Rozpoczyna się właśnie w Chicago kolejny Festiwal Filmu Polskiego, uważany za najobszerniejszy na świecie coroczny przegląd polskich filmów. Niezwykle interesująca oferta festiwalu zawiera w tym roku kilka filmów ze świata muzyki. Łączy je wspólny temat – konkursy. Myślę tu o filmach dokumentalnych: “Konkurs” oraz “Dlaczego konkurs?” oraz fabularnym, pt. “Wygrany”, z doskonałą obsadą aktorską (Paweł Szajda, Janusz Gajos, Grażyna Barszczewska, Wojciech Pszoniak). Polecam Państwu te filmy, bo podnoszą problematykę, która narasta od lat, budzi kontrowersje, intryguje.
Ile jest konkursów muzycznych na świecie – trudno policzyć. Te największe, najbardziej prestiżowe, zrzeszone są w Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych (the World Federation of International Music Competitions – WFIMC) założonej w 1957 roku, ze stałą siedzibą w stolicy Szwajcarii, Genewie. W swojej misji federacja deklaruje, że skupia prestiżowe i renomowane organizacje, które poprzez konkursy odkrywają największe talenty muzyczne i umożliwiają im rozpoczęcie lub rozwój karier na światowych scenach.
Warto wiedzieć, że wśród 120 największych konkursów światowej rangi znajdziemy pięć konkursów polskich: Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie i Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu, Międzynarodowy Konkurs Dyrygencki im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach, Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie oraz Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy.
Dlaczego konkurs?
To pytanie pojawia się bardzo wcześnie w życiu każdego artysty, szczególnie zaś muzyka. Jeszcze podczas nauki dzieci często “wystawiane” są do konkursów. Pewna zaprzyjaźniona skrzypaczka ma zaledwie 16 lat i już wygrała ich ponad 30. Czy te zwycięstwa przesłoniły gorycz porażek i towarzyszące im załamania? O tym nie óowi.
Uważa się powszechnie, że wielkie konkursy muzyczne stanowią trampolinę dla wielkich karier.
Czy tak jest w rzeczywistości, kto powinien w nich brać udział, jakie są koszty udziału w konkursach, czy są usprawiedliwione i czy stanowią jedyną drogę do tzw. kariery? Pytań mnoży się wiele, podobnie, jak odpowiedzi. Na pewno powinni się nad nimi zastanowić rodzice młodych muzyków, zanim podejmą poważne często w skutkach decyzje. A my – publiczność? Czy powinniśmy kibicować konkursom? Można przecież porównać je do zmagań sportowych. Można… gdyby nie fakt, że tutaj niczego nie da się zmierzyć, wyliczyć, sklasyfikować jasno i bezbłędnie. Wszystko oparte jest na subiektywnych, często skrajnych, kontrowersyjnych i niestety, także nierzadko niezrozumiałych ocenach. Warto zajrzeć za kulisy, poczuć konkursową atmosferę, posłuchać jurorów i uczestników i wyrobić sobie własne zdanie na ten temat. Zachęcam do dyskusji po pokazach.
KONKURS, reż. Jakub Cuman
Krótki, zwięzły dokument o konkursach muzycznych. Film jest próbą ukazania instytucji konkursów jako takich, bez określonego odniesienia do jakiegokolwiek szczególnego ich aspektu. Zwłaszcza strona organizacyjna tych wydarzeń i ludzie zaangażowani są tematem tej dziesięciominutowej etiudy. Twórcy filmu udało się oddać specyficzną atmosferę, która otacza konkursy muzyczne.
DLACZEGO KONKURS? Reż. Kristina Jezior
Wnikliwy dokument przedstawiający historię znanego na całym świecie konkursu pianistycznego poświęconego muzyce Fryderyka Chopina. Wydarzenie to miało swój początek w 1927 roku i odbywa się co 5 lat w Warszawie. Rozmowy z uczestnikami i sędziami w wielu konkursach rzucają światło na kilka szczególnie kontrowersyjnych werdyktów, pokazując nastroje i atmosferę polityczną, jaką były wówczas owiane. Wskazując w jaki sposób piękno wspaniałej muzyki może stać się ofiarą politycznych i personalnych przetargów, film kwestionuje potrzebę i sens tego typu konkursów.
“WYGRANY”, reż. Wiesław Saniewski
Oliver (Paweł Szajda), młody Amerykanin polskiego pochodzenia z Chicago, jest jednym z najzdolniejszych pianistów na świecie. Niestety przegrywa ważny konkurs pianistyczny z powodu zakulisowych manipulacji. Po rozstaniu z żoną przyjeżdża do Polski, gdzie zrywa europejskie tournee. Traci wszystko: miłość, uznanie i świetnie zapowiadającą się karierę, ma przy tym do spłacenia olbrzymi dług. W hotelowym barze spotyka Franka (Janusz Gajos), byłego profesora matematyki, namiętnego gracza i znawcę wyścigów konnych. (…) W czasie pobytu na wyścigach w Baden-Baden Oliver spotyka światowej sławy jurora konkursów pianistycznych prof. Karloffa (Wojciech Pszoniak). Juror informuje go, że to właśnie on zabrał mu zwycięstwo w Konkursie Chopinowskim w Warszawie. Zaszokowanemu chłopakowi proponuje układ, który wyniesie go na pianistyczne szczyty. Czy młody pianista ulegnie pokusie?
Informacje o dniach i miejscach projekcji, bilety i rezerwacje na stronie Towarzystwa Sztuki (The Society for Arts): pffamerica.com lub telefonicznie: 773 486 9612
Barbara Bilszta