Dla tych, którzy chcą kupić
lub sprzedać biznes
Oszacowanie wartości biznesu nie jest proste ani jednoznaczne. Wynika ono z wartości majątku firmy, jej dochodu i niekiedy dobrej reputacji (goodwill). Istnieje wiele metod wyceny biznesów. Poniżej podane są najważniejsze z nich.
Metoda sprzedaży brutto
Metoda sprzedaży brutto (gross sales method) wiąże wartość biznesu z wartością rocznej sprzedaży
(w niektórych resortach - miesięcznej). Stosowana jest w sektorze usługowym, gdzie firmy mają stałe koszty, mało środków majątkowych (assets) i zatrzymanych zarobków (retained earnings). Przykładem są firmy konsultinowe stacje radiowe, temp agencies, agencje reklamowe i od public relations, praktyki profesjonalne, biznesy detaliczne, brokerzy ubezpieczeniowi.
Poufne:
Zależny od resortu mnożnik (industry multiplier) waha się w granicach od 0.25 do 2. Mnożnik jest opracowany przez specjalistów na podstawie analizy sprzedaży biznesów w danej branży w ostatnich latach. Można się o niego dowiedzieć od resortowej organizacji albo od brokera specjalizującego się w sprzedaży biznesów. Nie jest to informacja łatwo dostępna w internecie.
Oto kilka resortowych mnożników, wziętych z książki "The Complete Guide to Buying a Business, autor - Richard Snowden (Amacon):
w Agencje podróży - od 0.5 do 1 rocznej sprzedaży
w Agencje reklamowe - około 0.75 rocznej sprzedaży
w Biznes detaliczny - od 0.75 do 1.5 rocznej sprzedaży.
Metoda sprzedaży brutto jest wstępna, bardzo prowizoryczna, ale łatwa do zrozumienia i zastosowania. Niestey, nie uwzględnia ona zupełnie rentowności biznesu.
Wskaźnik sprzedaży brutto jest tylko punktem wyjścia, od którego odchyłki w górę czy w dół zależą od różnych czynników. Na przykład, mnożnik w danym resorcie wynosi 1.5, ale firma notuje stały wzrost sprzedaży w ostatnich latach, więc kupiec zgodzi się zapłacić 2 razy roczną sprzedaż. Jeżeli połowa utargu innej firmy w tym samym resorcie pochodzi tylko od jednego klienta, to mnożnik może spaść do 1.
Metoda zysku netto
lub dopływu gotówki
Podobna do metody sprzedaży brutto jest metoda zysku netto, która uzależnia wartość przedsiębiorstwa od wypracowanego czystego zysku (adjusted net profit). Jest ona o wiele bardziej precyzyjna od metody sprzedaży brutto, co ilustroje poniższy przykład.
Przykład:
Dwa identyczne biznesy A i B uzyskują rocznie tę samą sprzedaż ($1.2 mln, czyli $100,000 miesięcznie). Jednak ich koszty działalności są różne, w rezultacie czego operating cash flow biznesu A wynosi $100,000 rocznie, podczas gdy biznesu B tylko $35,000. Bazując na przeciętnych cenach w resorcie i sugestiach brokera, biznesy zostały wycenione na trzykrotność miesięcznej sprzedaży, czyli na $300,000. Sprzedający zgodzili się finansować połowę transakcji, czyli pożyczyć $150,000 na 5 lat i na 10%, co daje spłatę w wysokości $39,570 rocznie.
Niestey nabywca B nie wziął pod uwagę strumienia gotówki (cash flow) generowanego przez biznes i przepłacił, bowiem jego biznes przynosi straty w wysokości $4,570 rocznie, podczas gdy drugi biznes generuje pokaźny strumień gotówki. Tabela poniżej pokazuje liczby.
Mnożnik zysku zależy od resortu i charakterystyki biznesu, a waha się od 2 do 5.
Kapitalizacja inwestycji
Gdy niesiesz pieniądze do banku, liczysz na parę procent odsetek - niewiele, ale wiesz, że twoje oszczędności są tam bezpieczne. Po giełdzie spodziewasz się co najmniej 7-10% rocznie, gdyż ponosisz większe ryzyko. A jakiej rentowności spodziewasz się po inwestycji w biznes? Zważywszy ryzyko i odpowiedzialność, co najmniej 15-20%, a nawet 25% w skali rocznej. Jest to spodziewana stopa kapitalizacji. Odwrotność stopy kapitalizacji mówi nam, kiedy zwróci się inwestycja. Jeżeli na przykłąd zakładamy 20% kapitalizacji, inwestycja w biznes powinna się zwrócić w ciągu 4 lat.
Wyższa stopa kapitalizacji stosowana jest wtedy, gdy firma ma intratne, liczne kontakty, działa w rozwojowej dziedzinie. Stopa spada, gdy resort podupada, dziedzina jest bardzo konkurencyjna, firma ma mało rentowne kontrakty, itp.
Pamiętaj:
Ażeby obliczyć czysty zysk od dochodu, również odejmij równowartośc swojej pracy i obsługę zadłużenia.
Wartość biznesu wylicza się z poniższego wzoru:
Wartość dochodu = roczny
czysty zysk : stopa kapitalizacji
Stopa kapitalizacji (capitalization rate, w skrócie cap rate) - to stopa zwrotu od inwestycji. Stopa kapitalizacji mówi inwestorowi, jakiego procentowego zwrotu od kapitału może się spodziewać, lokując pieniądze w danym biznesie. Stopa kapitalizacji powinna być co najmniej o kilkanaście procent wyższa od procentów płaconych przez banki.
Przykład:
Kupujesz biznes i chcesz sprawdzić, czy cena dyktowana przez właściciela jest stosowna. Majątek biznesu (budynek, maszyny, ciężarówka, stan magazynowy) jest wyceniony $120,000 i firma przynosi $40,000 zysku rocznie. Właściciel pracuje w biznesie w pełnym wymiarze godzin i szacuje swoje pobory na $30,000. Wobec tego biznes osiąga czysty zysk $10,000 rocznie. Wartość tego dochodu wynosi:
10,000 : 10% = 100,000
Ile jest ten biznes wart? Tyle, ile jego majątek - $120,000, czy tyle, ile wartość jego dochodu- $100,000. Odpowiedź brzmi: wartość biznesu jest kombinacją obydwu czynników. Wartość biznesu z dobrym majątkiem, a o niskim dochodzie, jest zbliżona do wartości majątku. Firma z wysokim dochodem i małym majątkiem warta jest tyle, ile wynosi wartość jej dochodu (capitalization value). Szybki wzrost dochodu firmy w ostatnich latach powoduje, że firma będzie sprzedana z premią. Jeżeli biznes musi być sprzedany szybko, jego cena zbliży się do wartości likwidacyjnej.
Metoda kapitalizacji jest dobra w wycenie biznesów, których dochody wynikają przede wszystkim z posiadanych walorów, jak biznesy posiadające nieruchomości, elektrownie, gazownie.
Metoda dodatkowych zysków
Metoda dodatkowych zysków (excess earning method) łączy wpływy kapitalizacji z zyskiem netto, uwzględnia bowiem fakt, że rentowność firmy wynika z dwóch czynników: jej majątku (assets) oraz czynników dodatkowych (excess earnings - stąd nazwa). Jak widać, do obliczenia wartości biznesu tą metodą potrzebne są dwie liczby: stopa kapitalizacji oraz mnożnik zysku (earnings multiplier) w danym resorcie.
Resortowe organizacje i biznesowi brokerzy znają średnią stopę kapitalizacji środków majątkowych (asset capitalization) w danym resorcie (np. w novelty manufacturing może ona wynosić średnio 14%). Jeżeli jednak liczba ta nie jest znana, dodaj 3-5% do oprocentowania bankowych pożyczek biznesowych (business loan rate).
Mnożnik zysku (patrz wyżej) również zależy od różnych czynników i waha się od 2 do 5. Jeżeli nie jesteś pewien - weź liczbę pośrednią, czyli 3.5.
Przykład:
Wiesław rozważa kupno firmy ABC, której majątek jest wart ok. $300,000, a zyski wynoszą ok. $120,000 rocznie. Zadaniem środków majątkowych w biznesie jest wytwarzanie finansowego zwrotu od wyłożonego kapitału. Załóżmy stopę kapitalizacji na poziomie 15% rocznie. Zyski zawdzięczane środkom majątkowym wynoszą więc $45,000 ($300,000 x 15%). Reszta zysków ($120,000 - $45,000 = $75,000) - to zyski dodatkowe (excess earnings), pochodzące z innych źródeł (pracy, a nie środków trwałych). Zyski dodatkowe mnożymy przez mnożnik zysków (od 2 do 5), który zależy od atrakcyjności biznesu i resortu, jego konkurencyjności, potencjału na rozwój, itp.
Przeważnie zdrowa, dochodowa firma zasługuje na mnożnik równy 3. Załóżmy, że biznes ABC jest ponad przeciętny i zasługuje na 3.6. Tabela na stronie 15 pokazuje wyliczenie wartości biznesu.
Artykuł przedrukowano za zgodą
Polskiego Poradnika "Sukces"
Adres: 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363
