Aresztowanie Blagojevicha wyraźnie wyeksponowało zasady kultury politycznej Illinois w stylu „płać by grać", ale z pewnością jej nie zniszczyło. Gdyby nie wykryto przestępstwa, miejsce w Senacie wciąż byłoby na sprzedaż. Szukasz wysokiej rangi pracy stanowej? Złóż kontrybucję kampanijną na rzecz Przyjaciół na rzecz Blagojevicha. Chcesz uzyskać kontrakt stanowy? Zapłać haracz. Masz ochotę pełnić służbę w Senacie Stanów Zjednoczonych? To porozmawiajmy. Nawet pomysły w rodzaju zbudowania oddzielnych linii do komunikacji masowej na drogach szybkiego ruchu mogły być przełożone na kampanijną gotówkę w Illinois.
Władze federalne mówią, że gubernator Rod Blagojevich umieścił szyld „na sprzedaż" w administracji stanowej. Ale pod wieloma aspektami wisiał on tam przez długie lata. Nie bez powodu Illinois ma długą historię skandalu: machina polityczna opiera się na pieniądzach. „Kiedy obserwuje się niezliczone skandale, które trapią politykę Illinois przez kilkanaście lat, jakkolwiek różnią się faktami i rozmiarem, to ich wspólnym mianownikiem było zawsze dążenie do otrzymania obfitych kontrybucji kampanijnych," stwierdził reprezentant stanowy, John Frichey z partii demokratycznej w Chicago.
Illinois jest jednym z niewielu stanów, które nie ograniczają wysokości donacji kampanijnych. Nie mając ograniczeń politycy przywykli zbierać ogromne ilości pieniędzy od tych, którzy prowadzą działalność biznesową albo potrzebują czegoś od stanu. „Podchodzisz do skrzynki pocztowej i dosłownie przez 12 miesięcy w roku możesz znaleźć cztery lub pięć zaproszeń do gromadzenia funduszy każdego dnia," stwierdził anonimowy lobbysta reprezentujący interesy korporacji biznesowej.
Na początku bieżącego roku ustawodawcy zatwierdzili nowe prawa dotyczące zbiórki środków, ale nadal nie ma ograniczeń wysokości kontrybucji. Legislatorów zmotywowała nienasycona zbiórka środków Blagojevicha i rewelacje Chicago Tribune o klubie kontrybutorów $25,000, którzy otrzymali prawo do działalności biznesowej ze stanem albo inne przysługi. W miarę przygotowań do zwołania nadzwyczajnej sesji w celu rozważenia odwołania Blagojevicha, niektórzy w Zgromadzeniu Generalnym próbują wykorzystać obecny kryzys do przeforsowania pomysłu że pora na ustalenie wysokości donacji. „Oczywiste jest, że wprowadzenie ograniczeń na kontrybucje kampanijne powinno mieć bezpośredni wpływ nie tylko na oczyszczenie procesu, ale również zmniejszenie ciężaru pracy oskarżycieli federalnych," stwierdził Fritchey, ustawodawca z północnej części miasta, znany z częstych potyczek z z Blagojevichem.
Poprzednik Ryana, republikański gubernator Jim Edgar, był często wymieniany w kontekście otaczającej Blagojevicha kultury w stylu „płać by grać". Edgar nigdy nie został oskarżony o przestępstwo, ale znalazł się na ławie świadków w procesie federalnym o korupcję. Podczas procesu dowiedziono, że kierownictwo firmy posiadającej związki biznesowe ze stanowym wydziałem opieki społecznej uczestniczyło w kolacji z gubernatorem, kiedy złożono donację $40,000.
Przed Edgarem republikański gubernator Jim Thompson wprowadził Illinois w erę patronatu finansowego, czyli finansowania polityki przy pomocy kontrybucji pochodzących od kontraktorów zamiast rozdzielania politycznych stanowisk.
Spuścizną tego jest system polityczny, który Blagojevich odziedziczył i wykorzystał po objęciu stanowiska w roku 2003. W dokumentach, które towarzyszyły jego aresztowaniu w ubiegłym tygodniu oskarżyciele federalni domniemają, że służący dwie kadencje gubernator zebrał miliony dolarów w funduszach kampanijnych w ostatnich sześciu latach poprzez pobieranie gotówki za prace stanowe, kontrakty budowlane - i nawet próbował kramarzyć miejscem w Senacie, które zostało zwolnione przez prezydenta elekta Baracka Obamę.
Kampanijne finanse, etyka i reforma lobbystyczna plasują się dorocznie wśród czołowych kwestii, które dostają się pod obrady stanowej legislatury w całym kraju. Ale w Illinois próby utrzymania w karbach nieograniczonych kontrybucji kampanijnych znalazły niewielki napęd. Po wyborach większość polityków zwykle postrzega ograniczenia donacji jako spętanie ich zdolności do zebrania gotówki i pozbycia się przeciwników. Ostatnia próba wprowadzenia ograniczeń na kontrybucje kampanijne ugrzęzła w Izbie Reprezentantów Illinois, gdzie skończyła się przesłuchaniem na temat korzyści i wad tej kwestii. Żaden głos nie został zarejestrowany z powodu braku poparcia.
Reprezentant Harry Osterman, demokrata, który był sponsorem zatrzymanej ustawy, informuje, że planuje wznowić kwestię kiedy nowe Zgromadzenie Generalne zbierze się w następnym miesiącu. Osterman bierze pod uwagę plan podobny do ograniczeń na donacje w kampaniach federalnych, które ograniczają donatorów do kontrybucji o wartości $2,300 w prawyborach i wyborach powszechnych. Osterman zauważa, że Obama zatarł ślady zbiórki swych funduszy pomimo ograniczeń donacji federalnych.
Ale nawet jeśli niektórzy kandydaci obiecują wysokie standardy etyczne, to wtajemniczeni wiedzą, że wyborców bardziej interesują kwestie takie jak podatki i programy socjalne. Prowadzi to do systemu finansowania politycznego, który przypomina nałóg. Firmy, które polegają na współpracy biznesowej ze stanem ochoczo składają kontrybucje traktując to jako część swojej działalności biznesowej - i są nagradzane kontynuacją kontraktów i funduszy. Politycy wymagają wtedy jeszcze większych donacji kampanijnych od firm.
Obecnie nawet niektórzy z graczy w systemie „płać żeby grać" mieli już dosyć. Wielu lobbystów, którzy regularnie składali kontrybucje na rzecz kampanii politycznych nosiło się z zamiarem zaprzestania jakichkolwiek kontrybucji po 1. stycznia, informuje jeden z zainteresowanych. Nie było rezultatem aresztowania Blagojevicha, ale wynikiem ustawy wykonawczej wprowadzonej przez gubernatora, która zabrania stanowym urzędnikom, ustawodawcom i kandydatom pobierania donacji od firm posiadających duże kontrakty ze stanem. To rozporządzenie wykonawcze było traktowane w większości jako stwarzanie pozorów, które zostaną następnie odrzucone w sądzie, ale biznesy nie chcą podejmować ryzyka.
Ustawodawcy zaaprobowali także prawo stanowe zgodnie z którym począwszy od 1. stycznia firmy posiadające duże kontrakty stanowe nie będą mogły dokonywać kontrybucji na rzecz obieralnych urzędników odpowiedzialnych za kontrakt. Blagojevich sprzeciwił się temu prawu, które było zwrócone przeciw niemu. Oskarżyciele federalni w akcie oskarżenia domniemają, że gubernator „silnie usiłował zgromadzić środki kampanijne" zanim prawo miało wejść w życie. „Rod Blagojevich dowiódł, że polityką stanu Illinois jest by otworzyć bank i pozwolić kandydatom na wejście i zagrabienie ile chcą," stwierdziła Cynthia Canary, dyrektor Illinois Campaign for Political Reform. „Ekscesy Blagojevicha skłaniają nas do ponownego przemyślenia roli pieniądza w polityce Illinois."
W poniedziałek stanowa Izba Reprezentantów wszczęła swoją pierwszą w historii próbę postawienia gubernatora w stan oskarżenia, obiecując tygodnie przesłuchań omawiających w szczegółach nadużycia władzy Roda Blagojevicha, począwszy od wydawania masowych rozporządzeń bez aprobaty legislacyjnej do prób sprzedania miejsca w Senacie Stanów Zjednoczonych zwolnionego przez prezydenta elekta Baracka Obamę. Ale stanowa Izba Reprezentantów nie odpowiedziała na wezwania do pozbawienia zhańbionego gubernatora mocy wyznaczenia następcy Obamy, co spowodowało niezadowolenie republikanów, którzy oskarżają demokratów o grę o władzę mającą na celu ochronę ich dominacji w polityce stanowej.
Zaledwie sześć dni po aresztowaniu gubernatora przez agentów federalnych w jego domu ustawodawcy stanowej Izby Reprezentantów głosowali stosunkiem głosów 113-0 autoryzując komitet do zbadania oskarżeń o prowadzenie polityki w stylu „płać by grać" przeciwko gubernatorowi. Głosowanie ilustrowało wyjątkową okoliczność, w której demokratyczni ustawodawcy wszczęli akcję w celu usunięcia pierwszego demokratycznego gubernatora w ostatnim ćwierćwieczu. Przewodniczący Izby Reprezentantów, Michael Madigan, jakkolwiek współdziałający z Blagojevichem w jego kampanii w roku 2006, był jednym z najbardziej zagorzałych krytyków gubernatora. Zapytany o kryminalne zarzuty przeciwko gubernatorowi, Madigan stwierdził: „Miałem okazję znać pana Blagojevicha ponad sześć lat, więc nie byłem zaskoczony."
Izba Reprezentantów odbędzie przesłuchania mogące trwać kilkanaście tygodni i ma prawo wezwać do stawienia się przed sądem pod karą i zmusić świadków do złożenia zeznań. Panel będzie również poszukiwał informacji z urzędu prokuratora, jak również uzyskanych z innych części federalnego śledztwa, jak informacje powstałe w rezultacie skazania czołowego doradcy Blagojevicha i szefa zbiórki funduszy, Antoni „Tony" Rezko.
„Nie jest to sąd kangurzy," skomentowała reprezentantka stanu, Barbara Flynn Currie, dekomratka z Chicago, pełniąca funkcję najbliższego doradcy Madigan, która będzie współprzewodniczyć panelowi śledczemu. „Jest absolutnie ważne, żeby zrobić to rozważnie, żeby nie pospieszyć się z osądem, by nie sięgnąć najpierw po jego głowę, bo społeczeństwo się tego domaga, a potem przeprowadzić osąd."
Jako że Blagojevich zatrudnił w poniedziałek reputowanego adwokata kryminalnego, Eda Gensona, rzecznik gubernatora, Lucio Guerrero zlekceważył działania Izby Reprezentantów. „Rozmowy o postawieniu w stan oskarżenia są niczym nowym dla gubernatora, a kiedy Izba Reprezentantów wyda swoje rekomendacje, będzie miał więcej do powiedzenia," stwierdził Guerrero. Genson lekceważy wagę oskarżeń skierowanych przez rząd federalny przeciwko Blagojevichowi. „Sprawa, jak do tej pory się zorientowałem, jest znacznie wyolbrzymiona," Genson stwierdził. Blagojevich nie wykazał żadnych oznak rezygnacji z urzędu. W poniedziałek podpisał kilkanaście ustaw, włączając jedną dotyczącą wyścigów konnych i kasyna, które, zdaniem przypuszczeń prokuratorów federalnych, służyły mu do wyłudzenia funduszy kampanijnych w zamian za jego podpis.
Próba usunięcia Blagojevicha z urzędu została zainicjowana przez Madigana, który przewodniczy partii demokratycznej w Illinois. „Zamierzamy działać bez zwłoki," stwierdził Madigan. „Działanie to odzwierciedla prawdopodobnie większość członków w Izbie Reprezentantów, a prawdopodobnie także większość stanu." Madigan jest również ojcem demokratycznej prokurator generalnej, Lisy Madigan, od dawna zainteresowanej stanowiskiem gubernatora, która podejmuje swoje własne próby usunięcia Blagojevicha z urzędu przez Sąd Najwyższy Illinois.
W ostentacyjny sposób ustawodawcy Izby Reprezentantów i Senatu zwołali swoje nadzwyczajne spotkanie w celu pozbawienia Blagojevicha mocy wyznaczenia senatora po tym jak oskarżenie federalne domniemało, że mógłby on uzyskać stanowisko w administracji federalnej, pozycje ambasadora albo wysoko opłacane stanowisko w fundacji czy otrzymać pieniądze kampanijne w zamian za swój wybór.
Pomimo jednak początkowych wezwań niektórych znanych demokratów, włączając senatora Dicka Durbina i Quinna do dokonania specjalnych wyborów, podziały pomiędzy demokratami z Izby Reprezentantów sprawiły, że obecne prawo pozostało w niezmienionej formie, umożliwiającej gubernatorowi wybór senatora. Oznacza to, że Blagojevich ma nadal władzę mianowania następcy Obamy.
Republikanie są zdania, że pomysł przeprowadzenia specjalnych wyborów podyktowany był przez obawy, że odwet wyborczy zakończyłby dominację demokratów. „Przeprowadźmy uczciwe, otwarte wybory by oczyścić atmosferę i wyjaśnić powszechną opinię, że to co dzieje się w Illinois nie jest kolejnym pokątnym ustaleniem," Ron Stephen, powiedział demokratom z Izby Reprezentantów. Demokraci twierdzą, że specjalne wybory powszechne w sprawie wyznaczenia senatora będą kosztowały około $50 milionów, których stan nie posiada. Przemawiając w Izbie Reprezentantów, Susana Mendoza, demokratka, wyraziła powszechną opinię, że: „najlepszym sposobem na uzdrowienie sytuacji jest by gubernator zrezygnował i to zrezygnował teraz."
Przeszłe problemy Blagojevicha są ewidentne, ale panel ustawodawczy zastrzega, że będzie sądził sprawiedliwie. „Jest wielu członków tego komitetu i wielu tu obecnych, którzy byli krytyczni wobec gubernatora w kilku kwestiach, ale panel musi prowadzić swoje rozważania bez względu na politykę, bez względu na różnice polityki powszechnej i nawet bez względu na to, czy gubernator jest kompetentny i czy wykonuje swoją pracę dobrze," stwierdziła reprezentantka, Lou Lang ze Skokie. „Musi być to wyłącznie o tym czy gubernator pogwałcił przysięgę konstytucyjną." Tymczasem Blagojevich milczy, a w środę, pierwszego dnia przesłuchania reprezentował go obrońca.
Obama odmówił wypowiedzi na temat tego w jaki sposób miejsce senackie powinno zostać obsadzone i stwierdził, że byłoby niewłaściwe by odpowiadał na pytania o kontaktach jakie miały miejsce pomiędzy przyszłym szefem administracji, Rahmem Emanuelem, a administracją Blagojevicha. Jak informuje Chicago Tribune, Rahm został nagrany sekretnie jak dyskutuje miejsce senackie i rekomenduje nazwiska następców.
Oskarżenia federalne przeciwko Blagojevichowi należą do najbardziej skandalicznych informacji rozważanych przez komitet Izby Reprezentantów. Ale w sytuacji trwającego śledztwa i wobec stwierdzeń FBI, że nie będzie ono uczestniczyło w postawieniu w stan oskarżenia, nie jest pewne, że oskarżenia kryminalne będą odgrywały największą rolę w przesłuchaniach.
Panel oskarżycielski oprze swe rekomendacje w większości na działaniach Blagojevicha za czasów jego urzędowania, włączając podejrzenia o złe prowadzenie administracji publicznej, nadużycia władzy i nieprzestrzeganie prawa stanowego. Szczególne fakty dotyczą kwestionowanej darowizny o wartości $1 miliona na rzecz prywatnej szkoły chicagowskiej, wydania miliona pieniędzy publicznych na szczepionki przeciwko grypie i rozszerzenia kosztownych programów opieki zdrowotnej bez uzyskania legislacyjnej aprobaty ani środków.
Komitet oskarżycielki weźmie także pod uwagę dwa zeznania byłych donatorów Blagojevicha, z których jeden, Ali Ata, były dyrektor agencji, wyznał, że oferował $25,000 w formie kontrybucji i został nagrodzony wysoko opłacaną pozycją stanową. Drugi, Joseph Cari, były demokratyczny szef finansów, zeznał, że Blagojevich dyskutował na temat wymiany kontrybucji kampanijnych na kontrakty stanowe.
Oczekując, że przed panelem oskarżycielskim zostanie postawiona kwestia usunięcia gubernatora, senatorzy uformowali komitet, którego zadaniem będzie sporządzenie zasad prowadzenia procesu.
Na podst. „Chicago Tribune" oprac. E.Z.
