Dzisiaj przedstawimy wybrane informacje dotyczące bezpieczeństwa inwestowania w niewielkie polskie firmy. Z uwagi na obszerność tematu, prezentujemy jedynie wybrane, najważniejsze naszym zdaniem zagadnienia. Zapraszamy do zapoznania się z kolejnym tekstem, poświęconym inwestowaniu w nieruchomości w Polsce.

Po pierwsze ufaj

Polskie firmy często zwracają się do osób pracujących za granicą z propozycją inwestycji. Niestety nierzadko nie są to uczciwe oferty. Dlatego decyzję o zaangażowaniu swoich pieniędzy w cudze przedsiębiorstwo należy podejmować z rozwagą i ostrożnie. Przed podjęciem decyzji należy zwrócić uwagę, czy uzyskujemy wszystkie informacje i dane, o które prosimy, czy znamy klientów naszego potencjalnego wspólnika i czy znamy osoby, które mogą nam zarekomendować współpracę z daną firmą.

Po drugie sprawdzaj                                                                          

Istnieje wiele sposób zorientowania się w sytuacji finansowej firmy, a w pewnym zakresie każdy może zająć się tym samodzielnie. W odniesieniu do spółek, informacje na ich temat można znaleźć w rejestrze przedsiębiorców KRS, a dostępna na stronie internetowej https://ems.ms.gov.pl/krs/wyszukiwaniepodmiotu. wyszukiwarka umożliwia sprawdzenie online, jaki jest kapitał spółki, kto zasiada we władzach spółki, czy spółka na bieżąco składa sprawozdania, a także czy nie znajduje się w stanie likwidacji lub upadłości lub nie figuruje w rejestrze dłużników niewypłacalnych. Status firmy jednoosobowej można sprawdzić na stronie: https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx.

W/w rejestry zawierają tylko najważniejsze informacje dotyczące firm, więc jeśli nosimy się z zamiarem zainwestowania większej kwoty, warto rozważyć przeprowadzenie due diligence firmy.

Po trzecie wybierz optymalną metodę

Niewielkie firmy prowadzone są w Polsce najczęściej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki z o.o..

W odniesieniu do spółki z o.o. najczęściej inwestycja wiąże się z nabyciem udziałów w spółce, co odbywa się to przez sprzedaż udziałów posiadanych przez dotychczasowego wspólnika nowemu wspólnikowi lub podwyższenie kapitału w spółce i ustanowienie nowych udziałów, przeznaczanych do objęcia przez wspólnika. Umowa nabycia udziałów w spółce z o.o. wymaga notarialnego poświadczenia podpisu składanego przez strony. Podwyższenie kapitału i objęcie udziałów co do zasady wiąże się wymogiem formy aktu notarialnego. Zarówno zawarcie umowy nabycia udziałów, jak i objęcie udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym może odbyć się za pośrednictwem pełnomocnika. Inwestor musi mieć świadomość, że jako wspólnik będzie partycypował nie tylko w podziale zysku, ale również – w pokryciu ewentualnej straty. Ponadto warto poznać zapisy umowy spółki dotyczące zasad podejmowania uchwał, żeby wiedzieć, czy nabywca udziałów będzie miał wpływ na decydowanie o spółce (m.in. o kierunkach działania spółki, pokrywaniu ewentualnej straty, podziale zysku, powoływaniu/odwoływaniu członków zarządu). Ważne jest także, w jaki sposób umowa reguluje kwestie udziału w zysku i podziału straty. Standardowo wspólnicy proporcjonalnie uczestniczą zarówno w zysku, jak i stratach spółki. Jednak umowa spółki może modyfikować te zasady. Należy pamiętać, że status wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie wiąże się z operacyjnym zarządzaniem spółką. Jeśli więc chcemy mieć realny wpływ na codzienne decyzje biznesowe spółki z o.o. powinniśmy zapewnić sobie powołanie do zarządu osoby będącej naszym przedstawicielem.

Jeśli firma proponująca nam inwestycję w jej rozwój prowadzona jest w formie jednoosobowej działalności, zasadniczo nie ma możliwości przystąpienia do niej. Aby uzyskać status wspólnika w takiej spółce konieczne jest przekształcenie takiej działalności w spółkę.

Należy także pamiętać, że tzw. spółka cywilna w rzeczywistości jest bardzo luźną formą wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej (przez dwóch niezależnych dla siebie przedsiębiorców), dlatego też nie powinna być nigdy formalnym zabezpieczeniem naszej inwestycji.

Jeśli jednak chcemy dofinansować firmę (spółkę z o.o., spółkę osobową, jednoosobową działalność gospodarczą) bez uzyskiwania statusu wspólnika, możemy udzielić firmie pożyczki. W tym zakresie zasadnicze znaczenie ma właściwe ukształtowanie zabezpieczenia spłaty pożyczki (gwarancja, poręczenie, oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, zastaw, weksel etc.). O tym, jaka forma zabezpieczenia będzie optymalna decydujemy oddzielnie w każdym przypadku, ponieważ nawet weksel in blanco, czy oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji może okazać się bezużyteczne wobec całkowitego braku majątku po stronie naszego dłużnika.

Po czwarte umowa inwestycyjna

Jeśli ustalony przez inwestora z firmą model współpracy jest bardziej złożony i rozłożony w czasie, warto zawrzeć umowę inwestycyjną opisującą krok po kroku, jakie działania strony zobowiązują się podjąć. Umowa inwestycyjna pozwala stronom zabezpieczyć swój interes w razie zmiany okoliczności, wycofania się jednej ze stron, czy też niedotrzymania ustalonych uzgodnień.

W każdym przypadku, gdy decydujemy o powierzeniu swoich pieniędzy podmiotowi prywatnemu warto skonsultować się z prawnikiem, który zwróci uwagę na istniejące niemal zawsze ryzyko i zaproponuje metody jego zminimalizowania.

Justyna Witas-Chłopek

Radca prawny, wspólnik w Witas-Chłopek, Ludwikowska Kancelaria Radców Prawnych Sp. P.