Oto pytanie pani Bożeny:
"Zamierzam wyjść za mąż za emeryta z podwójnym obywatelstwem, który otrzymuje wypracowaną emeryturę Social Security. Czy i po ilu latach trwania związku małżeńskiego mogę się starać o część jego Social Security? Jaki wiek muszę osiągnąć (w tej chwili mam 63 lata), abym mogła starać się o rentę rodzinną i w jakiej wysokości? Co się stanie, gdybyśmy się rozwiedli? W Polsce pracowałam 9 lat. Czy to może powiększyć mi rodzinną rentę? Z góry dziękuję”.
Renta w Ameryce
Polskie przepisy nie przewidują renty małżeńskiej. Małżonek dostanie świadczenia ZUS dopiero po śmierci pracownika. Dlatego dla niektórych jest zaskoczeniem, że małżonek, przeważnie żona, nawet jeżeli nigdy w Stanach nie pracowała, może dostać rodzinną rentę. W tym celu należy spełnić podstawowe warunki: małżonek musi osiągnąć wiek emerytalny, a pracownik ma być na emeryturze.
Ile lat trzeba być w związku małżeńskim, żeby otrzymać świadczenia Social Security, zależy od okoliczności. Wymagany staż małżeństwa z pracownikiem jest inny dla osób obecnie zamężnych/żonatych, dla rozwiedzionych oraz dla owdowiałych. Pracownik musi być w pełni ubezpieczony, by jego żona/mąż stała się uprawniona do świadczeń. Inne wymogi zależą od danej sytuacji i są różne dla małżonków, wdów/wdowców i osób rozwiedzionych, co wyjaśnia witryna www.ssa.gov, a także w języku polskim książka pt. „Ubezpieczenie społeczne Social Security”.
Małżonek
Ażeby otrzymać rentę małżeńską (spousal benefits), należy być w związku małżeńskim przez co najmniej rok. Można złożyć wniosek wcześniej, ale tak, by rocznica przypadła przed rozpoczęciem pobierania świadczeń.
Pary o tej samej płci, które są w legalnym związku w Dystrykcie Kolumbia albo w jednym ze stanów, które takie związku honorują, mają takie same uprawnienia do świadczeń Social Security, jak tradycyjne małżeństwa. Życiowi partnerzy nie są uprawnieni do renty małżeńskiej Social Security.
Istnieje jeden wyjątek od wymogu roku. Ma to miejsce wtedy, gdy pracownik i małżonek są rodzicami nieletniego dziecka. Wtedy dziecko i opiekujący się nim rodzic, np. matka, są uprawnieni do rodzinnych świadczeń w wysokości połowy świadczeń pracownika. Zarobki rodzica opiekującego się dzieckiem podlegają limitacji.
Wdowa/wdowiec
Małżonek kwalifikuje się do wdowiej renty (survivors benefits), jeżeli był ze zmarłym w związku małżeńskim co najmniej 9 miesięcy. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy śmierć nastąpiła wskutek wypadku lub służby wojskowej.
Wdowa/wdowiec są uprawnieni do renty wdowiej począwszy od 60. roku życia, ale tracą to prawo, jeżeli zawrą drugi związek małżeński przed ukończeniem sześćdziesiątki. Renta wynosi 100 proc. emerytury zmarłego.
Rozwodnik
Przez rozwód nie traci się prawa do świadczeń Social Security. Rozwódka (rozwodnik) otrzyma rentę małżeńską jeżeli spełni wszystkie następujące warunki:
osiągnie wiek emerytalny – co najmniej 62 lata (pełny wiek to od 66 do 67 lat),
nie wyjdzie ponownie za mąż,
małżeństwo z pracownikiem trwało co najmniej 10 lat,
były małżonek (pracownik) jest uprawniony do emerytury (ukończył 62 lata) albo do renty inwalidzkiej Social Security. Jeżeli ex-małżonek ukończył 62 lat, ale nie jest na emeryturze, wtedy rentę można otrzymać 2 lata po rozwodzie.
Renta rozwiedzionej żony nie powoduje pomniejszenia emerytury pracownika, ani renty jego drugiej żony.
Gdy były małżonek umrze, rozwiedziona żona (czy mąż) mogą otrzymywać świadczenia (survivers benefits) takie same, jak wdowa (wdowiec) i nie pomniejszą świadczeń wdowy (wdowca).
Czy związek musi być na terenie USA?
Otóż nie. Przed wejściem w życie polsko-amerykańskiej umowy o zabezpieczeniu społecznym z 1 marca 2009 roku renty rodzinne nie należały się osobom, które nie mogły udokumentować pięciu lat związku z pracownikiem na ziemi amerykańskiej. Małżonkowie bez statusu imigracyjnego renty nie dostawali, a tym z zieloną kartą renta wygasała w Polsce po pół roku - do jej przywrócenia wymagany był powrót do Stanów na co najmniej miesiąc.
Po 1 marca 2009 roku rodziny w Polsce dostają renty (małżeńskie, sieroce, wdowie) na takiej samej zasadzie, co Amerykanie w USA niezależnie od ich statusu imigracyjnego, nawet jeżeli nigdy w Stanach nie były i nie mają numeru Social Security.
Kiedy na rentę
Małżonek albo rozwiedziony małżonek może zacząć pobieranie renty małżeńskiej w dowolnym czasie, począwszy od 62-go roku życia, ale wtedy jest ona permanentnie pomniejszona, maksymalnie o 30 proc. Pełna renta należy się w pełnym wieku emerytalnym, który wynosi 66 lat dla osób urodzonych w latach 1943-1954, a dla młodszych jest stopniowo wydłużony do 67 lat. Dla urodzonych w roku 1955 pełny wiek emerytalny wynosi 66 lat + 2 miesięcy, w roku 1956: 66 lat + 4 mies., 1957: 66 lat + 6 mies., 1958: 66 lat + 8 mies., 1959: 66 lat +10 mies., od 1960 i wcześniej: 67 lat.
Wdowa czy wdowiec mogą pobierać świadczenia wdowie począwszy od 60-go roku życia, albo od 50-go, jeżeli są niepełnosprawni.
Ile wynosi renta rodzinna
Wysokość renty rodzinnej zależy od wielu czynników: od wysokości podstawy emerytury pracownika, od wieku, w którym pracownik przeszedł na emeryturę, od wieku, kiedy małżonek przeszedł na emeryturę, od tego, czy pracownik pobiera również emeryturę ZUS (bo wtedy grozi mu redukcja emerytury z tytułu Windfall Elimination Provision). Przeważnie małżonek w pełnym wieku emerytalnym otrzyma rentę w wysokości 50 proc. emerytury pracownika, a w wieku 62 lat – tylko 32.5 proc. W obliczeniu wysokości renty pomoże ci kalkulator: https://www.ssa.gov/oact/quickcalc/spouse.html.
Renty cudzoziemców mieszkających w Polsce redukowane są o 25.5% z powodu podatku dla nierezydentów (non-resident tax). W Polsce potrącana jest 9-procentowa składka na ubezpieczenie zdrowotne oraz polski podatek dochodowy.
Czy polski staż powiększy rentę rodzinną?
Pani Bożena pracowała w Polsce 9 lat i otrzymuje skromną polską emeryturę. Pyta, czy wpłynie to na jej świadczenia Social Security. Otóż nie, lata pracy w Polsce ani emerytura ZUS nie mają wpływu na rentę rodzinną Social Security. Więcej na ten temat w witrynie www.zus.pl, książce pt. Emerytura polska i amerykańska.
Gdzie po rentę
Osoby mieszkające w Stanach składają wnioski o świadczenia w lokalnym oddziale administracji Social Security, a osoby mieszkające w Polsce – za pośrednictwem Biura Świadczeń Federalnych przy amerykańskim konsulacie albo ambasadzie: pl.usembassy.gov/pl/ubezpieczenie-spoleczne/kontakt/.
Ważne: Dobrze wiedzieć, że małżonkowie i byli małżonkowie pozostawieni w Polsce mają prawo do amerykańskiej renty rodzinnej. Mów o tym swoim krewnym i znajomym w kraju.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Powrót do Polski”, „Emerytura reemigranta w Polsce, podręcznik seniora wracającego do kraju”, „Ubezpieczenie społeczne Social Security”, „Obywatelstwo z przeszkodami”. Są one dostępne w D&Z House of Books: 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., www.poradniksukces.com.
