Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD) to szeroki zakres trudności intelektualnych, językowych i społecznych, które obejmują problemy z komunikacją, sztywne trzymanie się rutyn, posiadanie obsesyjnych zainteresowań, trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego czy rozumieniu komunikacji niewerbalnej.
Autyzm jest zazwyczaj diagnozowany we wczesnym dzieciństwie – Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca przesiewowe badania już u 18-miesięcznych dzieci.
Jednak uzyskanie diagnozy autyzmu w późniejszym okresie życia może być kosztowne i trudne ze względu na niedobór specjalistów medycznych przeszkolonych specjalnie do pracy z dorosłymi.
Dlaczego coraz więcej dorosłych otrzymuje diagnozę autyzmu?
W ostatniej dekadzie liczba dorosłych, którzy zaczęli poszukiwać informacji o własnej neurodywersyfikacji, gwałtownie wzrosła. Często skłaniają ich do tego diagnozy ich dzieci lub informacje znalezione w mediach społecznościowych.
Badanie opublikowane w 2023 roku w JAMA Network Open wykazało 452% wzrost diagnoz autyzmu wśród osób w wieku 26-34 lat w latach 2011–2022.
Niektóre cechy autyzmu mogą pozostać niezauważone w dzieciństwie i ujawniają się dopiero w dorosłości, gdy pojawiają się nowe wymagania społeczne. Inni uczą się ukrywać swoje objawy, co nazywane jest maskowaniem.
„Dorośli nauczyli się kompensować swoje trudności” – mówi dr Whitney Ence, psycholog z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco. „Mogą wiedzieć, że pewnych zachowań nie mogą ujawniać publicznie, więc robią to w ukryciu”.
Dodatkowo objawy autyzmu mogą nakładać się na inne zaburzenia, takie jak ADHD czy OCD (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne), co może komplikować diagnozę.
Jakie są objawy autyzmu u dorosłych?
Objawy autyzmu mogą wyglądać inaczej u każdej osoby, a wiele z nich jest spotykanych również u neurotypowych ludzi – na przykład preferowanie rutyny czy intensywne zainteresowanie określonymi tematami.
Aby jednak spełnić kryteria diagnozy, objawy muszą powodować znaczne trudności w codziennym funkcjonowaniu – tłumaczy dr Arthur Westover, psychiatra z Uniwersytetu Teksasu.
„Jesteśmy ludźmi, wszyscy lubimy rutynę” – mówi Westover. „Ale samo czerpanie przyjemności z powtarzalnych czynności nie oznacza jeszcze autyzmu. To idzie o wiele głębiej”.
Russell Lehmann, 34-letni mówca motywacyjny, żyje ze zdiagnozowanym autyzmem od ponad 20 lat. Rutyny są dla niego zarówno komfortowe, jak i stresujące.
„Codziennie jem te same potrawy i kupuję te same produkty spożywcze, bo daje mi to poczucie bezpieczeństwa” – mówi. Ale jeśli nie pójdzie na siłownię dokładnie na półtorej godziny każdego dnia, odczuwa depresję i poczucie porażki. „To jakby dzień bez siłowni oznaczał, że dzień się nie wydarzył” – dodaje. „Moja rutyna to niewiarygodnie egzystencjalny ciężar, ponieważ każdej nocy kładę się spać wiedząc, że muszę wykonywać te same czynności, aby po prostu funkcjonować”.
Jak przebiega diagnoza autyzmu?
Choć istnieje wiele testów przesiewowych dostępnych online, autyzm jest złożoną diagnozą, eksperci zalecają konsultację z lekarzem rodzinnym, który może skierować pacjenta do psychiatry.
Psychiatra może przeprowadzić wywiad z osobami, które znały pacjenta w dzieciństwie, np. rodziną lub przyjaciółmi, aby potwierdzić, czy objawy były obecne od wczesnych lat życia.
Niektórzy specjaliści kierują pacjenta do psychologa, który wykonuje standaryzowane testy diagnostyczne lub opiera się na własnej ocenie klinicznej. Nie istnieje jednoznaczny test krwi ani skan mózgu wykrywający autyzm.
Diagnoza autyzmu w dorosłości może być kosztowna i czasochłonna. Dr Westover wskazuje, że wciąż brakuje specjalistów zajmujących się autyzmem u dorosłych.
Podsumowanie
Coraz więcej dorosłych zaczyna podejrzewać u siebie autyzm, często po latach życia pełnego trudności społecznych i emocjonalnych. Choć diagnoza może być skomplikowana i kosztowna, wielu ludziom przynosi ulgę i pomaga lepiej zrozumieć siebie.
Eksperci zalecają, aby osoby podejrzewające u siebie autyzm skonsultowały się z lekarzem i zastanowiły się, czy diagnoza jest im potrzebna do uzyskania wsparcia lub poprawy jakości życia.
Jeśli podejrzewasz u siebie autyzm, warto szukać informacji i wsparcia – to pierwszy krok do lepszego zrozumienia siebie i swoich potrzeb.
jm
