Caly sierpien zabawialismy sie w pisanie limerykow. Inspiracja do tego pomyslu byla oczywiscie znakomita, niedawno wydana, ksiazka Wislawy Szymborskiej zatytulowana "Rymowanki dla duzych dzieci z wyklejankami Autorki". Zawiera ona rozne teksty, zarowno pisane jak i "wyklejane", ktore znaczaco wykraczaja poza to, czym do tej pory dzielila sie z nami Szymborska w swoich kolejnych publikacjach.
Limeryki stanowia obszerny rozdzial "Rymowanek...", w ktorym poetka wspina sie na szczyty limerycznej doskonalosci, piszac miedzy innymi o tym, co stalo sie swego czasu w Lozannie:
Z limerykow
(przepraszam za okreslenie) lozanskich
Pewien mlody wikary w Lozannie
Lubil chodzic w rozpietej sutannie.
Lecz na widok kardynala
Gasla w nim fantazja cala
I zapinal sie starannie.
Sledzimy tez w "Rymowankach..." wydarzenia na Majorce:
Z limerykow wyspiarskich
Napoleon, przed pobytem na Elbie,
Wyznal pani Walewskiej przy melbie:
"Jestes co prawda Polka,
i do twarzy ci parasolka,
ale juz cie, Manka, nie wielbie".
Jak sama mowi: "Limeryk to niesforne ziolko z ogrodu literatury angielskiej. Jakos dziwnie przyjelo sie tez w Polsce, grunt okazal sie podatny." Okazuje sie na szczescie, ze nie tylko tam, poniewaz znaczna "podatnosc gruntowa" wykazalo tez Chicago. W sierpniowej zabawie wzielo udzial wielu swietnych "limerykowcow", ktorych mozna bez zmruzenia oka okreslic slowami samej Noblistki: "wyhodowalismy nawet wlasnych mistrzow, z ktorych mozemy byc dumni."
Oto wybrane przyklady, znakomicie ilustrujace teze poetki:
Patriotyzm
Wanda hoza krakowianka,
Nie stracila z Niemcem wianka.
Stad dla dziewczat dzis nauka -
Jesli ktoras szczescia szuka,
Niech Polaka ma kochanka.
Konkurs
W tym roku na wyspie Bali,
Urzadzono konkurs drwali.
Skarczowali las do szczetu
Wiec z rozpedu, acz bez sprzetu,
Mnostwo panien wyrabali.
Rozwod
Pewna baba z Plocka rodem
Grozila chlopu rozwodem.
Przyczyna nie byla bzdurna,
Baba byla bardzo jurna,
A chlop mial klopot ze wzwodem.
Zona do garow
Wloski malarz - wprost z Cremony,
Co powszechnie byl ceniony,
Tworzyl akty i portrety,
Coraz to innej kobiety -
Jednak nigdy wlasnej zony.
[Adam Pazdan]
Limeryki sa tym lepsze im bardziej absurdalne. Tym ciekawsze im bardziej groteskowo - zabawne. Tworza swiat kompletnego zawirowania znaczeniowego, ktory regulowany jest jedynie przez ilosc wersow, porzadek rymow i element geograficzny, niezbedny w pierwszym wersie, by rozbudzic ciag pure-nonsensownych skojarzen u czytelnika. Sama Szymborska przyznaje, ze "najkorzystniejsza dla tworczosci limerycznej jest jazda samochodem po bocznych, wyboistych drogach, ewentualnie podroz jakas poczciwa ciuchcia, ktora zatrzymuje sie na kazdej stacji. Od biedy mozna pisac limeryki w domu, majac pod reka atlas. Z mieszkania w ktorym nie ma atlasu, nalezy sie natychmiast wyprowadzic."
Co ona widzi?
Spotkali sie na Francuskiej Rivierze
Ona piekna jak aniol, on - az strach bierze.
Ona czule do niego szczerzy zabki,
On, by miec krzepe pompuje pompki
I wciaz nie wie, co ona widzi w starym milionerze.
Spowiedz
Spotkal sie pan z naboznym plebanem,
By rozgrzeszyc figle mocno wyuzdane.
Coz synu, zbladziles - teraz zyj cnotliwie
I wznoszac oczy w gore modli sie zarliwie,
Zeby choc raz tak zgrzeszyc bylo mu dane.
Skarga Amora
Najwiekszy klopot mam z emerytkami,
Nie chca byc dluzej moimi fankami.
Nie kusza juz je milosne zaklecia,
Nie wtula sie juz w meskie objecia.
Wola pobawic sie z wlasnymi wnukami.
[Elzbieta Zero]
Podrozowanie jest wprawdzie znakomitym i praktycznie niezbednym impulsem do limerykowania, aczkolwiek nie jest to przeciez jedyne zrodlo pomyslow. Pozostaje jeszcze tak zwane "samo zycie", ktore na szczescie i nieszcescie nie skapi autorom absurdalnych tematow, zrodel, sytuacji, motywow, i szeroko rozumianych inspiracji do pisania znakomitych limerykow. Zyjemy w czasach wyjatkowo sprzyjajacych tworczosci limerycznej, bo czego jak czego, ale absurdu nam zdecydowanie w naszej codziennej rzeczywistosci nie brakuje.
Limeryk... imigracyjny
Za emigranta z Karkowa,
Wydala sie pewna wdowa.
Nigdy sie nie wydalo,
Ze laczylo ich nie cialo,
Lecz konkretna umowa.
[Basia Krolikowska]
Limeryk transformacyjny
Transformacja rodem z Polski,
Ma charakter raczej dworski.
Mozesz zostac tam baronem,
Albo merdasz tam ogonem -
Lub dmiesz w trabe tak jak Wojski.
Limeryk o ...satysfakcji
Klientke dentysty z Jackowa
Bolala szostka zdrowa -
I chociaz sie opierala,
Wyrwano jej szostke z ciala,
Lecz to satysfakcji polowa.
[Wojciech K. Borkowski]
Pan Edward zlotousty,
Kochal Manie w zapusty.
Trzeszczaly silikony,
Drzaly chucie matrony,
Jak slodki ten smak rozpusty.
Maja Berezowska powaby kreowala,
Jedna kreska, dwie linie i juz amora miala.
Podobno byla zalotna, meskie spojrzenia kochala,
Adorowala fiolki, z narcyzem romans miala.
Maja sufrazystka doskonala, harmonia duszy i ciala.
[Janusz Kopec]
Limeryk jest pozornie prosty, acz skomplikowany zarazem. Niby epigramat, ale nie dystych. Rymy jakby banalne, a przeciez bylo nie bylo: aa bb a. Mowi sie, ze pochodzi z Anglii, ale nazwe ma od irlandzkiego miasta Luimneach. Jednym slowem paranoja, kalambur, groteska, zart, pure nonsens - zeby nie powiedziec: paronomazja.
Bo w tym caly jest limeryk,
By sam nawet pan Fryderyk -
Majac problem z koafiura,
Glowiac sie nad partytura -
Nie byl taki znow choleryk!!!
wszystkie cytaty za:
Rymowanki dla duzych dzieci z wyklejankami Autorki, Szymborska Wislawa, Wyd. A5, Krakow, 2003, s.53.
Przygotowal, opisal i wybral
Zbigniew Kruczalak
www.domksiazki.com
