Oto list od pani Niny: „Mój syn kupił auto na raty, spłacił połowę pożyczki, później nie płacił, bo nie miał z czego, więc bank zabrał mu auto. Bank sprzedał auto na aukcji bankowej i teraz śle listy, że syn jest winny bankowi 7 000 dolarów za to zabrane auto. Czy coś takiego jest możliwe? Syn nie ma samochodu, nie ma pieniędzy, ale pozostał mu dług w banku. Jakim prawem?”.
Co się dzieje?
Bank udzielił synowi pani Niny pożyczki pod zastaw samochodu. Pojazd jest zastawem, który ma gwarantować, że dług zostanie zwrócony. Powiedzmy, że pani syn zaciągnął dług w wysokości 27 000 dolarów, po czym spłacił 10 000 dolarów, a bank sprzedał samochód za 10 000 dolarów. W sumie bank odzyskał 20 000 dolarów, a pozostało jeszcze 7 000, które syn musi zwrócić. Jakim prawem? Syn podpisał z bankiem umowę, która określa, że pożyczył 27 000 dolarów na określony procent i termin. Syn naruszył warunki umowy przez zaprzestanie spłat, więc bank odebrał zastaw i go sprzedał, co zmniejszyło dług syna do 7 000 dolarów. Bank ma pełne prawo to zrobić, bo tak stanowi umowa pożyczkowa, którą syn podpisał.
Odebranie zastawu (reposession)
Dług udzielony pod zastaw (secured debt) – to pożyczka zabezpieczona przedmiotem majątkowym kupionym na kredyt. Przykładem jest pożyczka samochodowa, dawana pod zastaw kupowanego auta. Jeżeli klient zaniedba spłaty pożyczki, bank może odebrać mu samochód. Bank nie robi tego sam, lecz najmuje odpowiednią firmę windykacyjną (reposession company), odpowiednik polskiego komornika.
Odebranie zastawu nazywa się repossession. Ażeby pożyczkodawca (bank) mógł odebrać zastaw, muszą być spełnione następujące warunki:
- - Bank musi mieć legalny udział w zastawie (security interest). Wymaga to kontraktu na piśmie, podpisanego przez obydwie strony i spełniającego wymogi prawa.
- - Klient naruszył warunki umowy pożyczkowej, dając bankowi prawo do odebrania zastawu. Może to być opóźnienie lub zaprzestanie spłat, albo niewykupienie ubezpieczenia.
- - Przejęcie zastawu (repossession) musi być przeprowadzone zgodnie ze stanowym prawem. Nakaz sądowy nie jest konieczny, ale przejęcie musi się odbyć bez naruszenia spokoju (without a breach of the peace).
Pracownicy agencji windykacyjnych często naruszają przepisy, potrafią wtargnąć do czyjegoś domu, potrącić protestujące osoby. Jest to nielegalne i możesz wtedy pozwać agencję do sądu. Porozmawiaj o tym z prawnikiem.
Jak odzyskać przejęty samochód
Jeżeli zalegasz z pożyczką, a twój samochód zniknął sprzed domu, to możesz go odzyskać, zależnie od stanowych przepisów. W niektórych stanach odzyskasz auto, jeżeli uregulujesz zaległe raty i zwrócisz koszt windykacji. W innych stanach komornik odda ci samochód tylko wtedy, gdy go wykupisz – czyli dług spłacisz całkowicie.
Jeżeli złożyłeś wniosek o bankructwo przed sprzedażą auta, procedura przejęcia samochodu zostaje wstrzymana, co daje ci więcej czasu na wykupienie pojazdu.
Możesz też swój samochód odkupić na aukcji, co nie zwolni cię od zwrócenia bankowi nadwyżki długu (patrz dalej).
Sprzedaż auta na aukcji
Powiedzmy, że odebrano ci samochód, który kupiłeś na kredyt. Bank sprzeda samochód na publicznej aukcji. W niektórych stanach, jak w Nowym Jorku, aukcje muszą być wyłącznie publiczne, odpowiednio ogłoszone. Sprzedaż zajętego mienia musi odbywać się zgodnie z przepisami. Oto dwa podstawowe warunki, które muszą być spełnione. Po pierwsze, dłużnik ma być poinformowany o sprzedaży (dacie, miejscu) z odpowiednim wyprzedzeniem, by mieć szansę na podjęcie kroków zaradczych. Po drugie, sprzedaż auta musi być prawidłowa z komercyjnego punktu widzenia (commercially reasonable), by samochód został sprzedany po rozsądnej cenie. W tym celu wierzyciel musi zapewnić umycie samochodu czy nawet, jeżeli to konieczne, naprawienie go przed aukcją, odpowiednio ogłosić licytację w prasie oraz ustalić minimalną cenę, by samochód nie został sprzedany poniżej rzeczywistej wartości.
Gdyby bank sprzedał auto za więcej niż wynosi dług, to musiałby zwrócić dłużnikowi nadwyżkę.
Bank domaga się dopłaty
Nie myśl, że oddanie kluczyków bankowi zwalnia cię ze wszystkich należności. Nie dopuść do windykacji auta, bo dużo na tym stracisz. Licytacja z pewnością nie pokryje zaległości, a bank zwróci się do ciebie z regresem o dopłacenie brakującej kwoty (deficiency). Jeżeli odmówisz, to bank odda sprawę do firmy windykacyjnej (collection agency), a nawet może pozwać cię do sądu, by uzyskać nakaz płatności (deficiency judgement).
W przypadku syna pani Niny zaległość wynosi 7 000 dolarów Gdyby kredyt był poręczony przez rodziców czy przyjaciela, wtedy poręczyciel stałby się odpowiedzialny za dopłacenie niedoboru.
Pani Nina ma rację: syn pozostał bez samochodu, ale z długiem. Jak widać, nie warto kupować drogich samochodów na kredyt, gdy nie ma się stałego źródła przychodu. Saldo pożyczki jest przeważnie większe od wartości auta. Wartość nowego pojazdu spada o około dziesięć procent po wyjechaniu z placu dealera, a trzyletni pojazd bywa wart połowę ceny nowego.
Opisane powyżej wymagania dotyczące procesu odzyskania zastawu (repossession) są ważne, bowiem jeżeli nie zostaną spełnione, bank przegra w sądzie. Ponadto dłużnik może sam pozwać wierzyciela do sądu o odszkodowanie.
Jak uniknąć kłopotów
Kluczem do uniknięcia kłopotów jest wywiązywanie się z warunków umowy pożyczkowej. Banki nie są zainteresowane przewłaszczaniem samochodów, bo to dla nich kosztowna i kłopotliwa procedura. Jeżeli masz kłopoty ze spłatą rat, to działaj szybko. Porozmawiaj z bankiem i poproś o karencję płatności. Masz wątpliwości – skonsultuj się z prawnikiem. Banki bywają wyrozumiałe, szczególnie w trudnych czasach. Jeżeli twoje przychody spadły, poproś o wydłużenie okresu spłaty pożyczki, przez co zmniejszą się twoje miesięczne raty. Uratujesz w ten sposób swoją wierzytelność kredytową i samochód.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. książek „Otwieram biznes”, „Praca w Ameryce”, „Życie od nowa”, „Jak oszczędzać na podatkach” i wielu innych. Są one dostępne w D&Z House of Books: 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com.
