Od Św. Mikołaja do Wigilii – piękne polskie zwyczaje adwentowe są nie mniej bogate w formy i symbole, niż te związane z samymi świętami Bożego Narodzenia. Warto przypominać je, pamiętać i kultywować – oto niektóre z nich.
Święty Mikołaj
W pierwszej części adwentu, 6 grudnia przeżywany wspomnienie św. Mikołaja Biskupa, który zasłynął z wielkiej dobroci dla potrzebujących. Od wieków trwa tradycja obdarowania innych w tym dniu prezentami. O św. Mikołaju Biskupie pisałam ostatnio – mam nadzieję, że wiele osób odwiedził.
Roraty
Msza święta do Najświętszej Maryi Panny - zgodnie z tradycją powinna rozpoczynać się o brzasku dnia. Nazwa "roraty" pochodzi od pierwszych słów pieśni towarzyszącej rozpoczęciu Mszy "Rorate coeli de super... (niebiosa rosę spuśćcie nam z góry...)". W Polsce tradycja ta sięga XIII w. Zachowały się piękne opisy rorat w Katedrze Wawelskiej. Wszystkie stany państwa (król, duchowieństwo, senatorowie, szlachta, rycerze, mieszczanie i chłopi, kolejno zapalali jedną świecę siedmioramiennego świecznika wypowiadając słowa: "jestem gotowy na sąd Boski". Dzisiaj, w nawiązaniu do tej pięknej, średniowiecznej tradycji, symbolem naszej gotowości na przyjście Jezusa są cztery świece zapalane w kolejne tygodnie Adwentu.
Świeca roratnia
Ta płonąca biała świeca, ozdobiona często niebieską (lub białą) wstążką, przypomina postać Maryi, Matki Jezusa, która jest dla nas najlepszym przykładem gotowości na przyjęcie oczekiwanego Mesjasza. Świeca ta zapalana podczas Mszy św. Roratnich jest dla nas symbolem Maryi, która - podobnie jak jutrzenka wyprzedza wschód słońca - poprzedziła przyjście Jezusa.
Świeca kalendarzowa
Najczęściej oznaczone są na niej daty czterech niedziel adwentowych lub też poszczególnych dni Adwentu. Zapalana jest w czasie modlitw rodzinnych i przy posiłkach. Przy jej płomyku mogą również zasypiać dzieci. Każdego dnia pali się ją do miejsca wyznaczonego na ten dzień. Dopala się całkowicie przy wieczerzy wigilijnej.
Świeca Maryjna
Koloru jasnego z postacią lub symbolami maryjnymi. Ustawia się ją 8 grudnia, w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia. Dekorowana jest zielenią i kwiatami. Po jej poświęceniu i zapaleniu cała rodzina śpiewa "Magnificat", odmawia tajemnicę różańca św.: Zwiastowanie i śpiewa pieśni maryjne.
Lampiony adwentowe
Podobnie jak świeca roratnia są przejawem adwentowej liturgii światła. Wykonuje się je z kartonu, ozdabia symbolami chrześcijańskimi, a od wewnątrz podkleja fioletową bibułką. W środku umieszcza się świeczkę. W wielu parafiach istnieje piękny zwyczaj, że na roraty poranne, gdy jest jeszcze całkiem ciemno, dzieci przychodzą z zapalonymi lampionami.
Siano dobrych uczynków
Adwent jest okresem przemiany i przygotowania serc na przyjście Pana; Najlepszym sposobem przemiany jest pełnienie dobra w swoim środowisku, pełnienie czynów wynikających z miłości, zgodnie ze słowami Chrystusa: "Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich, mnieście uczynili" (Mt 25,40). Temu celowi służy francuski zwyczaj zbierania siana dobrych uczynków. W pierwszą niedzielę Adwentu każde dziecko otrzymuje od rodziców pusty żłóbek. Odtąd każdego dnia, wieczorem przy modlitwie, dziecko robi rachunek sumienia i za każdy dobry uczynek wkłada jedną suchą trawkę do żłóbka. Jest to dar dziecka dla Bożego Dzieciątka, na pamiątkę Jego urodzin. W dzień Bożego Narodzenia każde dziecko budząc się ze snu znajduje w swoim żłóbku figurkę Dzieciątka Jezus.
Wieniec adwentowy
Wieniec adwentowy zawiera bogatą symbolikę: światło, zieleń i krąg, które oznaczają wspólnotę oczekującą w miłości i radości na przyjście Dzieciątka. Ten niemiecki zwyczaj znany jest w Polsce od ponad 160 lat. Na zielonym wieńcu umieszcza się 4 świece. Cala rodzina gromadząc się w kolejne niedziele adwentu przy wspólnej modlitwie zapala kolejne świece jako znak czuwania i gotowości na przyjście Jezusa. W Wigilię Bożego Narodzenia 4 palące się świece oznajmiają przyjście Jezusa, który jest światłością świata.
Wędrująca figurka Matki Bożej
Zwyczaj ten praktykowany jest w wielu polskich parafiach. Polega na przyjmowaniu figury Matki Bożej z kościoła po roratach do tej rodziny, której dziecko wyciągnęło szczęśliwy los. Najczęściej rodzina ta przyjmuje figurę Matki Bożej na jeden dzień. Przyjmując posąg Matki Bożej celebrują wszyscy rodzinną liturgię, śpiewając pieśni adwentowe i maryjne, czytając i rozważając Pismo Święte oraz odmawiając różaniec.
Kalendarz adwentowy
Zbliżanie się Świąt Bożego Narodzenia w wielu rodzinach oznaczane jest z pomocą kalendarza adwentowego. Zwyczaj ten znany jest i pielęgnowany w wielu krajach na całym świecie, nie tylko w rodzinach katolickich, lecz także innych wyznań chrześcijańskich. Czasami wykonują je uczniowie na lekcji religii. Każdy dzień Adwentu zawiera kartkę z reprodukcją sceny biblijnej, drzwiczki lub okienko, które otwiera się każdego dnia ukazując ten obraz, cytat na dany dzień z czytań biblijnych lub głęboką myśl. Mogą to być również czyste okienka, w których wpisywane będą adwentowe myśli i zobowiązania np. udział w roratach, rekolekcjach, katechezach adwentowych, pomoc chorym, słabszym, potrzebującym, życzenia i upominki świąteczne. Kalendarze adwentowe, a także świece kalendarzowe, dopomagają w realizacji słów św. Pawła Apostoła: "Radujcie się zawsze w Panu; jeszcze raz powtarzam: radujcie się! Pan jest blisko”.
Listy do Dzieciątka Jezus
Jest to zwyczaj zwyczaj katolicki. Dzieci piszą same lub dyktują rodzicom listy, a małe dzieci mogą list narysować. Listy zawierają prośby i życzenia odnośnie prezentów gwiazdkowych, a także intencje modlitewne i obietnice wysiłków adwentowych. Dzieci idąc spać, po wieczornej modlitwie kładą listy na parapecie okna, skąd aniołowie zabierają w nocy i zanoszą do Dzieciątka. Ten zwyczaj jest niedawny. Pomaga rodzicom dzieciom umocnić postanowienia adwentowe, pomaga też rodzicom poznać życzenia dzieci.
Zwyczaje adwentowe, to także wspólne przygotowywanie ozdób choinkowych i jasełek – o tym za tydzień.
Barbara Bilszta
