W świecie naukowym, gdzie przełomowe odkrycia często kojarzą się z poważnymi badaniami i skomplikowanymi teoriami, istnieje szczególna kategoria wyróżnień, która przypomina nam, że nauka może być również zabawna i zaskakująca. Mowa o Nagrodach Ig Nobla, które co roku przyznawane są za badania, które "najpierw rozśmieszają, a potem skłaniają do myślenia". Tegoroczna ceremonia, która w czwartek miała miejsce w Massachusetts Institute of Technology, po raz kolejny udowodniła, że nawet najbardziej nieoczekiwane kierunki badań mogą prowadzić do fascynujących odkryć.
Główna nagroda: Oddychanie przez odbyt
Niekwestionowanym zwycięzcą tegorocznej edycji Ig Nobla w dziedzinie fizjologii okazał się zespół japońskich naukowców, którzy odkryli, że ssaki mogą oddychać przez odbyt. To, co na pierwszy rzut oka może wydawać się absurdalne, w rzeczywistości może mieć poważne implikacje medyczne.
Badacze z Tokyo Medical and Dental University, pod kierownictwem Ryo Okabe, przeprowadzili serię eksperymentów na myszach, szczurach i świniach. Odkryli, że zwierzęta te są w stanie absorbować tlen dostarczany przez odbytnicę, co wspiera normalne oddychanie. To przełomowe odkrycie doprowadziło do koncepcji "wentylacji jelitowej", która może stanowić nowe podejście w leczeniu niewydolności oddechowej.
Co ciekawe, badania te zostały zainspirowane obserwacją, że niektóre zwierzęta, takie jak piskorze, potrafią oddychać za pomocą jelit. Naukowcy rozpoczęli swoje prace w okresie pandemii COVID-19, gdy wiele szpitali borykało się z dramatycznym niedoborem respiratorów mechanicznych dla pacjentów z ciężkimi infekcjami.
Obecnie zespół prowadzi badania kliniczne pierwszej fazy na ochotnikach, co może w przyszłości doprowadzić do opracowania nowych metod ratowania życia pacjentów z niewydolnością oddechową.
Inne wyróżnione badania
Tegoroczna edycja Nagród Ig Nobla obfitowała w równie fascynujące i niekonwencjonalne badania. Oto kilka z nich:
1. Nagroda w dziedzinie pokoju: Przyznana pośmiertnie amerykańskiemu psychologowi B.F. Skinnerowi za badania nad umieszczaniem żywych gołębi w pociskach w celu naprowadzania ich na cele. Projekt, który sam Skinner określił jako "szalony", został ostatecznie porzucony.
2. Nagroda w dziedzinie fizyki: James Liao z Uniwersytetu Florydy otrzymał nagrodę za kompleksowe, wielopublikacyjne badanie zdolności pływackich martwego pstrąga.
3. Nagroda w dziedzinie anatomii: Prof. Roman Khonsari, chirurg czaszkowo-twarzowy z Necker-Enfants Malades University Hospital w Paryżu, wraz z zespołem, został nagrodzony za globalne badanie nad kierunkiem skrętu włosów na głowie. Odkryli oni, że chociaż włosy na głowie większości ludzi skręcają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, na półkuli południowej częściej występuje skręt przeciwny do ruchu wskazówek zegara.
4. Nagroda w dziedzinie botaniki: Jacob White z USA i Felipe Yamashita z Niemiec otrzymali nagrodę za doniesienie o dowodach na to, że południowoamerykańska roślina Boquila trifoliolata potrafi naśladować liście sztucznych roślin, obok których jest umieszczana, co doprowadziło ich do wniosku, że rośliny też mogą widzieć.
5. Nagroda w dziedzinie medycyny: Zespół naukowców ze Szwajcarii, Niemiec i Belgii został nagrodzony za wykazanie, że placebo powodujące bolesne efekty uboczne może być bardziej skuteczne u pacjentów niż placebo, które nie powoduje bolesnych efektów ubocznych.
6. Nagroda w dziedzinie demografii: Dr Saul Newman z Uniwersytetu Oksfordzkiego otrzymał nagrodę za wykazanie, że wiele twierdzeń o nadzwyczaj długim życiu pochodzi z miejsc o krótkiej średniej długości życia, braku aktów urodzenia oraz wysokim poziomie błędów urzędniczych i oszustw emerytalnych.
7. Nagroda w dziedzinie prawdopodobieństwa: Zespół 50 badaczy, głównie z Holandii, został nagrodzony za rzucenie 350 757 monetami w celu przetestowania hipotezy przedstawionej przez Persi Diaconisa, byłego magika i profesora statystyki na Uniwersytecie Stanforda.
8. Nagroda w dziedzinie chemii: Zespół z Amsterdamu otrzymał nagrodę za wykorzystanie chromatografii do oddzielenia pijanych robaków od trzeźwych, wszystko w imię nauki o polimerach.
9. Nagroda w dziedzinie biologii: Pośmiertnie przyznana nieżyjącym już Fordyce Ely i Williamowi Petersenowi za ich badanie z 1940 roku dotyczące czynników wpływających na produkcję mleka w stadach mlecznych. Badacze umieszczali kota na grzbiecie krowy i wielokrotnie straszyli zwierzęta strzelając z papierowych torebek wypełnionych powietrzem, aby sprawdzić, czy zmieni się przepływ mleka. Doszli do wniosku, że przerażona krowa daje mniej mleka.
Czym są Nagrody Ig Nobla?
Przyznawane od 1991 roku, są satyrycznym odpowiednikiem Nagród Nobla. Organizowane przez czasopismo "Annals of Improbable Research", mają na celu wyróżnienie badań, które "najpierw rozśmieszają, a potem skłaniają do myślenia". Choć mogą wydawać się żartem, Nagrody Ig Nobla często zwracają uwagę na ważne aspekty nauki, które mogłyby zostać przeoczone.
Ceremonia wręczenia nagród, która odbywa się co roku na MIT, jest sama w sobie unikalnym wydarzeniem. Prawdziwi laureaci Nagrody Nobla wręczają nagrody, a uczestnicy mają okazję wysłuchać "wykładów 24/7", w których eksperci najpierw wyjaśniają swój temat w 24 sekundy, a następnie w siedmiu słowach. Tradycyjnym elementem ceremonii jest także rzucanie papierowych samolotów.
Nagrody Ig Nobla przypominają nam, że nauka może być nie tylko poważna i przełomowa, ale także zabawna i zaskakująca. Pokazują, że nawet najbardziej nieoczekiwane kierunki badań mogą prowadzić do fascynujących odkryć i potencjalnie rewolucyjnych zastosowań. W świecie, gdzie często skupiamy się na poważnych aspektach nauki, Nagrody Ig Nobla stanowią odświeżające przypomnienie, że ciekawość, kreatywność i poczucie humoru są równie ważne w procesie naukowym.
rj
