W świecie jest dość powszechnie respektowana zasada unikania podwójnego opodatkowania. Także w Polsce. Oznacza to, że jeśli zapłaciło się podatek od dochodów w kraju, w którym się je uzyskało (lub podlegały tam co do zasady opodatkowania, ale z jakiś powodów były z kwoty zwolnione), to nie płaci się go w kraju macierzystym lub uwzględnia przy ustalaniu podatku należnego w kraju macierzystym.
Reguły unikania podwójnego opodatkowania normują umowy międzynarodowe. Polska podpisała ich kilkadziesiąt. Dlatego kwestię opodatkowania poszczególnych rodzajów dochodów osiąganych za granicą (wynagrodzenie za pracę, stypendia, emerytury, honoraria autorskie, itd.) należy zawsze rozpatrywać na tle konkretnej umowy zawartej z państwem, w którym dochód został osiągnięty. Pewne zasady się w nich powtarzają, ale postanowienia poszczególnych umów czasem się znacznie różnią.
Kto płaci podatki w Polsce?
Zagraniczne zarobki mogą interesować polskiego fiskusa tylko wówczas, gdy osiągnęły je osoby mające w Polsce tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Do nich należą mający tu miejsce zamieszkania oraz ci, których pobyt w Polsce trwa w roku podatkowym dłużej niż 183 dni. Nie jest potrzebne jednoczesne spełnienie obu tych warunków.
Dochody w USA
Teraz o dochodach uzyskanych z pracy w czasie pobytu w USA. Osoby mające miejsce zamieszkania w Polsce muszą z tych dochodów rozliczyć się w zeznaniu podatkowym składanym polskiemu fiskusowi, także gdy już zapłaciły od nich podatek w USA. Nie oznacza to, że zapłacą podatek podwójnie. Zapobiega temu przede wszystkim polsko - amerykańska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z 1974 roku. Przewiduje ona tzw. metodę odliczania czy raczej zaliczania. Otóż od dochodów uzyskanych w USA oblicza się podatek należny w Polsce, a potem zalicza się na jego poczet daninę zapłaconą w USA. Jeśli opodatkowanie tam danego rodzaju dochodów jest niższe niż u nas, polskiemu fiskusowi trzeba oddać różnicę między podatkiem amerykańskim a polskim.
Umowa o pracę
W praktyce oznacza to, że ktoś, kto w danym roku uzyskał w USA dochody z umowy o pracę, w zeznaniu wykazuje je w części F.1 PIT-36 w wierszu 1 "Wynagrodzenie ze stosunku pracy, służbowego, spółdzielczego i z pracy nakładczej, a także zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, wypłacone przez zakład pracy", sumując je z innymi tego rodzaju dochodami uzyskanymi w Polsce.
Wszyscy zobowiązani do rozliczenia się z zagranicznych dochodów, bez względu na to, która z metod unikania podwójnego opodatkowania ich dotyczy, czynią to na druku PIT-36.
Umowa o dzieło
Ktoś, kto był zatrudniony w USA na umowę zlecenie, wykaże dochody w części F.1 w wierszu 5 "Działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy (w tym na podstawie umowy o dzieło i zlecenia)". Słowem, dochody uzyskane w Polsce i w USA należy sumować. Następnie oblicza się od tej kwoty daninę należną według skali podatkowej, a potem odejmuje równowartość podatku zapłaconego w USA. Jednak odliczenie to nie może być wyższe niż ta część podatku, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.
Wyjazd służbowy
Także gdy zagraniczne dochody są opodatkowane w Polsce, w praktyce podatek zapłaci się tylko od ich części. Ta zasada odnosi się nie tylko do dochodów uzyskanych z pracy w USA, ale także we wszystkich innych krajach. Jeśli dochody te nie były wysokie, nie będą ani opodatkowane, ani uwzględniane w rozliczeniach podatkowych w kraju. Takie sytuacje są częste. Dzieje się tak ze względu na prawo pomniejszania dochodów zagranicznych o diety i koszty hotelu.
Otóż zwolniona od podatku jest część dochodów osób przebywających za granicą i uzyskujących tam dochody z pracy oraz stypendia - w wysokości odpowiadającej równowartości diet z tytułu podróży służbowych pracowników poza granicami kraju obliczonych za okres, w którym była wykonywana praca lub podatnik otrzymywał stypendium. Z identycznego zwolnienia korzystają przebywający czasowo za granicą i uzyskujący tam dochody opodatkowane w Polsce, ale z wszystkich innych tytułów niż stosunek pracy lub stypendium (art. 21 ust. 1 pkt 20a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych UPDF). Równowartość diet mogą sobie odliczyć od dochodu uzyskanego za granicą za okres, w którym uzyskiwali dochód.
Wszyscy Polacy zarobkujący za granicą (otrzymujący tam wynagrodzenie za pracę, stypendia, honoraria i wszelkie inne dochody) korzystają ponadto ze zwolnienia od opodatkowania części dochodów przeznaczonych na zakwaterowanie (chyba że wydatki te zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów). Zwolnienie to obejmuje kwotę stwierdzoną w rachunku hotelowym (lub równorzędnym dokumencie). Nie mogą one jednak przekraczać wysokości limitu na koszty hotelu, określonego na podstawie przepisów o delegalizacji zagranicznych pracowników. Tym, którzy nie mogą przedstawić rachunku za hotel, przysługuje zwolnienie w wysokości 25% tego limitu. Nie mają do niego prawa osoby, którym w czasie pobytu za granicą zapewnione bezpłatne zakwaterowanie).
Dochody uzyskane za granicą, które muszą być uwzględnione w rozliczeniach z fiskusem w kraju (po pomniejszeniu o diety oraz wydatki czy ryczałty na zakwaterowanie), przelicza się na złote polskie według kursów z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłoszonych przez bank dewizowy, z którego usług korzysta podatnik, mających zastosowanie przy kupnie walut. Jeśli podatnik nie korzystał z usług banku dewizowego, przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych z dnia uzyskania przychodów, ogłaszanego przez NBP.
Odpowiedzi na pytania czytelników
Pytanie:
W ubiegłym roku ponad 300 dni byłem zatrudniony przez zagranicznego pracodawcę w państwie, z którym nie mamy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, ale które w stosunkach podatkowych stosuje tzw. zasadę wzajemności. Dochody zagraniczne muszę uwzględnić w zeznaniu za 2003 rok dla ustalenia stopy procentowej, według której mam zapłacić podatek od dochodów uzyskanych w kraju. Czy od wynagrodzenia otrzymanego za granicą mogę odliczyć jako koszty uzyskania przychody także wydatek na kupno biletu lotniczego na przejazd do pracy, koszt wizy wjazdowej, składki na ubezpieczenie zapłacone w Polsce, nieudokumentowaną prowizję dla urzędnika instytucji, która mnie zatrudniła?
Odpowiedź:
Może pan odliczyć od dochodu uzyskanego w Polsce zapłacone przez siebie składki na ZUS. To uprawnienie wynika z art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (UPDF). Nie ma natomiast podstaw do pomniejszenia dochodów czy jakiegokolwiek zrekompensowania wydatków na bilet, wizę i prowizję. W rozliczeniach z polskim fiskusem updf nakazuje uwzględniać dochody zagraniczne, a więc w takiej wysokości, jaka wynika z prawa obcego. Zresztą w odniesieniu do dochodów z pracy i stosunków pokrewnych przewiduje zasadniczo tylko zryczałtowane, stosunkowo niewysokie koszty uzyskania przychodów, z możliwością pełnego odliczenia wydatków na dojazdy środkami lokomocji publicznej udokumentowane wyłącznie biletami okresowymi.
Pytanie:
Otrzymałem z USA w dolarach na subkonto w banku honoraria za artykuły prasowe napisane w Polsce, przesłane do Stanów Zjednoczonych i tam zamieszczone w wydawanym tam tygodniku. Wypłacono mi je bez potrącania podatku. Czy muszę zapłacić od nich podatek w Polsce? Jeśli tak, to w jaki sposób przeliczyć je na złote?
Odpowiedź:
Dochody z tego tytułu są opodatkowane tylko w Polsce. Honoraria uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce podlegałyby opodatkowaniu w USA, gdyby przebywała ona w Stanach Zjednoczonych przez okresy sięgające łącznie lub przekraczające 183 w ciągu roku podatkowego. Obowiązuje zasada, że przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanego przez bank, z którego usług korzystał podatnik, mającego zastosowanie przy kupnie walut (art. 11 ustawy 3 UPDF). Jeśli utwór, za który dziennikarz otrzymuje należność z USA, jest przedmiotem prawa autorskiego, ma on prawo do uwzględnienia 50% kosztów uzyskania przychodu.
Artykuł przedrukowano za zgodą
Polskiego Poradnika "Sukces"
Adres: 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363
www.poradniksukces.com
