W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja Polacy mieli szansę dotknąć historii - w Galerii Kordegarda tylko przez trzy dni można było oglądać oryginał sławnej Konstytucji. Wystawa pt. „Duma Rzeczypospolitej” zgromadziła tłumy odwiedzających - długie kolejki osób oczekujących na wejście do muzeum formowały się już od wczesnych godzin porannych – nic dziwnego – była to wyjątkowa okazja, by zobaczyć dokumenty na co dzień niedostępne i przechowywane w archiwach.
Wystawa została przygotowana z inicjatywy Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego wspólnie z Narodowym Centrum Kultury i przy współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Biblioteki Narodowej, Archiwum Głównego Akt Dawnych oraz PZU, który jest mecenasem wydarzenia.
Wyeksponowany w Kordegardzie egzemplarz “Konstytucji 3 Maja” pochodzi z Archiwum Publicznego Potockich i przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Obok oryginału dokumentu można było zobaczyć także jego obcojęzyczne edycje: angielską, francuska, niemiecką i rosyjską.
Warto pamiętać, że Ustawa Rządowa z dnia 3 maja 1791 roku, druga po konstytucji amerykańskiej na świecie, zniosła m.in. liberum veto, wprowadziła trójpodział
władzy, wprowadziła centralizację państwa poprzez zniesienie odrębności między Koroną i Litwą, wniosła objęcie chłopów opieką prawa i administracji rządowej. Konstytucja została przyjęta z entuzjazmem nie tylko przez polskie kręgi patriotyczne, ale także przez postępowych działaczy w Europie, a wzbudzone nią zainteresowanie doprowadziło do błyskawicznych tłumaczeń tekstu na inne języki.
Jeszcze w 1791 r. w Londynie zdążyły ukazać się dwie edycje w języku angielskim „New constitution of the government of Poland, established by the revolution, the third of May, 1791”. Na wystawie prezentowane jest liczące 100 stron wydanie drugie, odznaczające się wyjątkowo elegancką szatą graficzną .
Przekłady Ustawy Rządowej na język francuski niemiecki ukazały się w Warszawie.
W 1791 roku wydano wersję francuską pod tytułem „Forme constitutionelle décrétée par acclamation dans la séance du 3 mai, et sanctionnée à l"unanimité dans la séance suivante du 5 mai 1791”. Jej wydawca pochodzący z Paryża, pracował na rzecz Komisji Edukacji Narodowej i wpisany został w poczet obywateli Starej Warszawy. Spod jego pras wychodziło wiele dzieł związanych z pracami parlamentu.
Wersja niemiecka „Neue Konstitution von Pohlen vom 3 May 1791“ ukazała się w 1792 r. Publikację przypisuje się drezdeńskiemu księgarzowi, który do Warszawy przyjechał jeszcze z dworem króla Augusta III Sasa.
Tłumaczenie na język rosyjski powstało znacznie później, bo dopiero w roku 1869. Na wystawie prezentowane jest drugie wydanie tłumaczenia „Poslednie gody Reči-Pospolitoj”. Jest to tekst Konstytucji 3 Maja w monografii historycznej Mikołaja Iwanowicza Kostomarowa, wydanej w Sankt Petersburgu w 1870 roku. Autor przytacza całość Konstytucji przy opisie przebiegu posiedzenia Sejmu Czteroletniego, podczas którego została ona uchwalona.
Zwiedzający wystawę w Kordegardzie mogli obejrzeć także reprint „Konstytucji dla Europy” – dokumentu autorstwa Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego. Opublikowana w 1831 roku broszura „Wolne chwile żołnierza polskiego, czyli myśli o wiecznym pokoju między narodami ucywilizowanymi” zawiera „Konstytucję dla Europy”, w której autor postulował ustanowienie Europy narodów, a nie krajów, zniesienie granic, ujednolicenie prawa i wspólne organy władzy. Wojciech Bogumił Jastrzębowski był botanikiem, fizykiem i zoologiem. Jako zwykły żołnierz brał udział w Powstaniu Listopadowym.
Oryginał Konstytucji 3 Maja udostępniony został na wystawę przez Archiwum Główne Akt Dawnych, przekłady Konstytucji na języki obce udostępniła Biblioteka Narodowa, reprint Konstytucji dla Europy Wojciecha Jastrzębowskiego udostępniła Kancelaria Prezydenta RP.
W Chicago, podczas Majowego Festynu w Copernicus Center także można było świętować uchwalenie konstytucji. Na zdjęciu: uczniowie Akademii Muzyki działającej przy Paderewski Symphony Orchestra w koncercie pt. “Witaj Majowa Jutrzenko”, który odbył się w sobotę, 5 maja o godz. 6:30.
'