jeśli ich nie ma, mogą powodować więcej zmartwień. Jeśli jest ich zbyt dużo, niektórzy wyciągają naszą genealogię od naczelnych, jeszcze inni przewidują, że w przyszłości wszyscy ich mieć nie będziemy. Ze względu na bardzo indywidualne poczucie estetyki leczy się ich niedobór i nadmiar. Włosy. W tym artykule chciałbym Państwu przybliżyć problemy związane z nadmiernym wypadaniem włosów, łysieniem, jak też nadmiernym ich rozrostem, hirsutyzmem.
Łysienie mężczyzn nie jest chorobą, lecz raczej reakcją fizjologiczną wywoływaną przez androgeny (testosteron) u genetycznie podatnych mężczyzn. Łysienie typu męskiego dotyczy obszaru czoła i na czubku głowy (vertex). W tych okolicach występują włosy, których wzrost zależy od androgenów. Przyczyna łysienia do dzisiaj nie jest znana pomimo tego, że jest to jedna z najczęstszych przypadłości skórnych. Istnienie włosów odpornych na działanie androgenów wykorzystuje się do leczenia utraty włosów metodami przeszczepów. Włosy umiejscowione w okolicy potylicznej najbardziej nadają się na przeszczepy. Do leczenia łysienia męskiego w okolicy verteksu używa się roztworów Rogainy (minoxidil), leku, który został wymyślony jako lek na nadciśnienie, a jako działanie uboczne wykazywał nadmierny rozrost włosów. Dostępny też jest na rynku lek, który zapobiega wypadaniu włosów poprzez neutralizowanie działania testosteronu (Propecia, finasteride). Oba leki aby być skuteczne muszą być stosowane ciągle.
W wyniku stosowania udoskonalonych metod przeszczepów włosów niejednokrotnie niemożliwe jest rozróżnienie włosów przeszczepianych od naturalnie rosnących. Zazwyczaj włosy do przeszczepu pobiera się poprzez wycięcie skóry z tylnej części głowy pomiędzy uszami, gdzie rosną włosy odporne na działanie męskich hormonów, androgenów (testosteron). Skóra ta jest następnie cięta na malutkie kawałki zawierające jeden, dwa włosy, które następnie wszczepia się w nacięcia w skórze przedniej części skalpu. Po kilku miesiącach trudno jest odróżnić naturalne włosy od przeszczepów. Czasami należy przejść przez kilka zabiegów aby osiągnąć maksymalny efekt estetyczny. Prostsza metoda tak zwanej redukcji skalpu polega na wycięciu pozbawionej włosów skóry verteksu.
Łysienie typu męskiego u kobiet wskazuje na genetyczne predyspozycje tych kobiet do łysienia i nie wymaga żadnych testów hormonalnych.
Łysienie typu kobiecego polega na przerzedzeniu włosów w okolicy koronowej (jeżeli ktoś nie wie jak się nosi koronę, to jest to obszar dotyczący górnej części głowy, przy czym włosy grzywki są z reguły oszczędzane). Kobiety dotknięte tą formą łysienia mogą wymagać badań hormonalnych w celu ustalenia przyczyn łysienia, a do leczenia używana jest ta sama co u mężczyzn Rogaina.
Bardzo często widuje się łysienie toksyczne (toxic alopecia, telogen effluvium), które jest związane z nadmiernym spożyciem witaminy A, heparyny, propranololu, chorobami endokrynologicznymi, chorobami gorączkowymi, ostrymi stanami nerwowymi, stresem (operacje), ostrą utratą krwi, porodem, chemioterapią (anagen effluvium). Łysienie w przypadku telogen effluvium jest związane z synchronizacją cyklu rozwojowego włosa. Zbyt wiele włosów wchodzi w ten sam okres rozwoju w tym samym czasie.
Cykl rozwojowy włosów składa się ze:
wzrostu, (anagen 85-90% wszystkich włosów) kiedy to włosy rosną,
odpoczynku (telogen 10-15% włosów)
fazy przejściowej (catagen).
Włosy wypadają w fazie telogenu. Około 25-100 włosów wypada każdego dnia, 50-200 w dniu mycia włosów. W wyniku zadziałania opisanych powyżej czynników więcej włosów anagenowych przechodzi w stan telogenu. Utrata włosów zaczyna się w okresie od czterech tygodni do czterech miesięcy po czynniku synchronizującym i może trwać kilka miesięcy, ale po roku ilość włosów na głowie jest mniej więcej taka sama jak przed początkiem wypadania. Łysienie typu telogen effluvium nie wymaga leczenia.
Łysienie plackowate (alopecia areata) charakteryzuje się nagłą utratą włosów w obrębie wyraźnie odgraniczonej powierzchni skóry. Powstają "placki" obszarów całkowicie pozbawionych włosów otoczonych zdrowymi, często jeszcze gęstymi włosami. Łysienie to spotyka się najczęściej przed czterdziestym rokiem życia, również u dzieci i może dotyczyć każdego obszaru skóry głowy, twarzy, ciała. Łysienie plackowate może dotyczyć małego obszaru, całego skalpu (alopecia totalis) lub też całego ciała z wypadaniem rzęs i brwi (alopecia universalis). Przyczyny plackowatego łysienia są do dzisiaj nieznane.
Leczenie składa się z miejscowego stosowania sterydów w postaci maści, kremów, nastrzyknięć, fotochemioterapii (naświetlanie lampami PUVA), stosowaniu Rogainy.
Również pociąganie włosów na tle nerwowym (trichotillomania) może doprowadzić do ograniczonego łysienia w miejscu wyrywania włosów.
Łysienie bliznowate występuje w trakcie przebiegu chorób zapalnych, doprowadzających do zniszczenia skóry i tworzenia blizn. Do tej grupy zalicza się łysienie w przebiegu tocznia rumieniowatego wielopostaciowego, liszaja płaskiego, głębokich zakażeń skórnych bakteryjnych i grzybiczych, gruźlicy, sarkoidozy, kiły. Leczenie tej postaci łysienia jest skierowane na leczenie schorzeń podstawowych powodujących bliznowacenie skóry.
Hypertrichosis (hirsutyzm) jest określany jako nadmierny wzrost włosów, zazwyczaj występujący rodzinnie i nie musi być oznaką żadnych problemów medycznych. Często hirsutyzm występuje jako jeden z objawów zaburzeń hormonalnych związanych z zaburzoną funkcją nadnerczy, jajników, przysadki mózgowej. Hirsutyzm spotyka się często w trakcie długotrwałego leczenia hormonami androgenowymi lub też kortykosterydowymi. Czasami leki takie jak minoxidil, lek na nadciśnienie, czy też cyklosporyna, lek używany przy przeszczepach narządów powodują hirsutyzm. Hirsutyzm, o ile wymaga leczenia, leczy się lecząc chorobę podstawową. Czasami można zastosować mechaniczne usuwanie włosów poprzez elektrolizę, golenie, woskowanie. Niszczenie mieszków włosowych można też przeprowadzać laserami i pochodnymi od laserów urządzeniami. Są dostępne metody chemicznej depilacji jak też i metody antyhormonalnego leczenia nadmiernego rozwoju włosów.
Pseudofolliculitis barbae (wrastanie włosów) jest zaburzeniem polegającym na przewlekłym drażnieniu skóry poprzez włosy, które nie wyrastają na powierzchnię skóry, ale w wyniku zaburzeń kierunku wzrostu, rosną w głąb skóry. Wrastające włosy powodują przewlekły odczyn zapalny poprzez mechaniczne drażnienie skóry. Ze względu na strukturę włosów, jest to problem częściej występujący u Afrykoamerykanów, często związany ze zbyt krótko ścinananymi włosami brody i wąsów. Leczenie tej przypadłości to zapuszczenie brody u mężczyzn lub trwałe usunięcie włosów u obu płci.
