Burze, pioruny, tornada – na takie zjawiska meteorologiczne musimy być przygotowani wiosną i latem. Szczególnie zagrożenia związanego z wyładowaniami atmosferycznymi nie można lekceważyć. To samo dotyczy tornad.
Co roku w wyniku porażenia piorunem w Stanach Zjednoczonych ginie co najmniej 50 osób, a kolejnych tysiąc odnosi różnego rodzaju obrażenia ciała, które kończą się długotrwałym kalectwem.
W Illinois w ciągu ostatnich 50 lat piorun zabił 101 osób. Nasz stan uplasował się na ósmym miejscu w kraju pod względem ilości notowanych wyładowań atmosferycznych. W rejonie Midwest jesteśmy na drugim miejscu; więcej piorunów notowanych jest w Missouri. Średnia roczna dla Illinois to 800,000 piorunów. W skali całego kraju są to 23 miliony.
Piorun to wyładowanie elektryczne, które łączy chmurę z ziemią. Nie cała energia pioruna dociera do powierzchni ziemi, lecz jej większość jest rozpraszana po drodze. Ponad 99 proc. energii pioruna rozpraszana jest po drodze, do ziemi dociera niespełna 1 proc. energii pioruna. Nie wszystkie jednak wyładowania atmosferyczne mają postać błyskawic. Niektóre z nich – tzw. wewnątrzchmurowe - mogą być słabe i niewidoczne.
Piorun może uderzyć nawet w odległości 10 mil od samego centrum burzy, dlatego kiedy słyszymy pierwsze grzmoty to czas, żeby poszukać schronienia. Warto pamiętać, żeby w czasie burz unikać otwartej przestrzeni. A co zrobić, kiedy jesteśmy z dala od budynków? Jak wtedy schronić się przed piorunami? Jeżeli mamy możliwość, żeby schronić się w samochodzie z zamkniętym dachem – to będzie najlepsze wyjście, kiedy nie mamy dostępu do schronienia w budynku, w innym przypadku należy unikać drzew i wysokich konstrukcji. Jeśli w czasie burzy jest się na otwartym terenie i nie mamy gdzie się schować, eksperci radzą, by kucnąć, a dłonie złączyć na głowie i mieć łokcie odchylone od ciała. Po to, że jeśli zdarzy się najgorsze i piorun w nas uderzy, jego iskra będzie wtedy miała szansę przepłynąć po rękach i przeskoczyć na ziemię. Stosunkowo duży odsetek osób trafionych przez piorun wychodzi z tego z życiem, choć czasami z poparzeniami. Ludzie ci mogą też doznać urazów układu nerwowego. Przyczyną śmierci po uderzeniu pioruna najczęściej jest atak serca. Przy okazji eksperci zapewniają, że wbrew obiegowej opinii ofiara porażona piorunem nie stanowi żadnego niebezpieczeństwa dla innych, nie jest naładowana elektrycznie, i należy jej od razu udzielić pierwszej pomocy.
Jeżeli w czasie burzy znajdujemy się w otwartym terenie w grupie, to należy się rozejść. Gdyby piorun uderzył w zwartą grupę, jego iskra mogłaby się rozprzestrzenić i porazić wiele osób. W Stanach Zjednoczonych prawdopodobieństwo, że uderzy w nas piorun wynosi 1 na 280,000. Co ciekawe, wśród osób uderzonych przez piorun 90 procent stanowią mężczyźni. Spory odsetek osób uderzonych przez piorun golfiści. Na uderzenia pioruna szczególnie narażeni są też farmerzy pracujący na polach.
Nie lekceważmy potęgi natury – tornada
W naszym regionie występuje ich wiele, choć zwykle o mniejszej sile, niż spotykane w innych częściach kraju. Maj i początek czerwca to najbardziej pod tym względem aktywne miesiące roku. Przed nadciągającym żywiołem będziemy ostrzegani. „Tornado watch” to możliwość powstania tornada w danym rejonie. Należy być przygotowanym do ewentualnej ucieczki lub schronienia się we wcześniej przygotowanym miejscu. „Tornado warning” oznacza już rosnący huragan, lub obecność tornada na radarze. Należy wtedy natychmiast szukać schronienia. Gdzie należy chować się w przypadku tornada? Najlepiej w piwnicy domu. Jeśli jej nie ma, to w korytarzu w centrum budynku, tak, by od świata zewnętrznego oddzielało nas jak najwięcej ścian. Nie wolno przebywać w pobliżu okien i drzwi. Jeśli nie mamy w pobliżu żadnego budynku, bo przebywamy na przykład nad jeziorem, lub w parku, połóżmy się płasko na ziemi, najlepiej w zagłębieniu i zakryjmy głowę dłońmi. Najpoważniejsze obrażenia powodują latające podczas silnego wiatru przedmioty. Jeśli znajdujemy się w samochodzie to nie próbujmy przed trąbą powietrzną nim uciekać. Najlepiej opuścić pojazd i poszukać innego schronienia.
Od tego roku każda szkoła, która powstanie w Illinois musi mieć schron na wypadek tornada. Sponsorem nowego prawa był stanowy kongresmen Brandon Phelps, który reprezentuje w stanowej legislaturze rejony Illinois zniszczone w przeszłości przez tornada. "Dzięki Bogu, kiedy tornado uderzyło w Harrisburg był wczesny poranek i dzieci jeszcze nie było w szkole; w Washington i Gifford uderzyło w niedzielę, więc szkoły były zamknięte" - przypominał senator Phelps. Harrisburg został zniszczony przez tornado w 2012 roku, a w Washington i w Gifford trąby powietrzne uderzyły w 2013 roku. Nowe prawo dotyczy budynków szkolnych, w których znajdować się będzie więcej niż 10 klas. Koszt powstania schronu to ponad $1 milion . W ubiegłym roku w Illinois odnotowano 40 tornada, z tego 14 w lutym.
Ci, którzy interesują się tym zjawiskiem mają teraz do dyspozycji Tornado Tracker – czyli interaktywne narzędzie pozwalające zarówno śledzić nadchodzące tornada, jak i prześledzić trasy wszystkich, jakie uderzyły w Illinois od 1950 roku. Informacje: http://mrcc.isws.illinois.edu
JT
