Konsulaty amerykańskie w okresie letnim wydają najwięcej wiz studenckich. Wiadomo, studenci kończą szkoły w maju lub czerwcu i planują rozpocząć naukę we wrześniu. W ostatnim czasie obserwujemy zasadniczą liberalizację postawy rządu USA do praktyki wydawania wiz studenckich.
Po 11. września 2001 studenci międzynarodowi zupełnie niesłusznie stali się tą grupą, na której skupiła się uwaga biura imigracyjnego i Kongresu USA. Stało się tak dlatego, że kilku terrorystów, którzy zaatakowali Nowy Jork przebywało na wizach studenckich i dokumenty te zostały przedłużone kilka miesięcy po zamachach, mimo iż terroryści już nie żyli, a ich tożsamość znana była całemu światu. W dniu 16. maja 2002 wprowadzono więc nowy system ewidencji i kontroli studentów międzynarodowych - SEVIS (Student and Exchange Visitor Information System). Jest on bazą danych osobowych każdego studenta na wizie studenckiej. Stanowi on federalny system przekazu informacji, które poprzednio pozostawały do wewnętrznego użytku szkoły. Wprowadzenie systemu SEVIS oznaczało konieczność powiadamiania administracji federalnej przez szkołę nie tylko o terminie rozpoczęcia, zakończenia i przerwach w zajęciach szkolnych, ale też o wydarzeniach w życiu prywatnym studentów; zmianach ich danych osobowych, frekwencji, postępie akademickim czy też prywatnych wyjazdach. Niestety, system też stał się powodem dramatu wielu studentów, którzy mimo że chodzą do szkoły, często są z niego wyrzucani, ponieważ ich szkoły nie potrafią w nowym systemie operować lub popełniają błędy rejestracyjne. Kiedyś błąd w wydaniu dokumentu I-20 (formularza, dzięki któremu można otrzymać wizę studencką) można było naprawić wyrzucając błędy do kosza i wypełniając nowy. Teraz formularz I-20 wydawany jest elektronicznie w systemie SEVIS i zmiany w formularzu nie są możliwe bez specjalnej długotrwałej procedury. Często zdarza się, że zanim poprawa błędu jest dokonana, student traci status. Niejednokrotnie także bywa też tak, że student chodzi do szkoły, ale szkoła zapomni przedłużyć status studenta z początkiem nowego semestru w SEVISIE, co sprawia, że taki student również jest już bez statusu, mimo, że chodził do szkoły i nie jest w ogóle winny zaistniałej sytuacji. O obecnych problemach z SEVISEM i lokalnymi szkołami - trochę później w artykule.
Traktowanie studentów międzynarodowych w USA przez biuro imigracyjne i konsulaty USA po 11. września spowodowało spadek liczby studentów międzynarodowych w USA. Instytucje edukacyjne w USA, które na studentach międzynarodowych zarabiały niezłe pieniądze zaczęły bardzo agresywnie krytykować biuro imigracyjne i Departament Stanu, co spowodowało, że te zaczęły zmieniać swe postępowanie i przepisy, aby ponownie odzyskać popularność wśród studentów z innych krajów. W ciągu kilku ostatnich miesięcy Departament Stanu przygotował kilka nowych wskazówek, które powinny spowodować, że wizy te będą w przyszłości bardziej liberalnie wydawane i przedłużane.
W pierwszym memorandum wydanym pod koniec ubiegłego roku Departament Stanu postanowił zliberalizować nieco swój standard przyznawania wiz studenckich. Wiza studencka jest wizą tzw. nieimigracyjnej intencji, a więc aby ją uzyskać aplikant musi przekonać biuro imigracyjne lub konsula, że ma zamiar wrócić do swego ojczystego kraju po skończeniu studiów. Do tej pory standard ten interpretowany był podobnie jak w przypadku osób przybywających do USA na wizy turystyczne. Aplikant musiał udowodnić tzw. więzi z krajem i to, że po osiągnięciu zamierzonego celu (skończeniu programu akademickiego) wróci do swego kraju. Nowe wytyczne zmieniły nieco oba te wymagania. Departament Stanu w swoim memorandum stwierdził, że wymaganie więzi z krajem musi być traktowane luźniej niż w przypadku wiz turystycznych, ponieważ studenci są zazwyczaj młodymi osobami, bez pracy, bez majątku, bez rodziny i bez oszczędności. Konsulat nie powinien więc odmawiać wiz studenckich wyłącznie ze względu na brak tych rzeczy. Jeśli aplikant otrzyma taką odmowę, powinien się od niej odwołać na podstawie tego memorandum. Co do drugiego wymagania, intencji powrotu, konsulaty instruowane są aby intencje powrotu oceniać na dzień interwiew, a nie na przyszłość. Po pierwsze dlatego, że studenci bardzo często nie mają jeszcze sprecyzowanych planów na życie, a po drugie dlatego, że wizy studenckie są przyznawane na długi okres czasu (kilka lat) i jest rzeczą naturalną, że intencja studenta co do powrotu do kraju kiedyś może się zmienić. W związku z tym, jeśli student wydaje się mieć uczciwy zamiar powrotu do kraju w dniu interwiew, to powinno to być wystarczające aby spełnić wymaganie intencji nieimigracyjnej. Ta nowa interpretacja intencji nieimigracyjnej w przypadku wiz studenckich jest rzeczywiście bardzo poważnym zwrotem. Departament Stanu od dawna nie miał tak wyrozumiałych i racjonalnych wskazówek co do wydawania wiz.
To samo memorandum poinstruowało również konsulaty, aby nie odmawiały wiz wyłącznie ze względu na tematykę studiów. Według nowej interpretacji sam fakt, że konsul uważa, że kierunek studiów nie daje możliwości zawodowych w macierzy- stym kraju nie jest powodem do odmowy wizy. Sytuacja w tym kraju kiedyś może się zmienić. W podobny sposób konsul nie powinien odmówić wizy tylko dlatego, że uważa, że dane studia lub kurs jest dostępny w kraju macierzystym. Według Departamentu Stanu student ma prawo wybrać w jakim kraju chce studiować, jeśli tylko szkoła uznała, że się na studia kwalifikuje i wydała mu formularz I-20. Jeśli ktoś wobec tego dostanie decyzję odmowną z tego powodu, powinien odwołać się od tej decyzji na podstawie tego memorandum.
Wyżej wymienione memorandum zachęca również konsulaty do przedłużania wiz studenckich. Departament Stanu uważa, że studenci mają prawo podróżować do domu w czasie studiów, co więcej powinni być do tego zachęcani, bo powoduje to utrzymywanie więzi z rodziną i krajem.
A więzi takie powodują większe prawdopodobieństwo, że student wróci do kraju po ukończeni studiów. Podczas gdy studenci boją się podróżować do domu, bo konsulaty niechętnie przedłużają wizy studenckie, wtedy pozostają w USA, wiążą się z krajem i chętniej zostają w USA na stałe.
Memorandum mówi również, że konsul nie powinien kwestionować czy student nadaje się na dany kierunek studiów. Jeśli szkoła go przyjęła i wydała I-20 znając jego kwalifikacje, to nie powinno to być przez konsula kwestionowane z wyjątkiem sytuacji, gdzie konsul podejrzewa oszustwo ze strony albo studenta albo szkoły.
Memorandum również nakazuje konsulom jednakowe traktowanie studentów bez względu na instytucję edukacyjną, do której będą uczęszczać. Tak samo powinni być traktowani studenci, którzy przybywają na krótki program językowy do pod-rzędnej szkoły jak i ci, którzy przybywają na pełne studia czteroletnie do reputowanych uczelni. Konsul nie może odmówić wizy dlatego, że szkoła, która wydała I-20 nie jest mu znana. Ta zmiana interpretacji będzie bardzo ważna dla studentów z Polski, ponieważ wielu z nich planuje przyjazd do USA do mniej znanych szkół językowych w okolicach Chicago i do tej pory konsulaty USA w Polsce często odmawiały im wiz ze względu na niski poziom edukacyjny szkoły lub programu.
Następne memorandum Departamentu Stanu było już znacznie bardziej szczegółowe i dotyczyło utrzymywania statusu przez osoby, które przerwały naukę w szkole, a przebywają w USA na wizach studenckich. To memorandum podkreśliło, że jeśli student chce zmienić szkołę, to nie może mieć przerwy w nauczaniu dłuższej niż 5 miesięcy. Jeśli przerwa była dłuższa, to będzie musiał starać się o przywrócenie statusu, a więc o tzw. reinstatement. Jeśli reinstatement zostanie odmówione w USA, to student taki musi udać się do swego kraju i ponownie starać się o wizę. Memorandum wyraźnie stwierdza, że odmowa przywrócenia statusu przez biuro imigracyjne nie jest blokadą do otrzymania nowej wizy. Konsulowie jednak muszą wziąć pod uwagę powód odmowy reinstatement w swojej decyzji wizowej. Memorandum informuje również jak powinien zachować się konsulat w przypadku studentów, którzy chodzą do szkoły w USA, ale postanowili wyjechać do swego kraju na dłuższe wakacje. Jeśli nieobecność w szkole w USA przekroczy 5 miesięcy, to student musi starać się o nową wizę do USA, nawet jeśli termin ważności tej starej jest ważny. Sam fakt, że student nie był w USA przez 5 miesięcy spowodował przerwanie wizy i konsulat musi wydać nową na podstawie nowego I-20 lub starego I-20, ale jeśli student jest nadal aktywny w SEVISIE. Memorandum to jednak wskazuje na pewien wyjątek. Jeśli na przykład student przebywa za granicą jako część kursu, który odbywa (na przykład na badaniach naukowych), to jego status jest utrzymywany i wiza ważna jest nawet jeśli nieobecność w USA przekroczy 5 miesięcy.
W ostatnim memorandum Departament Stanu powtarza nowe, wyżej wymienione interpretacje nieimigracyjnej intencji i więzów rodzinnych w przypadku aplikantów o wizy studenckie. Memorandum to również podkreśla, że wizy studenckie i szybkie ich wydawanie powinny być priorytetem dla konsulatów ze względu na ograniczenia czasowe i terminy rozpoczęcia szkół. Departament Stanu wymaga, aby konsulaty poczyniły starania, aby studenci otrzymali wizy szybko i nie spóźnili się na semestry szkolne. Pomimo że konsulat nie może wydać wizy studenckiej wcześniej niż na 120 dni przed rozpoczęciem szkoły, to Departament Stanu sugeruje, że najbardziej zajęte konsulaty powinny przyjmować aplikacje wcześniej niż 120. dnia przed rozpoczęciem szkoły, ale nie wydawać wiz wcześniej niż 120- dniowe okno.
Zmiany w traktowaniu studentów przez konsulaty są więc naprawdę istotne. Zobaczymy jak wyglądać będzie to jednak w praktyce. Niemniej jednak jeśli ktoś z Państwa bliskich jest ofiarą niepoprawnej w myśl memorandum odmowy, powinien jak najszybciej skontaktować się z prawnikiem imigracyjnym i złożyć odwołanie.
A teraz o wyżej zapowiedzianych problemach z SEVISEM i ze szkołami. Od kilku miesięcy biuro imigracyjne sprawdza poprawność funkcjonowania kilku szkół wydających formularze I-20 w okolicach Chicago. Biuro imigracyjne dopatrzyło się wielu nieprawidłowości ze strony szkół, które przyjmowały międzynarodowych studentów. Nieprawidłowości te były różnego rodzaju. Od poważnych oszustw, gdzie szkoła brała czesne i nie wymagała od studentów faktycznego uczęszczania na kursy, a nieprawdziwie podawała listę studentów do SEVISU, kiedy ci tak naprawdę do szkoły nie chodzili, po niewinne błędy w rejestracji studentów w SEVISIE spowodowane niedouczeniem personelu szkoły. Jeśli biuro imigracyjne dopatrzyło się pewnych nieprawidłowości, to mogło nawet odebrać szkole uprawnienia i możliwość wydawania formularza I-20 potrzebnego do starania się o wizę studencką. Wielu studentów dowiedziało się na przykład od swoich szkół, że będą musieli znaleźć inną w ciągu kilku tygodni, aby nie stracić statusu studenta. Często dowiedzieli się już o tym za późno, aby takiej zmiany dokonać i musieli starać się o wyżej wymieniony proces reinstatement. Ostrzegam więc osoby starające się o rozpoczęcie nauki w danej szkole, aby skontaktowały się z prawnikiem imigracyjnym zanim nawet otrzymają formularz I-20, aby dowiedzieć się jakich sytuacji powinni uniknąć. Jakiekolwiek zmiany w formularzu I-20 zabierają dużo czasu i wysiłku.
Podstawowe informacje
o wizach studenckich
Wiza F-1 jest wizą dla studentów przyjeżdżających na programy akademickie (high school, Associate, Bachelor"s, Ph.D. oraz Masters), jak również dla osób przyjeżdżających na kursy nauki języka angielskiego, tzw. ESL, a więc English as a Second Language. Wiza F przyznawana jest na podstawie formularza I-20 wydawanego przez instytucję akademicką. Większość szkół, do których uczęszczają studenci międzynarodowi ma uprawnienia biura imigracyjnego do wydawania tego dokumentu i posiada osobę wydającą formularz I-20 i zajmującą się jego przedłużaniem. Osoba ta to designated school official (DSO). Do tej osoby należy się zwrócić, jeśli staramy się o przyjęcie na program uniwersytecki i potrzebujemy wizę F-1. Osoba ta również odpowiada za rejestrację studenta w SEVISIE, późniejsze przedłużanie statusu studenta, pozwolenia na pracę dla studenta i składanie raportów do CIS (biuro imigracyjne) i FBI o statusie i lokalizacji studenta.
Otrzymanie wizy
Aby otrzymać wizę F-1 należy spełniać następujące warunki:
w należy wykazać się intencją powrotu do swojego kraju po ukończeniu studiów,
w należy zakwalifikować się do programu akademickiego,
w student musi udowodnić, że posiada fundusze na pokrycie czesnego, kosztów zamieszkania oraz wszystkich innych wydatków.
Zmiana statusu
na wizę studencką
Osoby, które obecnie przebywają w Stanach Zjednoczonych na ważnej wizie tymczasowej (na przykład turystycznej) po otrzymaniu dokumentu I-20 muszą złożyć w CIS podanie I-539 o zmianę statusu, zanim poprzednia wiza straci ważność.
Turyści nie mogą podejmować studiów bez otrzymania
wizy studenckiej
Ten przepis wydany został kilka lat temu. Osoba na wizie turystycznej tylko wtedy podjąć będzie mogła naukę, jeśli złoży aplikację o zamianę statusu na studencki i zamiana ta jest jej przez CIS przyznana. Jeśli na przykład osoba taka podjęła już studia, a dopiero potem złożyła podanie o zamianę wizy, zamiana taka będzie odmówiona ze względu na fakt, że osoba ta podjęła już naukę bez zezwolenia CIS.
Staranie się o wizy studenckie
poza USA, w konsulatach
Jeśli osoba starająca się o wizę przebywa za granicą, na podstawie wydanego przez szkołę I-20 będzie starać się o wizę F-1 w konsulacie amerykańskim. Konsul wydaje wizę nie wcześniej niż 120 dni przed rozpoczęciem programu.
Duration of Status, a więc jak długo można przebywać na wizie
studenckiej w USA
Wiza F-1 wydawana jest najczęściej na okres trwania programu (duration of status). Zazwyczaj okres ten obejmuje studia i dodatkowe 60 dni po ukończeniu programu. W duration of status wchodzi też praktyka po studiach, tzw. practical training, które musi wcześniej być zaakceptowane przez szkołę i CIS.
Aby utrzymać ważność wizy F-1 należy spełnić pewne warunki.
Po pierwsze, student musi uczęszczać na uczelnię lub do szkoły i musi utrzymywać pełny tok zajęć. Dla osób starających się o Bachelor"s taki pełny tok studiów to 12 godzin kredytowych na semestr. Czasem szkoła może uznać, że, ze względu na słabą znajomość angielskiego, student może zmniejszyć ilość godzin, ale taka decyzja powinna być najpierw przedstawiona w urzędzie imigracyjnym.
Po drugie, I-20 musi być zawsze aktualne. Jeśli formularz I-20 wydany jest na konkretny rok lub semestr akademicki, student musi przypilnować, aby szkoła przedłużyła I-20 zanim ono wygaśnie. Jeśli I-20 nie jest przedłużone, student traci swój status. Status taki w niektórych przypadkach można przywrócić przez tak zwane reinstatement. Takie przywrócenie statusu jest możliwe również wtedy, gdy nastąpi przerwanie wizy ze względu na nieodpowiednią ilość kredytów lub krótkie przerwy w nauce.
O reinstatement (przywrócenie statusu) mogą się starać studenci jeśli: a) przerwa w statusie nie była ich winą i spotkała by ich krzywda jeśli status nie byłby przywrócony,
b) student uczęszcza obecnie lub będzie wkrótce uczęszczał do szkoły,
c) student nie pracował nielegalnie i
d) student nie popełnił innych wykroczeń imigracyjnych, które powodowałyby deportację.
Praca na wizie F-1
Studenci mogą pracować tylko w badzo ograniczonym wymiarze, na który pozwala wiza F-1. Studenci mogą pracować na terenie szkoły do 20 godzin w ciągu roku akademickiego i do 40 godzin w czasie przerw semestralnych. Po ukończeniu studiów praca na terenie szkoły jest zabroniona. W czasie drugiego roku student może zacząć praktykę (practical training). Praktyka taka musi być pracą w dziedzinie, w której student studiuje, musi być związana z tokiem studiów i zatwierdzona przez szkołę. Praktyka może być odbywana w jednej z dwóch form: curricular practical training lub optional practical training. Curricular practical training jest praktyką wymaganą przez program akademicki. Najczęściej ma charakter internship lub practicum. Praktyka taka możliwa jest dopiero po ukończeniu pierwszego roku akademickiego i po ukończeniu wymaganych kursów językowych. Jeśli praktyka ta podczas toku studiów przekroczy 1 rok, to student nie będzie mógł skorzystać z niej po ukończeniu studiów.
Optional practical training możliwy jest w jednej z czterech sytuacji: a) w czasie przerwy semestralnej lub wakacji letnich, b) w czasie roku szkolnego jeśli praca nie przekracza 20 godzin tygodniowo, c) po zaliczeniu wymaganych przedmiotów lub d) po zakończeniu toku studiów.
Optional practical training może trwać maksymalnie 12 miesięcy. Praktyka taka musi być ukończona na 14 miesięcy po graduacji. Praktyka musi być zatwierdzona przez szkołę. Szkoła musi potwierdzić, że praktyka jest związana z dziedziną studiów i że student jest przygotowany edukacyjnie do jej odbycia.
W niektórych przypadkach CIS zezwoli na pracę, gdy student udowodni poważną potrzebę finansową (severe economic hardship). Student musi wykazać, że nie ze swego powodu znalazł się we wcześnie nieprzewidywalnej trudnej sytuacji finansowej.
Zmiana szkoły
lub programu nauczania
Student może zmieniać szkoły w czasie studiów. Trzeba tylko pamiętać, że każda zmiana szkoły lub programu związana jest z wydaniem nowego formularza I-20 przez nową szkołę wraz z odpowiednią adnotacją w SEVISIE. Student powinien postarać się o I-20 z nowej szkoły przed rozpoczęciem tam nauki, następnie musi poinformować starą szkołę o zmianie. Student musi rozpocząć naukę w nowej szkole w pierwszym semestrze po wakacjach lub po przerwie semestralnej. Tzn. zmiana szkoły nie może powodować przerwania nauki.
Osoby towarzyszące
Małżonkowie i nieletnie dzieci studentów na wizach F-1 otrzymują wizy towarzyszące F-2. Osoby posiadające wizy F-2 nie mogą pracować.
Reasumując, studenci wrócili do łask biura imigracyjnego i Departmanentu Stanu. Rząd USA chce ponownie otworzyć swe drzwi studentom międzynarodowym. Osoby, które kiedyś otrzymały odmowę wizy studenckiej a nadal marzą o studiach w USA powinny o wizę wystąpić ponownie. Klimat zmienił się na lepsze. Pamiętajmy tylko by rozważnie wybierać szkołę.
Agata Gostyńska-Frakt
Adwokat imigracyjny i rodzinny
Tel. (312) 644 8000
Adres: 100 W. Monroe, Suite 1705 Chicago, IL 60603
