Drodzy czytelnicy. Dziękuję za zainteresowanie naszym pomysłem, zadawania mi pytań, na które chętnie odpowiem i podam kilka pomysłów do dalszej refleksji.
Pani Kasiu,
Co się dzieje z naszymi dziećmi i młodzieżą? Słyszymy o tym, że dzieci myślą o samobójstwach częściej niż kiedyś, a niektóre nawet próbują aktów samobójczych i umierają?
Badania podają, że procent samobójstw wzrósł wśród dzieci, nastolatków i młodzieży w wieku od 10 do 24 roku życia. Podobno 20% młodzieży licealnej myśli o samobójstwie, a 9% podjęło próbę samobójczą (według UCLA Health). Według Psychology Today, liczba samobójstw wzrosła o 30% w latach 2000-2020. Myśli samobójcze są spowodowane tym, jak dziecko/młody człowiek czuje się psychicznie i fizycznie, oraz w jakim miejscu dorastania się znajduje. Nasz mózg rozwija się przez całe życie, ale około 25-ego roku życia ukształtowuje się jego kora przedczołowa tzw. Prefrontal Cortex. Jest ona odpowiedzialna za racjonalne myśli, funkcje wykonawcze, kontrolę nad czynnikami zewnętrznymi, podejmowanie decyzji, rozróżnianie między dobrem a złem, rozumienie konsekwencji naszych czynów i permanentności samobójstwa.
Znaki ostrzegawcze tego, że nasze dziecko cierpi i potrzebuję pomocy to:
- Zmiany w apetycie i spaniu
- Obniżenie samopoczucia albo nagła poprawa nastroju
- Rezygnacja z zainteresowań pozaszkolnych lub ulubionych zajęć
- Niedbanie o wygląd i higienę
- Obsesja na temat śmierci i umierania
- Narzekanie, problemy ze zdrowiem fizycznym i emocjonalnym
- Brak radości z nagród i pochwał
- Dziecko czuje się naszym obciążeniem i może powiedzieć „już niedługo nie będę twoim problemem”, „jakby coś się stało, to chciałbym, żebyś wiedziała, że...”
- Rozdawanie ważnych rzeczy
- Zachowania agresywne i nerwowe
- Brak koncentracji
- Samookaleczanie
- Izolacja, spędzanie nadmiaru czasu w osamotnieniu i zamkniętym pokoju.
Według John Hopkins Medicince, czynniki które mogą spowodować myśli samobójcze u dzieci od 10 do 19 roku życia to:
- Nałogi i uzależnia w rodzinie
- Problemy w rodzinie (ktoś już odebrał sobie życie wśród najbliższych)
- Przemoc domowa, agresja, zmuszanie dzieci bez respektowania ich autonomii i zdania
- Wykorzystywanie i krzywdzenie dziecka
- Wstyd lub nieumiejętność rozmowy o swoich myślach i uczuciach
- Posiadanie broni w domu
- Impulsywne, niekontrolowane zachowania
- Żałoba po stracie bliskiej osoby lub rozstanie z partnerem
- Brak akceptacji tego, że dziecko należy do grupy LGBTQIA+
- Bycie niechcianym, odsunięcie ze strony rówieśników, ale i opiekunów
- Krytyka, poprawianie, zmuszanie i wygórowane wymaganie wobec dzieci
- Myślenie, że nasz świat były lepszy bez nich i ułatwią nam życie swoim odejściem
- Uczucia osamotnienia, brak przyjaźni z rówieśnikami
- Izolacja. Brak kontaktów z rówieśnikami (pandemia)
- Wpływ Social Media/portali społecznościowych
- Dostępność do lekarstw, takich jak Acetaminophen, Ibuprofen, Benadryl.
Jak pomóc dziecku, naszej młodzieży w trudnych chwilach?
- Zapytajmy „Are you ok?”, „Co się dzieje, czy mogę ci pomóc?”
- Nie bójmy się rozmawiać o depresji albo samobójstwie, to nie powoduje chęci zabicia się tylko otworzy dialog między wami
- Pytaj z ciekawością i chęcią poznania przyczyny, uczuć i myśli dziecka. Nie dawaj swoich rad i sugestii, tylko SŁUCHAJ
- Upewnij dziecko, jak ważne jest ono dla ciebie, jak go bardzo kochasz, jak potrzebna jest jego obecność w całej rodzinie
- Poproś dziecko, aby pokazało ci, co ogląda na w mediach społecznościowych, zainteresuj się jego światem
- Spędzaj więcej czasu ze swoim dzieckiem, zorganizuj mu ciekawe wyjazdy, spędzanie czasu w naturze
- Szukaj pomocy, jeżeli doświadczasz przemocy domowej
- Zapytaj czy twoje dziecko ma plan na odebranie sobie życia, jeżeli tak to natychmiast udaj się do szpitala
- Zabierz dziecko/młodą osobę do przychodni psychiatrycznej, aby tam uzyskać pomoc farmakologiczną, psychologiczną i emocjonalną
- Zgłoś się do psychoterapeuty
- Zaraportuj na policji lub powiadom szkołę dziecka, jeżeli coś dzieje się złego w jego otoczeniu
- Zadzwońcie razem na Suicide Crisis Prevention Lifeline: 988.
- Jeżeli ty sam/a cierpisz, to sam poproś o pomoc lekarza lub psychoterapeutę. Dzieci cierpią, kiedy cierpią ich opiekunowie.
Pamiętajmy, że jako rodzice nie powinniśmy się winić za to, że nasze dzieci mają takie myśli. Nasze dzieci nie są nami. Decydują, myślą i czują inaczej niż my. Zależy to od ich genetyki lub środowiska. Jako rodzice boimy się o nasze dzieci. Często nie rozumiemy ich potrzeb i chcemy zmienić ich myśli. Nie damy rady tego zrobić. Musimy starać się zrozumieć ich trudności w życiu szkolnym i towarzyskim. Do tego doszła jeszcze pandemia i recepta na problemy gotowa. Dla dzieci najważniejsi są rówieśnicy i przyjaciele. Często zauważamy, że dzieci wolą spędzać czas tylko ze swoim towarzystwem, więc umożliwiajmy im takie spotkania. Jeżeli nie mają dobrych znajomych, to czują się osamotnione. Rozmawiajmy z nimi na tematy nałogów i seksu. Ale też spędzajmy czas ciesząc się sobą, pokazujmy im piękno natury i świata, zabierajmy na spacery, narty albo pograjmy w badmintona. Niech one wiedzą, że są ważne dla nas. Chwalmy nasze dzieciaki często. Unikajmy krytykowania, wykładów na każdy temat, zapytajmy, co one myślą i co chcą zrobić w danej sytuacji. Przestańmy konkurować z naszą młodzieżą - kto jest najmądrzejszy, rodzic czy dziecko. Dzieci są bardzo mądre, zapytaj je o zdanie i możesz się zdziwić ich opinią lub radą. A wtedy będą się czuły ważne i potrzebne.
Pamiętajmy, że w Polsce 10 września obchodzimy Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom, a w Ameryce ten dzień jest obchodzony 19 listopada.
Katarzyna Krzykała
Psychoterapeuta, LCSW, EMDR Certified, CGCS, CAMS II, absolwentka Loyola University School of Social Work specjalizująca się w pracy klinicznej, prowadząca psychoterapię indywidualną, małżeńską/partnerską, rodzinną i grupową. Mgr Krzykała specjalizuje się w żałobie, śmierci, stratach, nerwicy i lękach (anxiety) oraz depresji, które często powodują chroniczne choroby mentalne. Mgr Krzykała od ponad 18 lat prowadzi Klub Solo Rodzica, pomaga w Domu Samotnej Matki i jest wolontariuszem w Rainbow Hospice.
