Już niejednokrotnie pisałam o konieczności przestrzegania zasad higieny jamy ustnej. Od dzieciństwa jesteśmy uczeni prawidłowego czyszczenia zębów i nitkowania. Reklamy w telewizji codziennie bombardują nas wiadomościami o nowych, coraz lepszych szczoteczkach i pastach do zębów.
Pomimo tego dorośli nadal walczą z chorobami przyzębia, a dzieci nadal mają ubytki próchnicowe i nic nie wskazuje na to, aby próchnica zębów miała być całkowicie wyeliminowana.
Aby skutecznie walczyć z chorobami przyzębia dobrze jest mieć podstawowe wiadomości o nich.
Co je powoduje?
Płytka bakteryjna jest podstawową przyczyną chorób dziąseł i próchnicy zębów. Jest to kleista żółta substancja, która przykleja się do powierzchni zębów i dziąsła. Niektóre z bakterii wydzielają toksyny, które uszkadzają dziąsła i kość. Jeżeli płytka nie zostanie usunięta w przeciągu 24 lub 48 godzin, łączy się ona z substancjami śliny i innymi materiałami, tworząc twardy kamień. Może formować się on nad i pod dziąsłem. Kamień poddziąsłowy jest trudniejszy do usuwania i tylko dentysta lub higienistka w trakcie rutynowego czyszczenia może go usunąć. Jest on przyczyną pogłębiania się choroby przyzębia. Dobre czyszczenie i nitkowanie zapobiega jego formowaniu się.
Oczywiście, bakterie są podstawowym podłożem parodontozy, ale i inne czynniki odgrywają tutaj bardzo dużą rolę. Ważne jest podłoże genetyczne. Od genetyki zależy bowiem sposób, w jaki organizm zareaguje na bakterie. Jeżeli dziadkowie lub rodzice cierpieli na tę chorobę i utracili w jej wyniku zęby, my też możemy być na nią bardziej podatni.
Inne ważne czynniki to stres, nieprawidłowe odżywinie, zaciskanie i zgrzytanie zębami, palenie papierosów, AIDS, cukrzyca, ciąża, niektóre steroidy, leki nasercowe, antydepresyjne. Ważne jest aby w trakcie rutynowego czyszczenia pacjent poinformował o swojej kondycji zdrowotnej i stosowanych lekach.
Pierwszym stadium choroby przyzębia jest stan zapalny dziąseł ( gingivitis). Stan ten leczy się najłatwiej i najszybciej. Charakterystyczne jest krwawienie z dziąseł. Zdrowe dziąsło nie krwawi. Niektórzy pacjenci twierdzą, że przyzwyczaili się już do ciągłego krwawienia w trakcie czyszczenia w domu i ich to już nie martwi. Leczenie stanu zapalnego polega na ruynowym, częstym czyszczeniu w gabinecie i częstszym, dokładniejszym czyszczeniu w domu. Bardzo trudno jest przekonać niektórych pacjentów do przestrzegania dokładnej higieny. W tych przypadkach pacjent musi częściej przychodzić do gabinetu na czyszczenie. Nieleczony stan zapalny dziąsła pogłębia się i problem staje się bardziej skomplikowany.
Parodontoza jest już chorobą kości otaczającej ząb. Cała tkanka jest już w stanie zapalnym, nieodwracalnym. Toksyny uszkodziły już ją i odstaje ona od zęba. W kieszonce tej gromadzi się kamień poddziąsłowy, bakterie i obumarłe komórki. Im głębsza kieszonka, tym trudniej się ją czyści. Dziąsło opada, powierzchnia korzenia jest odsłonięta, pokrywa się płytką nazębną, staje się wrażliwa na zmiany temperatury, zwłaszcza zimno i pojawić się może na niej próchnica. W zaawansowanej parodontozie dochodzi do wypadania zębów. Leczenie jest długotrwałe i uciążliwe. Nie jest możliwe naprawienie szkód spowodowanych tą chorobą. Można ją jedynie zatrzymać lub spowolnić jej przebieg poprzez doskonałą higienę w domu. Do prawidłowego zdiagnozowania pacjenta potrzebne są zdjęcia rentgenowskie wszystkich zębów oraz mierzenia wszystkich kieszonek przy zębach specjalnym zgłębnikiem.
Objawy choroby, na które każdy z nas musi zwracać uwagę to:
- ‑krwawienie z dziąseł, zaczerwienione, obrzmiałe, wrażliwe dziąsła (zdrowe są różowe), odstawanie dziąsła od zęba,
- ‑ropa wypływająca z kieszonki po jej przyciśnięciu, przykry zapach z ust lub dziwny smak, zęby zaczynające się przesuwać i odchodzić od siebie,
- ‑zęby tracą kontakt z przeciwległym łukiem zębowym, proteza przestaje dobrze leżeć.
Co powoduje próchnicę zębów?
Oczywiście płytka bakteryjna. Przyklejona na powierzchni zęba zawiera mnóstwo różnorodnych bakterii i niektóre z nich zaczynają rozkładać cukry z pokarmu na kwas. Odczyn szkliwa się zmienia i zostaje ono rozpuszczone w kwaśnym środowisku powodując pojawienie się dziur w zębie. Kwasy zaczynają być wytwarzane przez płytkę już w parę minut po przyjęciu jedzenia. Dlatego ważne jest czyszczenie zębów prawie natychmiast po jedzeniu lub przynajmniej żucie gumy, które przyspiesza przepływ śliny i wypłukuje kwasy z powierzchni. Trzeba zapamiętać, że cukier + płytka bakteryjna = kwas, kwas + podatny ząb = próchnica
Jak zapobiegać próchnicy?
Najważniejsze jest regularne szczotkowanie i flosowanie, zwłaszcza po jedzeniu. Słodycze powinne być przyjmowane w czasie posiłku, a u osób z podatnymi na próchnicę zębami ich jedzenie powinno być ograniczone. Pasty do zębów powinny zawierać fluor. Jest to związek pod działaniem którego kryształy szkliwa stają się większe i odporne na kwasy.
Przy wyborze szczotki do zębów należy zwracać uwagę na to, aby była miękka lub bardzo miękka. Należy wymieniać je na nowe jak tylko włosie zacznie zmieniać kształt lub w zmieniać kolor. U dzieci należy zmieniać szczotki częściej, a po każdej infekcji dziecięcej należy je wyrzucać. Nie jest ważna nazwa firmy produkującej szczotki. Ważne byśmy lubili nią myć i często ją używali. Zęby u osób zdrowych powinne być myte 2-3 razy dziennie. U osób z chorobami przyzębia zalecane jest częstsze, nawet 4-krotne mycie. Ważna jest technika mycia. Szczotka powinna zawsze leżeć na dziąśle w okolicy szyjki zęba. Dociskając ją lekko do zęba należy wykonać koliste wymiatające ruchy, parę razy w tym samym miejscu. I tak powoli przesuwać się do przednich zębów. Należy zawsze pamiętać o językowych wewnętrznych powierzchniach zębów. Czyszczenie powinno trwać około 2 minuty. Konieczne jest nitkowanie między zębami. Ponieważ szczotka nie dociera do powierzchni międzyzębowych nitka musi być tam wsunięta i wchodząc głęboko pod dziąsło usuwać płytkę. Choroba przyzębia zaczyna się między zębami. Pacjenci nie wiedzą jak ważne jest oczyszczanie całej powierzchni zęba. Nitkowanie jest łatwe. Można używać dodatkowe utrzymywacze nitki. Aby uprzyjemnić flosowanie nitki są pokryte woskiem, czasami mają różne smaki, a nawet nasycone są substancjami wybielającymi. Nitki z fluorem mają najwyższe notowania.
Pasty do zębów zawierają różne składniki. Wybór pasty zależy od indywidualnych preferencji. Powinniśmy używać pasty delikatne, mniej ścierne, zawierające fluor. Przypominam o tym jak ważny jest fluor w codziennym szczotkowaniu. W przypadkach nadwrażliwych zębów pasty należy używać przez dłuższy czas, aby sprawdzić efekt ich działania. Dopiero po dłuższym ich używaniu nadwrażliwość zębów się zmniejsza.
W kontroli płytki bakteryjnej pomagają płukanki. Popularną jest Listeryna. Wyprodukowana na bazie alkoholu ma nieco piekący smak. Ma za zadanie ograniczenie poziomu bakterii w jamie ustnej. U osób ze zmniejszoną ilością śliny płukanki na bazie alkoholu nie powinny być stosowane. W parodontozie przepisuje się mocniejsze bakteriobojcze płukanki zawierające chlorheksydynę. Powinny być one używane po czyszczeniu i nitkowaniu zębów.
W utrzymaniu higieny bardzo pomagają szczoteczki elektryczne, o zaletach których już wcześniej Państwu przypominałam. Szczególnie zalecane są one pacjentom posiadających stałe aparaty ortodontyczne, w przypadku których czyszczenie szczoteczką jest uciążliwe i długotrwałe.
Ważne jest zgłaszanie się na wizyty kontrolne i czyszczenie zębów dwa razy w roku. Nie mogę zrozumieć bardzo wykształconych i mądrych ludzi z naszego starego kraju, którzy twierdzą, że po czyszczeniu wypadają plomby, niszczy się szkliwo, zęby stają się bardziej żółte. Mamy tutaj przecież dostęp do najlepszej światowej dentystyki, a my nie chcemy wkroczyć w XXI wiek. Utrzymanie higieny jamy ustnej jest bardzo ważne dla zdrowia całego organizmu, dla naszego dobrego samopoczucia gdy w uśmiechu możemy pokazać piękne, zadbane, zdrowe zęby, bez przykrego zapachu. Unikamy w ten sposób wydatków na ustawiczne leczenie nowych ubytków i leczenie parodontozy
Autor artykułu, Barbara Truszkowska, DDS
jest lekarzem stomatologiem,
specjalistą stomatologii zachowawczej.
Adres: 5545 N. Milwaukee Avenue, Chicago
tel. 773-792-0123
