Zapraszamy do zapoznania się z tekstem dotyczącym omówienia polskich regulacji prawnych. Dzisiaj przedstawimy przepisy właściwe dla obowiązku alimentacyjnego względem dzieci. W kolejnym artykule skupimy się na obowiązku alimentacyjnym wobec współmałżonka.
Wysokość alimentów
Powszechnie wiadomo, że rodzice są zobowiązani do łożenia na utrzymanie swoich dzieci. Obowiązek alimentacyjny wobec dzieci wyprzedza obowiązek alimentacyjny względem wstępnych, tzn. że jeśli dana osoba jest zobowiązana wspierać materialnie swoje dzieci oraz np. rodzica, w pierwszej kolejności powinna łożyć na utrzymanie dziecka. Wysokość alimentów ma odpowiadać dwóm zmiennym: możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego oraz usprawiedliwionym potrzebom dziecka.
Ta pierwsza przesłanka nie zawsze będzie oznaczała dokładnie wysokość uzyskiwanych dochodów, czy posiadanego majątku. Jeśli bowiem rodzic uprawniony nie wykazuje zatrudnienia, ani dochodów lub wykazuje dochody niższe, niż powinien był uzyskiwać biorąc pod uwagę jego wiek, wykształcenie i kwalifikacje, Sąd uwzględni nie wykazywane dochody, a zarobkowe możliwości zobowiązanego. Cechą charakterystyczną polskiego prawa rodzinnego jest szeroki zakres swobody sądu przy orzekaniu o obowiązku alimentacyjnym. Stąd orzeczenia w sprawach alimentów mogą się istotnie różnić w podobnych sprawach. Dlatego ważnym jest, aby zadbać o należytą reprezentację w toku sprawy o alimenty.
Czas trwania obowiązku alimentacyjnego
Powszechnym błędem w myśleniu o alimentach jest przyjmowanie że obowiązek ich opłacania automatycznie wygasa z chwilą uzyskania przez dziecko pełnoletności lub też że w razie kiedy dziecko decyduje się na studia, rodzic w każdym przypadku musi łożyć na studia.
Tymczasem to nie wiek dziecka przesądza o istnieniu bądź nieistnieniu obowiązku alimentacyjnego, lecz możliwości dziecka do samodzielnego utrzymania się lub okoliczność uzyskiwania dochodów z jego majątku. Jeśli pełnoletnie dziecko podejmuje studia w trybie dziennym, rodzice nadal zobowiązani są do jego alimentacji, bez względu na to, czy dziecko ma wyuczony zawód i czy zdaniem rodziców mogłoby już pracować. Nieco inaczej sytuacja kształtuje się w przypadku studiów zaocznych, ponieważ w orzecznictwie coraz częściej przyjmuje się, że takie studia można godzić z pracą zawodową, która pozwala na zmniejszenie wysokości alimentów lub nawet ich zniesienie. Nie jest to jednak reguła, ponieważ obowiązek alimentacyjny jest pochodną obowiązku "troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka", a więc również troszczenia się o należytą edukację dziecka.
Postępowanie w przedmiocie zniesienie obowiązku alimentacyjnego lub zmiany wysokości alimentów
Chociaż bardzo często wysokość żądanych alimentów jest jedną z głównych osi sporu sądowego pomiędzy rodzicami dziecka, to strony mogą porozumieć się także poza salą sądową. Rodzaj, zakres i wysokość świadczenia alimentacyjnego można ustalić w zwykłej pisemnej umowie (a nawet mogą ustnie uzgodnić zasady opłacania alimentów), ugodzie zawartej przed mediatorem, czy wreszcie – w postępowaniu sądowym. W praktyce jeśli strony dojdą do porozumienia co do wysokości alimentów, pozwala to na szybsze ich egzekwowanie i pozytywnie wpływa na relacje pomiędzy zobowiązanym rodzicem, a dziećmi.
Jeśli osoba zobowiązana uiszcza już alimenty, jednak z różnych powodów (np. utrata źródła dochodu, osiągnięcie pełnoletności przez dziecko, zwiększenie potrzeb dziecka) ich wysokość powinna zostać zmieniona, może złożyć w sądzie rodzinnym wniosek o zmianę wysokości alimentów. Można wytoczyć sprawę o całkowite zniesienia obowiązku alimentacyjnego.
Postanowienie o zabezpieczeniu – alimenty „tymczasowe”
Wbrew pozorom okoliczność przeciągania się sprawy o alimenty nie zawsze wstrzymuje obowiązek ich zapłaty. Po pierwsze sąd ustala w swoim wyroku od jakiej daty należne są alimenty i może to ustalić „wstecz”. Po drugie powszechną praktyką jest wydawanie „postanowień o zabezpieczeniu”, w których sąd ustala wysokość alimentów, jakie powinny być uiszczane przez zobowiązanego aż do ustalenia ostatecznie wysokości alimentów w toku sprawy. Sąd ustala wysokość alimentów „tymczasowych” najczęściej na poziomie niższym niż wnioskowany, jednak pozwalającym na zaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka. Na postanowienie o zabezpieczeniu można się zażalić, jednak już nieprawomocne postanowienie o zabezpieczeniu może być podstawą dla wszczęcia i prowadzenia egzekucji komorniczej.
Skutki unikania płacenia alimentów
Rodzic, który uchyla się od płacenia alimentów, naraża się na daleko idące skutki. Po pierwsze – na egzekucję komorniczą należnych zobowiązań. Jednak co ważniejsze uporczywe uchylanie się od alimentacji stanowi również przestępstwo stypizowane w polskim kodeksie karnym. Zgodnie z art. 209 uporczywe uchylanie się od wykonania ciążącego na osobie zobowiązanej obowiązku alimentacyjnego stanowi występek zagrożony karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat. Niestety w/w przepis kodeksu karnego jest często nadużywany przez rodziców, którzy nie mogą dojść do porozumienia w sprawie alimentów, czy innych kwestii związanych z władzą rodzicielską. Dlatego dobrze być świadomym istnienia takiej regulacji.
Justyna Witas, radca prawny
Witas-Chłopek, Ludwikowska
Kancelaria Radców Prawnych Sp.P.
www.jwrp.pl; biuro@jwrp.pl
Tel. +48 12 307 02 66