Dłonie są ważne, są istotne, dłonie mówią, pokazują, prowadzą dialog wewnętrzny w obrębie dzieła i wychodzący poza nie, implikując analogie z innymi artystami. Czy to samo można powiedzieć o nosie? Otóż okazuje się, że tak!!! Wprawdzie dłonie u Hoppera nie grają poważniejszej roli w dyskursie obrazu z widzem, ale nos okazuje się być inspiracją dla tytułu jego arcydzieła zatytułowanego Nighthawks (Nocne Marki).
„We fragmencie dziennika dotyczącym Nocnych jastrzębi można przeczytać, że początkowo Hopper planował zatytułować go Night Hawks (a nie Nighthawks), a także, że obraz został ukończony 21 stycznia 1942 roku. Notatki Josephine opisują ze szczegółami przedstawioną scenę; zawierają też sugestię, że tytuł nawiązuje do kształtu nosa mężczyzny siedzącego przy barze”.
Niezbadane są drogi naszych skojarzeń, od wydłużonych rąk do takiegoż nosa, albo na odwrót, a wszystko to za sprawą poszukiwań i działań artystycznych tych, którzy zmienili dramatycznie nasze postrzeganie rzeczywistości zarówno tej na obrazie jak i tej wokół tegoż.
Powróćmy jednak do rąk Picassa i zostawmy nos Hoppera. Okazuje się, że ręce, szczególnie dłonie to poważna sprawa dla Picassa, tak przynajmniej można to odczytać z dwu zdjęć zrobionych przez słynnego Roberta Doisneau w 1952 roku:
Jeśli poświęcimy chwilę uwagi temu zdjęciu to z łatwością zauważymy mnóstwo wspólnych elementów z wieloma płótnami Mistrza: postać ze wzrokiem skierowanym w bok, olbrzymie dłonie (tutaj akurat z ciasta), stół, butelka, szklanki, solniczka, talerz – mamy wszystkie rekwizyty, ale ręce grają zdecydowanie centralną rolę – tak zresztą jak w innej fotografii Roberta Doisneau:
Dłonie napierające, naciskające mocno na taflę szyby, a za nimi dopiero, w drugim planie oczy skierowane bezpośrednio na widza. Czy jest to gest obrony, odrzucenia, czy prośba o pozostawieni go w spokoju? Może jest to zostawianie swego odbicia, swojego znaku, swej pieczęci. Nie wiadomo. Jedno natomiast jest oczywiste – ręce (dłonie) u Picassa są ważne i mają znaczenie. Czy nie jest to zadziwiające?
Opracowane na podstawie:
Malarstwo amerykańskie, red. F.C. Marchetti, Arkady, 2002
Picasso and Chicago, S. D’alessandro, The Art. Institute of Chicago, 2013
Pablo Picasso Życie I twórczość, G. Cortenova, Arkady, 1991
Brassai Rozmowy z Picassem, Wydawnictwo Dęby Rogalińskie, 2001
Pablo Picasso Twórca i niszczyciel, A. Stassinopoulos Huffington, Alfa, 1996
Zbyszek Kruczalak
'