INDIE - dzienniki z podróży, cz. 2
Jedziemy dalej. Czeka nas wizyta w największym meczecie na terenie Indii, Jama Masjid. Dżami Masdżid, czyli Meczet Piątkowy, jest największym meczetem w Indiach (jeszcze większy znajduje się w Lahore, w sąsiednim Pakistanie). Ta wspaniała budowla została wzniesiona za milion ówczesnych rupii przez 5 tysięcy robotników w latach 1650-1656 z rozkazu cesarza Szachdżahana, piątego z kolei z potężnej dynastii Wielkich Mogołów. W swojej architektonicznej formie obiekt wyzbyty jest jakichkolwiek wpływów sztuki hinduskiej, zbliżając się do pierwowzorów perskich. Schody do trzech bram wiodą na ogromny dziedziniec zdolny podczas piątkowych modlitw pomieścić 20 tysięcy wiernych. Na środku placu umieszczono zbiornik z wodą do rytualnych ablucji, a od zachodu do dziedzińca przylega hol modlitewny kryty trzema kopułami z czarnego i białego marmuru. Imponujący meczet ozdobiony jest dodatkowo czterema minaretami.
Mauzoleum cesarza Humajuna
Spacer po dziedzińcu przywołuje myśli o czasach, kiedy islam karmił jeszcze świat śmiałymi, architektonicznymi formami, kiedy przodował również w matematyce i astronomii. I cóż się stało? Od setek już lat ta religia funduje sobie i reszcie świata kulturową stagnację, nie mówiąc o krwawych terrorystycznych wybrykach fundamentalistów. Jesteśmy jednak na wakacjach i staramy się odrzucić polityczne myśli na daleki plan.
Minaret Kutb
Z głównego placu można za drobną opłatą podejść po 171 stopniach na szczyt jednego z czterech minaretów górujących nad meczetem. Warto zdobyć się na ten wysiłek, gdyż panorama starego miasta (Old Delhi) jest tego naprawdę warta. Wokół nas rozpościera się widok na zabytkowy Czerwony Fort Lal Kila, usadowiony wzdłuż brzegów rzeki Dżamna. Jest to doskonale zachowany, jeden z największych fortów na terenie Indii zbudowany z czerwonego piaskowca (stąd nazwa) również przez wspomnianego już cesarza Szahdżahana w latach 1639-1648. Pierwowzór tego fortu, jeszcze starszy i ciekawszy, znajduje się w Agrze (gdzie niedługo będziemy), dlatego tym razem darujemy sobie wejście do delhijskiego Lal Kila.
Oblicze Sziwy
Z wysokości szczytowej wieżyczki minaretu oglądamy uliczne scenki Starego Miasta, kipiące życiem, koszmarnie zatłoczone - to najstarsza część indyjskiej stolicy. Na obszarze stolicy, poza Meczetem Piątkowym, znajduje się wiele wspaniałych dzieł architektury pozostawionych przez Wielkich Mogołów. Założyciel dynastii, Szach Babur, pozostawił po sobie zaledwie skromny pomnik w Kabulu, ale już jego następca, cesarz Humajun uwiecznił swoje panowanie wspaniałym mauzoleum w Delhi. Działalność wielkiego budowniczego Akbara (syna Humajuna) związana jest przede wszystkim z Agrą i z miastem Fatehpur Sikri, ale jego z kolei dziedzic - Dżahangir - raczej nie dorównał przodkom w krzewieniu kultury i sztuki, pomimo, że ukończył grobowiec ojca w Sikandrze. Za to jego z kolei syn, Szachdżahan, kojarzony jest przede wszystkim z Siódmym Cudem Świata - Tadż Mahalem i wzmiankowanymi już potężnymi budowlami w Delhi. Ostatni wielki z dynastii Wielkich Mogołów - cesarz Aurangzeb - wzniósł u schyłku życia dla potrzeb prywatnej modlitwy uroczy Meczet Perłowy w obrębie delhijskiego Czerwonego Fortu. Uważająca się za spadkobierców Timura dynastia Mogołów panowała do 1858 roku, jednakże późniejsi władcy nie pozostawili po sobie żadnych znaczących w skali światowej dzieł. Dla Mogołów dziełami sztuki o największym znaczeniu były ogrody, jednak dla współczesnych, właśnie budowle znaczą ich największe osiągnięcia.
Spośród stołecznych klejnotów architektury ujrzymy - dzisiaj jeszcze - mauzoleum cesarza Humajuna oraz Kuwwat al-Islam. Monumentalny meczet Kuwwat al-Islam zaczęto budować w Delhi w 1193 roku, wkrótce po zdobyciu miasta przez wyznawców Mahometa. Muzułmanie zniszczyli 27 hinduistycznych i dżinijskich świątyń, aby pozyskać budulec na dzieło obwieszczające zwycięstwo (kuwwat) islamu (al islam). Fundatorem meczetu był Kutb-ud Din Ajbak, założyciel i pierwszy władca delhijskiego sułtanatu.
Na terenie meczetu wznosi się wielka, imponująca wieżyca wysokiego na 73 metry minaretu Qutb Minaar. Jego budowę rozpoczęto co prawda w 1199 roku, ale podwyższano jeszcze dwukrotnie, w 1368 i 1503 roku. Jest to nie tylko najstarszy, ale i – z racji bogato zdobionych ścian – najciekawszy obecnie minaret na terenie Indii. Sylwetkę minaretu urozmaicają wysunięte „balkoniki”, dekoracja ścian zaś to przede wszystkim kaligraficzne teksty ze świętej księgi Koranu. Wokoło wieży stoją jeszcze resztki murów, z jedyną zachowaną do dzisiaj bramą. Kiedy odwrócimy na chwilę uwagę od ruin i skierujemy wzrok ku niebu, ujrzymy stada sępów, czasami orła i krzykliwe pary kolorowych papużek.
Świątynia hinduistyczna
Na terenie meczetu znajduje się również technologiczna ciekawostka: żelazna kolumna ufundowana przez hinduskiego króla Czandrę na cześć boga Wisznu. Ten fascynujący słup liczy sobie co najmniej 1700 lat i - nie licząc okolicy drobnego pęknięcia po zachodniej stronie - nie rdzewieje pomimo brutalnej pory deszczowej! Wspaniały przykład pradawnej hinduskiej metalurgii!
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Indiami włącznie, od 4 do 11 listopada 2023 roku. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: andrzejkulka.com/destinations/indie-zloty-trojkat-malediwy/
