Wpływ genów na zdrowie jamy ustnej
Wielu ludzi żyje w przekonaniu, że to, jaka będzie kondycja ich uzębienia, zależy w znacznym stopniu od genów, które zostały odziedziczone od rodziców. Często wydaje się, że pozostajemy bezsilni w sytuacji, kiedy u rodziców występowała próchnica lub paradontoza, to my też jesteśmy na nie skazani. Na szczęście okazuje się, że nasze działania, nawyki i codzienna higiena mają również istotny wpływ.
Geny mają znaczący wpływ na wiele cech naszych zębów. Po pierwsze na ich ilość – brak zawiązków zarówno zębów trzecich trzonowych, jak i przedtrzonowców czy innych zębów, jest zapisany w naszych genach.
Poza tym nasze geny decydują o tym, jaki będzie kształt, wielkość czy barwa naszych zębów. Nie mamy również wpływu na to, w jakim wieku i w jaki sposób zęby nam się będą wyrzynać. Wady zgryzu także mają podłoże genetyczne.
Kod genetyczny determinuje gęstość szkliwa. Niektórzy ludzie mają naturalnie mocniejsze zęby, podczas gdy inni mogą być bardziej podatni na próchnicę lub choroby dziąseł. Na przykład pewne różnice genetyczne mogą sprawić, że szkliwo będzie mniej odporne na próchnicę, niezależnie od tego, jak starannie dbamy o higienę jamy ustnej.
Próchnica zębów jest najczęstszą chorobą przewlekłą na świecie, ale niektórzy ludzie mogą być na nią bardziej podatni niż inni. Według badań około 60 procent próchnicy ma związek z czynnikami genetycznymi.
Badania pokazują, że czynniki genetyczne mogą wpływać na skład śliny, która odgrywa kluczową rolę w ochronie zębów. Niektórzy ludzie wytwarzają bardziej kwaśną ślinę, co może przyczyniać się do rozwoju próchnicy. Ponadto sposób, w jaki zęby są ułożone i jak ściśle do siebie przylegają, również może zostać odziedziczony, co wpływa na to, jak łatwo cząsteczki jedzenia zostają uwięzione i prowadzą do próchnicy.
Pozostałe 40 procent próchnicy ma związek z higieną i nawykami, czyli są to elementy, które można kontrolować. Regularne szczotkowanie i nitkowanie zębów, regularne kontrole dentystyczne, profesjonalne czyszczeniu zębów, unikanie palenia oraz słodkich napojów i przekąsek może uchronić przed próchnicą.
Choroba dziąseł, czyli choroba przyzębia, to poważna infekcja dziąseł, która może prowadzić do utraty zębów. Choroby dziąseł dotykają prawie połowę Amerykanów powyżej trzydziestego roku życia, a badania pokazują, że uwarunkowania genetyczne mogą odgrywać rolę w rozwoju chorób dziąseł. Jeśli rodzice lub dziadkowie mieli problemy przyzębia, ryzyko może być większe. Dlatego ważne są regularne kontrole i profilaktyka. Wczesne leczenie jest kluczem do kontrolowania chorób dziąseł.
Genetyka może również wpływać na podatność na poważniejsze schorzenia, takie jak rak jamy ustnej. Chociaż czynniki związane ze stylem życia, takie jak palenie i spożywanie alkoholu, są istotnymi czynnikami ryzyka, występowanie raka w rodzinie może również zwiększać ryzyko. Niektóre mutacje genetyczne mogą predysponować do tej choroby, co podkreśla znaczenie regularnych badań, szczególnie w przypadku osób z historią występowania raka jamy ustnej w rodzinie.
W miarę odkrywania czynników genetycznych wpływających na zdrowie jamy ustnej, przyszłość stomatologii może zmienić się w kierunku bardziej spersonalizowanej opieki uwzgledniającej czynniki ryzyka odziedziczone po przodkach.
Choć nie możemy zmienić swojego DNA, zrozumienie jego roli w zdrowiu jamy ustnej może pomóc pacjentom podjąć aktywne kroki w celu opieki medycznej i zdrowych nawyków. Pacjenci powinni pamiętać o codziennym szczotkowaniu i nitkowaniu zębów, przestrzeganiu diety przyjaznej dla zębów, regularnych badaniach stomatologicznych i profilaktycznym czyszczeniu zębów.
Regularne kontrole stomatologiczne w połączeniu ze stylem życia sprzyjającym zdrowiu jamy ustnej, mogą pomóc w uniknięciu wszelkich predyspozycji genetycznych. Geny mogą mieć wpływ na zdrowie jamy ustnej, ale to, jak dbamy o zęby, aby zachować je na dłużej, zależy wyłącznie od nas.
Dorothy A. Anasinski, D.D.S.
Specialist in Periodontics and Dental Implants
Assistant Clinical Professor,
Postgraduate Periodontics, University of Illinois
Diplomat, American Board of Periodontology
Dental Specialists of Niles, P.C.
