Opisywana w literaturze także jako lamblia, lamblioza należy do najbardziej wszechobecnych pierwotniaczych pasożytów jelitowych człowieka, ssaków, ptaków, płazów i gadów. Uznawana jeszcze do niedawna za komensala, stanowi obecnie przyczynę wielu problemów żołądkowo-jelitowych głównie u młodych psów, kotów i ludzi. Izolowana od ssaków na całym świecie określana jest jako gotunek Giardia lamblia.
Możliwości zarażania się tym pasożytem są stosunkowo duże, niezależnie od cech morfologicznych i genetycznych organizmów od których jest izolowana. Giardia lamblia posiada znaczący potencjał zoonotyczny oraz zdolność łatwego przekraczania barier gatunkowych człowiek - zwierzę, czy odwrotnie zwierzę - człowiek. Doświadczalne inokulacje z ludzi na zwierzęta i ze zwierząt na ludzi, pomimo pewnych odporności gatunkowych, wskazują na łatwość infekcji tym pasożytem we wszystkich kierunkach.
Wśród naszych najbliższych czworonożnych domowników, znaczącym rezerwuarem Giardia spp., podobnie jak Toxoplazmy gondi ze względu na swoją immunologiczną specyfikę, mogą być koty. Ten pasożytniczy dwujądrowy wiciowiec z łatwością kolonizuje organizmy zwierzęce oraz ludzkie na całym świecie.
Pewne gatunki Giardia są bardziej poznane i utożsamiane z poszczególnymi gatunkami zwierząt. Giardia duodenalis infekuje głównie ludzi, ssaki domowe i dzikożyjące; Giardia muris infekuje gryzonie; Giardia psittaci - ptaki, Giardia agilis - płazy. Giardia cechuje się prostym, ukierunkowanym cyklem rozwojowym.
Zainfekowanie ludzkiego czy zwierzęcego gospodarza następuje drogą pokarmową poprzez połknięcie cyst, które w dwunastnicy uwalniają dwa trofozoity przyklejające sić do nabłonka jelit, jednak nie penetrujące go. Trofozoity ostatecznie zarówno w jelitach cienkich jak i grubych ponownie przekształcają się w cysty i są wydalane z kałem. Uwolnione do środowiska są odporne na wiele zmiennych warunków środowiskowych przez wiele miesięcy.
Jeżeli chodzi o epidemiologie czy epizootioologie Giardia lamblia odgrywa największą rolę jako najczęstsza przyczyna infekcji pasożytniczych z zanieczyszczonych źródeł wody. Pomimo wysokich standardów higieny w ludzkim środowisku notuje się w samych Stanach Zjednoczonych kilka milionów infekcji rocznie. Ocenia się, że środowisko zwierzęce na całym świecie: psy i koty domowe oraz zwierzęta rzeźne są zainfekowane w stopniu: 1-25 %, natomiast środowisko zwierząt dzikożyjących jest zainfekowane praktycznie w 100%. Niewykluczone jest, że środowisko zwierząt dzikożyjących infekowane jest zanieczyszczonymi odchodami ludzkimi i odchodami zwierząt domowych i rzeźnych. Potencjalne zagrożenia wynikające z konsumowania zanieczyszczonej pasożytami wody pitnej zależą od koncentracji cyst w wodzie oraz ich wirulencji. Związane są również z brakiem jasno zdefiniowanych metod kontroli wody.
Do zainfekowania organizmu ludzkiego czy zwierzęcego wystarczy 10 cyst. Drogi transmisji u zwierząt i ludzi są zwykle takie same, a do zarażania dochodzi wyłącznie drogą pokarmową, poprzez spożywanie zanieczyszczonej wody czy pożywienia, koprofagię u zwierząt, brak higieny oraz stale postępujące zanieczyszczanie środowiska, głównie zbiorników wody, zagęszczanie się populacji ludzkiej i zwierzęcej. Pewne predyspozycje zwiększonego zarażania się młodych zwierząt czy dzieci lambliozą są zrozumiałe ze względu na zachowanie się tychże, jak i niedojrzałość układu immunologicznego. Procesy inaktywacji tego pasożyta są mało skuteczne ze względu na łatwość przetrwania Giardii w wodzie z niskim zanieczyszczeniem bakteryjnym oraz niskimi zanieczyszczeniami organicznymi. Generalnie zamrażanie, gotowanie wody, działanie promieni UV inaktywuje cysty. Typowe systemy chlorowania wody skuteczne w kontrolowaniu zanieczyszczeń bakteryjnych są mało efektywne w kontrolowaniu zanieczyszczeń pasożytniczych. Oznaki kliniczne zainfekowania się pierwotniaczą Giardią mogą być asymptomatyczne, ale z reguły przypominają te podobne do sallmonelozy czy czerwonki.
U młodych zwierząt zwykle są wystarczająco intensywne, w postaci chronicznych biegunek, bólów jamy brzusznej, odwodnienia, spadku wagi ciała lub braku przybywania na wadze. Fizjopatologia giardiozy tłumaczona jest uszkodzemiami mikrofilamentów (kosmków jelitowych) jelit cienkich i powodowaniem zaburzeń w absorbcji glukozy, elektrolitów, wody czy zaburzeń enzymatycznych, które są bardzo ważnymi w rozwoju szybko rosnących psów czy kotów. Zjawisk alergicznych w przypadku lambliozy również nie należy wykluczać.
Diagnostyka giardiozy poprzez znalezienie trofozoitów czy cyst bywa utrudniona ze względu na metodologię czy brak doświadczenia. Wciąż nie ma pewnych testów wykrywających antygeny Giardia w kale. Postępowanie lecznicze w przypadku zainfekowania się giardiozą niezależnie od obecności objawów klinicznych czy ich braku powinno pozostawać to samo. Potencjalna możliwość zainfekowania innych zwierząt czy ludzi powinna skłaniać wszystkich do podjęcia terapii, która trwa zwykle od 3 do 10 dni. W użyciu są zwykle nitroimidazole, metronidazole, tinidazole. Dostępna we wszystkich lecznicach szczepionka dla psów jest bardzo efektywną metodą prewencji.
