„Kiedy zdecydowałem się na emigrację, myślałem, że popełniam samobójstwo, długo byłem jak sparaliżowany, nie mogłem pisać, ale powiedziałem sobie: i tak jestem na straconej pozycji, więc trzeba z tym zrobić coś pożytecznego“ Czesław Miłosz, Jerozolima, 1985.
Dobiega końca Rok Czesława Miłosza, został ogłoszony przez Sejm RP w setną rocznicę urodzin poety. Był to rok obfitujący w konferencje, dyskusje, festiwale, wystawy poświęcone Miłoszowi, organizowane w Polsce i za granicą – od Krasnojarska przez Wilno, Krasnogrudę, Kraków, Paryż, Nowy Jork i San Francisco aż po Poznań, w którym spotykamy się na wieńczącym jubileuszowe obchody Festiwalu Miłosz: Wschód-Zachód.
Za wcześnie na podsumowania. Wiadomo już jednak, że skala i rozmach, jakie osiągnęły imprezy związane z Czesławem Miłoszem przeszły oczekiwania, wykroczyły daleko poza krąg wydarzeń literackich. Rok Miłosza stał się wielowymiarowym wydarzeniem historycznym, kulturalnym, obyczajowym, socjalnym, politycznym. Pokazał, jak bardzo twórczość polskiego Noblisty tkwi w realiach naszych czasów, jak bardzo dotyka uniwersalnych problemów współżycia ludzi, kultur, narodów, jak wielkie stanowi wyzwanie dla każdego, kto zagłębi się w jej lekturę – niezależnie od przynależności narodowej, kulturowej, socjalnej. Miłosz jawi się nie tylko jako poeta, ale także jako filozof, myśliciel, który stawia diagnozy, a także poszukuje wytłumaczenia dla wielu niełatwych problemów ludzkości. Ostatni miesiąc Roku Miłosza obfituje w wydarzenia wielkiej wagi.
Miłosz na Sorbonie
W tych dniach trwa rozpoczęta 8 grudnia na paryskiej Sorbonie trzydniowa konferencja "Miłosz, dialogue des cultures" ("Miłosz, dialog kultur"), która zgromadziła uczestników z Polski, Francji, USA, Litwy oraz Belgii. Celem konferencji jest nie tylko zaprezentowanie w Paryżu postaci i dorobku noblisty, refleksja nad jego twórczością oraz ukazanie recepcji jego idei na całym świecie, ale również dyskusja nad stanem dzisiejszej kultury Zachodu.
"Czesław Miłosz, Prix Nobel de littérature 1980" wystawa w Paryżu
Do 16 grudnia oglądać można w Paryżu wystawę "Czesław Miłosz, Prix Nobel de littérature 1980" ("Czesław Miłosz – Laureat literackiej nagrody Nobla 1980") przedstawiającą wiersze poety i wypowiedzi Josifa Brodskiego, Witolda Gombrowicza, Tomasa Venclovy, Seamusa Heaneya, Wisławy Szymborskiej na temat noblisty. Materiałem ikonograficznym do wystawy są fotografie Czesława Miłosza wykonane przez artystę fotografika Macieja Billewicza w 1981 roku, podczas pierwszej, po 30 latach, wizyty poety Polsce. Kustoszem wystawy jest Jolanta Pol z warszawskiego Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza. Otwarciu wystawy, 2 grudnia, towarzyszył wieczór poetycki.
Zniewolony umysł – twórca wobec władzy. Międzynarodowa Konferencja w Jerozolimie. 15 – 22 grudnia
Założeniem konferencji jest przybliżenie izraelskiemu odbiorcy postaci Noblisty, którego biografia nakłada się na najbardziej znaczące wydarzenia wschodniej części Europy. Spotkanie z Miłoszem odbędzie się poprzez poszukiwanie punktów wspólnych, elementów bogatej biografii i twórczości najlepiej oddziałujących na świadomość hebrajskojęzycznego odbiorcy. Głos w dyskusji zabiorą izraelscy poeci, pisarze i literaturoznawcy, oraz polska eseistka i historyczka literatury, Irena Grudzińska-Gross. Uczestnicy spotkają się w Mishkenot Shaananim w Jerozolimie. W tym właśnie miejscu, 26 lat temu, w marcu 1985 roku, podczas konferencji „Literatura i wygnanie“ Czesław Miłosz opowiadał o swoich emigracyjnych doświadczeniach.
Pożegnanie Roku Miłosza na Litwie. 16 grudnia
W ramach obchodzonego na Litwie Roku Miłosza, Instytut Polski w Wilnie zrealizował około 30 projektów promujących osobę i twórczość noblisty. Strona litewska, na czele z Instytutem Literatury i Folkloru Litwy, takich projektów zrealizowała ponad 100 w całym kraju.
"Najważniejszy cel, jaki udało nam się osiągnąć, to zadomowienie się Miłosza na Litwie" – mówi dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie Małgorzata Kasner.
Jednym z sukcesów jest wprowadzenie, na wniosek dyrektora Kvietkauskasa, do programów szkolnych twórczości Miłosza. Dotychczas bowiem w szkołach litewskich Miłosza się nie czytało. Wyjątek stanowiły szkoły z polskim językiem nauczania.
Końcowa impreza miłoszowska na Litwie odbędzie się 16 grudnia, gdy zostanie ogłoszony zwycięzca konkursu na najlepszą publikację poświęconą idei współistnienia narodów mieszkających na terenach Polski i Litwy.
Lektura obowiązkowa: Pięć rozmów Różewicza z Miłoszem
Ukazał się nakładem Biura Literackiego, pierwszy książkowy zbiór wywiadów z Tadeuszem Różewiczem oraz jego rozmów z przyjaciółmi zatytułowany "Wbrew sobie". Tom kończy pięć rozmów z Czesławem Miłoszem, animowanych przez Renatę Gorczyńską.
Obu poetów łączył szczególny w polskiej literaturze związek przyjaźni i dystansu. Choć spotkali się tylko kilka razy - czasami pisali do siebie - przez blisko sześćdziesiąt lat byli dla siebie punktami odniesienia. Fascynująca lektura – Polecam na zimowe wieczory.
Przypomnienie: Magiczne Święta – to już teraz: w niedzielę 11 listopada!
Już w tę niedziele “Magiczne Święta” – barwny spektakl muzyczno teatralno-taneczny dla dzieci i dorosłych w Copernicus Center (Monitor, 12.02.11).
Barbara Bilszta
