W serii trzech artykułów omawiamy sposoby, w jakie młodzież z Polski może pojechać do USA, legalnie pracować, a także zwiedzać kraj. W poprzednim numerze opisaliśmy program Au-pair, a w kolejnym Camp America. Ten artykuł poświęcamy programowi zwanemu Work and Travel.
Na czym polega program
Work and Travel to oficjalny program rządu USA, który umożliwia studentom z całego świata legalną pracę wakacyjną w tym kraju. Można pracować do czterech miesięcy, a potem do 30 dni podróżować po Stanach. Program nadzoruje Amerykański Departament Stanu - każdego roku rozdziela pulę dokumentów wizowych (podstawa do wydania wizy programu wymiany J-1 - exchange visa) organizacjom typu non-profit. Rekrutują one uczestników programu poprzez swoich przedstawicieli w krajach, z których pochodzą studenci. Co roku do USA przyjeżdża ok. 100,000 osób z całego świata. W 2003 roku na Work and Travel do Stanów pojechało ok. 16,000 Polaków.
Dla kogo
Program przeznaczony jest dla studentów (studia dzienne, wieczorowe lub zaoczne, nie krótsze niż dwa lata) w wieku od 18 do 30 lat. Wymagany angielski przynajmniej w stopniu średnio zaawansowanym (poziom jest sprawdzany podczas rozmowy kwalifikacyjnej (bądź egzaminu). Studenci piątego roku studiów mogą wziąć udział w programie tylko wtedy, gdy termin obrony ich pracy magisterskiej przypada we wrześniu lub październiku. Studenci trzeciego roku studiów licencjackich pojadą pod warunkiem, że przedstawią zaświadczenie o ciągłości studiów.
Jaka praca
Uczestnicy programu pracują najczęściej w kurortach, hotelach, parkach rozrywki, restauracjach, kasynach, sklepach. Czasem na miejscu można znaleźć pracę dodatkową, ale bywa z tym trudno, bo wielu studentów garnie się do pracy. Każdy może pracować tyle, na ile pozwala mu czas, siły i zobowiązania wobec pierwszego pracodawcy. Z pierwszej pracy teoretycznie nie można zrezygnować, ale w praktyce można się z pracodawcą dogadać.
O zmianie pracy należy poinformować dotychczasowego pracodawcę, także o nowym miejscu pracy i zamieszkania. To konieczne, bo każdy student wjeżdżający do Stanów jest rejestrowany przez program SEVIS (stworzony ze względów bezpieczeństwa po 11 września). Jeżeli pracodawca zgłosi, że student już u niego nie pracuje i nie podał, gdzie przebywa, to wiza może być cofnięta. A to grozi deportacją do kraju.
Warianty programu
Zazwyczaj biura pośrednicz mają w ofercie dwa warianty. Dla osób, które jadą po raz pierwszy: tańszy - uczestnik sam załatwia pracę, i droższy - pracę znajduje pośrednik. Dla osób, które chcą pojechać jeszcze raz, niektóre biura uruchomiły wariant programu dla tzw. second-timers (bardzo rzadki wariant).
Czas pracy i zarobki
Praca od 35 do 45 godzin tygodniowo. Czasem pracodawcy proponują nadgodziny (150 proc. podstawowej stawki godzinowej - minimum to $5.15). na stanowiskach, na których można otrzymywać napiwki (średnio $5-10), zwykle stawka jest niższa od minimalnej - ok. $3. wypłata jest najczęściej co dwa tygodnie. Każdy student zobowiązany jest do płacenia podatku federalnego, stanowego oraz miejskiego (w sumie nawet do 20%). Nie płaci się podatku Social Security (amerykański odpowiednik ZUS), Medicare (ubezpieczenie zdrowotne) i Unemployment (podatek na bezrobocie). Każdy ma możliwość otrzymania zwrotu płaconych podatków dochodowych po powrocie do kraju (trwa to od trzech do pięciu miesięcy).
Dokumenty
Pośrednicy Work and Travel wymagają najczęściej: CV (resume) i listu motywacyjnego po angielsku w formie elektronicznej, zaświadczenia z uczelni potwierdzającej status studenta, zjęć legitymacyjnych (od dwóch do pięciu), kserokopii paszportu, karty ISIC (International Student Identity Card) lub Euro26 (jak ktoś nie ma, to trzeba wyrobić). Paszport musi być ważny przynajmniej przez sześć miesięcy od planowanej daty powrotu.
Wiza
Gdy student ma zagwarantowaną pracę, otrzymuje od pośrednika dokument wizowy DS. 2019 oraz wypełnia wnioski wizowe. Następnie z paszportem udaje się do najbliższego konsulatu amerykańskiego i składa wniosek o przyznanie wizy programu wymiany J-1. Otrzymanie wizy nie jest automatyczne, decyzję podejmuje konsul. Niektóre biura same wyrabiają wizy swoim uczestnikom. Wiza i dokument DS. 2019 to podstawa do legalnej pracy w USA oraz przyznania numeru Social Security. O numer Social Security występuje się zwykle podczas spotkania organizacyjnego, tzw. orientation, lub w jednym z biur Social Security na terenie całych Stanów. Numer jest przyznawany dożywotnio, więc jeśli jedziemy po raz drugi, korzystamy z numeru przyznanego za pierwszym razem.
Dojazd
Bilety lotnicze można rezerwować samemu lub za pośrednictwem biura. Cena zależy od daty wylotu, miejsca docelowego, klasy podróży, linii lotniczej (ok. $500-700 - należy doliczyć do tego opłaty lotniskowe i podatki). Uczestnik programu musi na własny koszt dotrzeć z lotniska do pracodawcy.
Zakwaterowanie i wyżywienie
Uczestnik zwykle sam organizuje sobie mieszkanie i wyżywienie. Niektórzy pracodawcy zapewniają studentowi lokum (od $150 do $400 miesięcznie plus kaucja, która przepada, jeśli uczestnik wyprowadzi się przed zakończeniem pracy). Zmiana mieszkania jest możliwa za zgodą pracodawcy pod warunkiem podania nowego adresu. Inna możliwość to tani hotel (od $180 do $300 miesięcznie) albo wynajęcie mieszkania z innym uczestnikiem programu (od $100 do $300 od osoby). Niewielu pracodawców zapewnia wyżywnienie (restauracje i hotele zezwalają swoim pracownikom na korzystanie ze stołówki bezpłatnie lub za obniżoną cenę).
Ubezpieczenie
Uczestnik objęty jest obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym oraz zdrowotnym na cztery miesiące (w cenie programu). Zakres ochrony i wysokość odszkodowania - w zależności od pośrednika.
Studenci, którzy po ukończeniu pracy planują podróże po Stanach przez 30 dni, muszą przedłużyć swoje ubezpieczenie.
Uwaga!
Ubezpieczenie nie dotyczy prowadzenia samochodu - trzeba kupić dodatkową polisę lub legitymować się kartą ISIC lub Euro26.
Pieniądze
Potrzeba od 5 do 7 tys. złotych (mniej, gdy samemu znajdzie się pracę). Cena zawiera wpisowe (ok. 500 zł.), opłatę za program (ok. 500 zł), koszt wizy ($100), przelot do Stanów Zjednoczonych (ok. $500-700).
Uwaga!
Należy mieć ze sobą co najmniej $500 kieszonkowego na utrzymanie się do pierwszej wypłaty i na tzw. czarną godzinę.
Prawa i obowiązki uczestnika
programu Work and Travel
Fundacja prowadząca program W&T musi znaleźć uczestnikowi pracodawcę, jeśli się do tego właśnie zobowiązała.
Biuro W&T musi załatwić wnioski wizowe oraz wizę (w niektórych biurach student sam zgałasza się do ambasady), ubezpieczenie, kupić bilet lotniczy (można samemu), pomóc w znalezieniu pracy (jeśli jest to wariant programu, w którym to biuro szuka pracy).
Uczestnik programu po przyjeździe do Stanów Zjednoczonych musi przede wszystkim zgłosić się do swojego pracodawcy.
Artykuł przedrukowano za zgodą
Polskiego Poradnika "Sukces"
Adres: 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363